Η χρονολόγηση της γέννησης του Ιησού Χριστού και το εορτολόγιο της Εκκλησίας

Από το βιβλίο του Μ. Γκουτζιούδη, Ερμηνεία και Πρόσληψη Ευαγγελικών Κειμένων, Critical Approaches to the Bible 10, εκδόσεις Ostracon, Θεσσαλονίκη 2016, 149-153.

Σύμφωνα με τις δύο διηγήσεις της γέννησης το Ιησού (Μτ. 1:18-25 και 2:1-23//Λκ. 2:1-7 και 8-20), βασιλιάς του Ισραήλ ήταν ο Ηρώδης ο μεγάλος. Οι ειδικοί τοποθετούν τη γέννηση του Ιησού[1] μεταξύ 7-4 π.Χ. με τους περισσότερους να προτιμούν τη χρονιά του θανάτου του Ηρώδη (4 π.Χ.) ως τη πιθανότερη για τη γέννηση του Ιησού[2]. Το Μτ. 2:16 όμως κάνει αρκετούς[3] επίσης ερευνητές να δέχονται ότι ο Ιησούς ήταν σχεδόν δύο ετών, όταν ο Ηρώδης πέθανε τον Μάρτιο του 4 π.Χ. και έτσι να επιλέγουν το 6 π.Χ. ως τη χρονιά της γέννησής του. Δυστυχώς από τα ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά δεν έχουμε καμία άλλη βοήθεια. Η επιπλέον πληροφορία του Λουκά στο 2:2 για την απογραφή του Κυρήνιου το 6 μ.Χ. δημιουργεί μια απόκλιση δέκα χρόνων από την χρονιά του θανάτου του Ηρώδη. Δεν έχουμε επίσης καμία βοήθεια από εξωτερικές πηγές. Τότε πως προέκυψε να θεωρείται δεδομένο ότι ο Ιησούς γεννήθηκε το 1 μ.Χ.;

Ένας από τους τρόπους με τον οποίο οι Ρωμαίοι υπολόγιζαν τον χρόνο ήταν να μετρούν τα χρόνια από την ίδρυση της πόλης της Ρώμης. Στα λατινικά το σύστημα αυτό ονομαζόταν ab urbe condita (συντομογραφικά AUC), το οποίο σημαίνει στα ελληνικά από κτίσεως Ρώμης. Η χρονολόγηση των ιστορικών γεγονότων με τις ενδείξεις π.Χ./μ.Χ. προτάθηκε από έναν Σκύθη μοναχό κατά τον 6ο αι. μ.Χ., τον Διονύσιο τον μικρό. Αυτός ευθύνεται για το λάθος στη χρονολόγηση του έτους της γέννησης του Ιησού. Ο Διονύσιος πίστευε ότι ο Ιησούς γεννήθηκε το 1 μ.Χ. και καθόρισε η χρονιά αυτή να αντιστοιχεί στο έτος 754 από κτίσεως Ρώμης[4]. Από τα στοιχεία που μας παρέχει ο Σουητώνιος και άλλοι Ρωμαίοι συγγραφείς, οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν ότι ο Τιβέριος άρχισε να κυβερνά από κοινού με τον ήδη αυτοκράτορα Αύγουστο (ο οποίος ήταν πατριός του) το 12 μ.Χ., και ότι η ρωμαϊκή Σύγκλητος τον ανακήρυξε αυτοκράτορα, όταν ο Αύγουστος πέθανε το 14 μ.Χ.

Από τα νομίσματα που εκδόθηκαν κατά την αυτοκρατορία του Τιβέριου είναι ξεκάθαρο ότι ο ίδιος ο Τιβέριος αναγνώριζε ως πρώτο έτος της βασιλείας του εκείνο του θανάτου του Αυγούστου το 14 μ.Χ. Ο Τάκιτος, ο Σουητώνιος και ο Δίων Κάσσιος υπολογίζουν από το 14 μ.Χ. Ο Λουκάς εκτός από την προσπάθειά του να προσδιορίσει με ακρίβεια τη γέννηση του Ιησού, θέλησε επίσης να δώσει έμφαση στο έτος κατά το οποίο ξεκίνησε τη δράση του ο Ιωάννης ο Βαπτιστής και να το καταγράψει ιστορικά. Ο Λουκάς όχι μόνο αναφέρει ρητά στο 2:1-3 το ακριβές έτος κατά το οποίο ο Ιωάννης ξεκίνησε τη δράση του, τον 15ο χρόνο της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Τιβέριου, αλλά επίσης παρουσιάζει το πολιτικό σκηνικό. Επομένως το 15ο έτος της βασιλείας του Τιβέριου[5] ήταν το 28-29 μ.Χ. Στο Λκ. 3:23 στην αρχή του γενεαλογικού καταλόγου, ο ευαγγελιστής μας παρέχει ακόμη μια πληροφορία. Μας ενημερώνει ότι όταν ο Ιησούς ξεκίνησε τη δημόσια δράση ήταν περίπου τριάντα ετών. Αν υπολογίσουμε την ηλικία του υποθέτοντας ότι γεννήθηκε το 4 π.Χ., τότε αυτός ήταν κατά το 15ο έτος της βασιλείας του Τιβέριου 34 ετών. Η πληροφορία του Λουκά στο 3:23 ταιριάζει με τον υπολογισμό. Αν υποθέσουμε ότι γεννήθηκε το 6 μ.Χ. κατά την απογραφή του Κυρήνιου τότε θα πρέπει να ήταν γύρω στα 23 με 24. Μπορεί όμως η πληροφορία του Λκ. 3:23 να μην είναι ιστορική αλλά συμβολική.

Περισσότερα στο: ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Ευχές για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά (ΣΓΠΕ)

Ευχές για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά (ΠΕ01)

Τρόπος προαγωγικής εξέτασης στα Θρησκευτικά του ΕΠΑΛ

Εκδόθηκε η με Αριθ. Πρωτ.: Φ4/227407/Δ4/22-12-2017 εγκύκλιος του Υπ. Παιδείας για την Αξιολόγηση των μαθητών του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.). Για την αξιολόγηση στα Θρησκευτικά αναφέρει:

Ι. Γραπτώς Εξεταζόμενα Μαθήματα

Α. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Α2. Θρησκευτικά

Η γραπτή προαγωγική εξέταση στo μάθημα «Θρησκευτικά» μπορεί να περιλαμβάνει δύο ομάδες θεμάτων.

Α΄ Ομάδα. Στην πρώτη ομάδα ενδεικτικοί τύποι ερωτήσεων μπορεί να είναι:

α. Ερώτηση πολλαπλής επιλογής.

β. Ερώτηση κατάταξης/ταξινόμησης.

γ. Ερώτηση συμπλήρωσης κενού (σε προτάσεις ή σε ολόκληρη παράγραφο πραγματική από το έντυπο υλικό του μαθήματος ή πρωτότυπη σύνθεση κειμένου).

δ. Ερωτήσεις διαζευκτικής απάντησης.

ε. Ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης που απαιτούν τον συνδυασμό απάντησης αντικειμενικού τύπου και ανοικτής περιορισμένης απάντησης.

Θέμα Α1

Το Θέμα Α1 περιλαμβάνει πέντε (5) ερωτήσεις και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες (5Χ5=25). Όλα τα θέματα είναι κλειστού τύπου και η αξιολόγησή τους είναι αντικειμενική. Οι ερωτήσεις αυτές μπορεί να είναι του τύπου πολλαπλής επιλογής, ορθής ταξινόμησης/κατάταξης στοιχείων, αντιστοίχισης ή συμπλήρωσης κενού, του τύπου διαζευκτικής απάντησης ή του τύπου «σωστό - λάθος».

Θέμα Α2

Το Θέμα Α2 περιλαμβάνει δύο (2) ερωτήσεις σύντομης απάντησης και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. Η πρώτη ερώτηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες και η δεύτερη με δεκαπέντε (15) μονάδες.

Β΄ Ομάδα. Η δεύτερη ομάδα μπορεί να περιλαμβάνει δύο (2) θέματα με αντίστοιχες ερωτήσεις ευρύτερης ανάπτυξης, με τις οποίες ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/-τριών για συνθετική και κριτική ανάλυση, όπως και η δυνατότητα διασύνδεσης γνώσεων, γεγονότων και διαδικασιών.

Με τις ερωτήσεις αυτές, οι οποίες αφορούν σε γνώσεις και ανώτερες γνωστικές δεξιότητες, ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/-τριών να κατανοούν, να αναλύουν, να ερμηνεύουν και να διασυνδέουν γνώσεις σχετικά με τις έννοιες που επεξεργάστηκαν και συνακόλουθα να είναι σε θέση να εκφράζουν κριτικά και να προεκτείνουν τις γνώσεις και δεξιότητές τους.

Θέμα Β1

Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες.

Θέμα Β2

Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει επίσης μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες.

Στις ερωτήσεις και των δύο ομάδων μπορούν να δίνονται πηγές πληροφοριών (π.χ. προσιτό κείμενο σε μετάφραση, εικονογραφικά θέματα κ.ά.), εφόσον δεν ελέγχεται η δηλωτική γνώση, για να υλοποιηθούν αποδοτικότερα τα παραπάνω. Στη δεύτερη ομάδα, οι ερωτήσεις ανοικτής και εκτεταμένης ανάπτυξης θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μεσαίας δυσκολίας, εφόσον οι απαντήσεις σε αυτές προϋποθέτουν αναπαραγωγή, επεξεργασία και σύνθεση γνώσεων με πληρότητα, σαφήνεια και ακρίβεια. Σημειωτέον ότι οι ερωτήσεις απαιτούν απαντήσεις, οι οποίες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τους είκοσι (20) στίχους η καθεμία. Η υπέρβαση του ενδεικτικού αυτού ορίου δεν συνεπάγεται αρνητική βαθμολόγηση.

Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου: Αλλοίωση και ουσιαστικό νόημα των Χριστουγέννων

«Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν.

Ἐν τούτῳ ἐφανερώθη ἡ ἀγάπη

τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμῖν, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἀπέσταλκεν

ὁ Θεὸς εἰς τὸν κόσμον

ἵνα ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ».

(A΄Ιω. 4:8-9) 

Η εορτή των Χριστουγέννων στις παραδοσιακά χριστιανικές κοινωνίες διατηρεί κάτι το ξεχωριστό. Ακτινοβολεί φως, γαλήνη, αγάπη κι ελπίδα. Με τον τρόπο, όμως, που εορτάζεται στις εκκοσμικευμένες χώρες μας, το βαθύτερο νόημά της συχνά αλλοιώνεται. Χάνεται μέσα στα πολυποίκιλα στολίδια. Η καταναλωτική υστερία και η πνευματική αδιαφορία συρρικνώνουν το θρησκευτικό ενδιαφέρον. Επιδείξεις πολυτελείας και κενοδοξίας παραμορφώνουν την ομορφιά της απλότητος και της αθωότητος. Δεν πρόκειται για εξωτερικά φαινόμενα. Η μετάλλαξη αυτή συντελείται ανεπαίσθητα στη συνείδησή μας.

Η αλλοίωση συμπληρώνεται με την εισβολή μιας άσχετης με τα Χριστούγεννα φιγούρας, του λεγομένου «Αϊ-Βασίλη», που εμφανίζεται ως ένας ευτραφής γεροντάκος με κόκκινη αμφίεση, ο οποίος έρχεται από τον Βορρά και μοιράζει δώρα, μια μυθοπλασία, που μαγνητίζει τη φα-ντασία μικρών και μεγάλων. Στην ουσία είναι μια φοβερή παραποίηση της υπέροχης μορφής του σοφού οικουμενικού διδασκάλου Βασιλείου του Μεγάλου, Αρχιεπισκόπου Καισαρείας, ο οποίος έζησε και κήρυξε το Ευαγγέλιο του Χριστού, απαλύνοντας τον ανθρώπινο πόνο με πρωτοποριακά έργα αγάπης.

Η Εκκλησία επιμένει να αποκαλύπτει το ουσιαστικό νόημα της εορτής: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί». Ετσι φανερώθηκε η αγάπη του Θεού για μας: απέστειλε τον Υιόν αυτού τον μονογενή στον κόσμο για να ζήσουμε δι’ αυτού, βιώνοντας τη δική Του αλήθεια, δύναμη και χάρη. Ο «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί» (Α΄ Τιμ. 3:16). Αυτό αποτελεί την ειδοποιό διαφορά της Χριστιανικής πίστεως ως προς οιοδήποτε ιδεολόγημα και θρησκευτικό σύστημα. Με τον τονισμό ότι ο Θεός είναι Αγάπη διακηρύσσεται ότι ο Δημιουργός και Κύριος του σύμπαντος δεν είναι μία απρόσωπη Υπέρτατη ενέργεια, σοφία, δύναμη, που ο άνθρωπος θα μπορούσε να προσεγγίσει με τις διανοητικές του μόνο λειτουργίες. Είναι Θεός προσωπικός, και εκφράζει την αγάπη Του με συγκεκριμένη σχέση με το ανθρώπινο γένος.

Ο Υιός και Λόγος Του προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, «σαρκοῦται». Το μοναδικό νόημα τής εορτής διατυπώνει εύστοχα ο Μέγας Αθανάσιος: «Ὁ Λόγος Σάρξ ἐγένετο, ἵνα τόν ἄνθρωπον δεκτικόν θεότητος ποιήσῃ» (ο Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος για να οδηγήσει τους ανθρώπους στη θέωση). Η Γέννηση του Χριστού μοιάζει με εμβόλιο αγάπης, που ενεργεί μυστικά και διαχέεται μακροπρόθεσμα στο σώμα της ανθρωπότητος. Η αγάπη όλο και περισσότερο προσελκύει τον γενικό σεβασμό και θαυμασμό και αναγνωρίζεται ως η κατεξοχήν πανανθρώπινη αξία.

Κάθε πιστός καλείται την περίοδο αυτών των εορτών σε εσωτερική ανασύνταξη. Καλείται να συνειδητοποιήσει βαθύτερα το νόημα της ελεύσεως του Σωτήρος Χριστού στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητος. Το

Γεγονός αυτό παραμένει η ρίζα της Χριστιανικής αποκαλύψεως και τροφοδοτεί κάθε άλλη χριστιανική πρόταση και αξία.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι πρώτος ο Θεός εκδηλώνει την αγάπη Του: «Ἐν τούτῳ ἐστὶν ἡ ἀγάπη, οὐχ ὅτι ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸν Θεόν, ἀλλ᾿ ὅτι αὐτὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς καὶ ἀπέστειλε τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἱλασμὸν περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α΄ Ιω. 4:10). Από αυτή την πηγή αγάπης αναβλύζει το χρέος της δικής μας αγάπης: «Αγαπητοί, εἰ οὕτως ὁ Θεὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς, καὶ ἡμεῖς ὀφείλομεν ἀλλήλους ἀγαπᾶν» (Α΄ Ιω. 4:11). Ο Θεός αγαπά ανεξάρτητα από το αν οι άλλοι είναι άξιοι της αγάπης του και αν τελικά ανταποκρίνονται σ’ αυτήν. Ακτινοβολεί αυτό που είναι: Αγάπη. Και σε αυτήν ακριβώς την ποιότητα αγάπης προσκαλεί όσους τον ακολουθούν.

* * *

Υπάρχει όμως και μια άλλη ακόμη αλλοίωση˙ αυτή τραυματίζει επικίνδυνα την έννοια της αγάπης. Η υπέροχη αυτή λέξη χρησιμοποιείται με διάφορες σημασίες, που μεταλλάσσουν το ουσιαστικό νόημά της. Αυτό ισχύει σε ποικίλες μορφές τέχνης της εποχής μας, ώστε να διερωτάται κανείς: Πού είναι η αγάπη που χάθηκε στον ερωτισμό; Και πού είναι ο αληθινός έρωτας που χάθηκε σε πάθη ακατονόμαστα;

Η Εκκλησία, ως «Σώμα Χριστού», δεν παύει να προβάλλει σταθερά το νόημα της αγάπης, όπως το αποκάλυψε ο Χριστός με τη Γέννησή Του και με ολόκληρη τη ζωή και τη διδασκαλία Του. Η αγάπη συνυφαίνεται με εθελούσια ταπείνωση. Ο Λυτρωτής ήρθε στον κόσμο ως αθώο βρέφος. Πρόκειται για μια εκπληκτική ενέργεια του ανέκφραστου και απερινόητου Θεού της αγάπης. Ασύλληπτη για τις συχνότητες της αντιληπτικής δυνατότητος του ανθρώπου.

Η αγάπη είναι μία κίνηση ελευθερίας από την αιχμαλωσία του εγωκεντρισμού. Καθορίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά σε όλες τις εκφράσεις της. Η αγάπη μακροθυμεί, έχει τη δύναμη να συγχωρεί, δεν ζηλεύει, δεν φέρεται με αλαζονεία, δεν υπερηφανεύεται, δεν ζητάει τα δικά της, δεν οργίζεται, δεν σκέπτεται το κακό για τους άλλους, δεν χαίρεται με την αδικία, αλλά μετέχει στη χαρά όταν βλέπει να επικρατεί η αλήθεια (πρβλ. Α΄ Κορ. Κεφ. 13). Η αγάπη δεν περιορίζεται από κανένα σύνορο, φυλετικό, κοινωνικό, πολιτικό.

Στην επιδημία πλεονεξίας και αδικίας, που μαστίζει τις εκκοσμικευμένες καπιταλιστικές κοινωνίες, όπως και στο αμόκ της βίας και του μίσους, που στον αιώνα μας εκρήγνυνται με συνθήματα θρησκευτικά, η αντίδραση των πιστών Χριστιανών είναι η βίωση και προσφορά αγάπης, με ταπεινοφροσύνη και θυσιαστική διάθεση. Κανείς κοινωνικός θεσμός δεν μπορεί να αντικαταστήσει την Εκκλησία σ’ αυτή την προσφορά. Αυτή είναι το διαχρονικό εργαστήριο αγάπης. Εχοντας κεφαλή της τον Χριστό, ο Οποίος είναι η Σαρκωμένη Αγάπη του Θεού, διακηρύσσει ότι «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» (Α΄ Ιω. 4:16)˙ και ο μόνος τρόπος για να ζήσουμε αληθινά είναι να βιώσουμε την αγάπη, όπως την έζησαν αναρίθμητα πλήθη Αγίων σε όλες τις εποχές. Μόνο έτσι θα «ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ» και θα είμαστε σε κοινωνία μαζί Του: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ιω. 4:16).

Η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού αποκαλύπτει ένα απροσμέτρητο μέγεθος αγάπης. Ας το προσεγγίσουμε με περισυλλογή, προσευχή, με ευγνωμοσύνη για το υπέροχο αυτό δώρο του Θεού.

Ευλογημένα Χριστούγεννα, με ανυπόκριτη αγάπη στην καρδιά μας, όπως την αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός, ο Λυτρωτής και Κύριός μας, με μια αγάπη γεμάτη ταπείνωση, ειρήνη και κοινωνική ευαισθησία.

ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ Α.Θ.Μ. ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ Κ.Κ. ΘΕΟΦΙΛΟΥ Γ΄ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΟΙΣ 2017

Ὁ πρό ἑωσφόρου ἐκ Πατρός ἀμήτωρ γεννηθείς,

ἐπί τῆς γῆς ἀπάτωρ ἐσαρκώθη σήμερον ἐκ σοῦ.

Ὅθεν ἀστήρ εὐαγγελίζεται μάγοις,

Ἄγγελοι δέ μετά ποιμένων ὑμνοῦσι

τόν ἄχραντον τόκον σου, ἡ Κεχαριτωμένη.

(Κοντάκιον τῆς Συνάξεως τῆς Θεοτόκου).

Κατά τάς εὐφροσύνους καί λαμπροφόρους ἡμέρας τοῦ Ἁγίου Δωδεκαημέρου ἑορτάζει κατ’ ἐξοχήν ἡ Ἐκκλησία, οὐχ ἧττον ὅμως καί ἡ ἀνθρωπότης ὅλη, γεγονός θεῖον καί οὐράνιον, ἐξαίσιον καί θαυμαστόν, ξένον καί παράδοξον. Ἑορτάζει τό γεγονός τῆς εἰρηνικῆς ἐπισκέψεως καί θεραπευτικῆς ἐπεμβάσεως τοῦ Θεοῦ εἰς τήν ζωήν τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Ἐκκλησία διαλαλεῖ τό γεγονός τῆς διά σαρκός Ἐπιφανείας τοῦ Θεοῦ εἰς τόν κόσμον. Ὁμολογεῖ ὅτι ὁ Θεός, ὁ πλάσας τόν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν Αὐτοῦ, ἀνέπλασεν αὐτόν εἰς τό πρό τῆς πτώσεως θεοειδές αὐτοῦ κάλλος διά τῆς ὁμοιώσεως Αὐτοῦ αὐτῷ. Ὁ Θεός ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ καί Λόγου Αὐτοῦ ἐσαρκώθη, ἐνηνθρώπησε, ἐγένετο ἄνθρωπος. «Ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» ( Ἰω. 1, 14). Ὁ Θεός διά τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ Αὐτοῦ καί διά τῆς κατά σάρκα ἐκ τῆς Ἀειπαρθένου γεννήσεως Αὐτοῦ ἐπί Καίσαρος Ὀκταβιανοῦ Αὐγούστου εἰς Βηθλεέμ, ἀνεκαίνισε τόν ἄνθρωπον, ἀνέσυρε αὐτόν ἐκ τοῦ βάθους τῆς πτώσεως καί τῆς φθορᾶς αὐτοῦ καί ἀνεβίβασεν εἰς τό ὕψος τοῦ οὐρανοῦ, κατέστησεν αὐτόν «κοινωνόν θείας φύσεως». (Β΄ Πέτρου 1, 4). Διά τήν προσγενομένην εἰς τήν ἀνθρωπότητα τοιαύτην δωρεάν καί χάριν ἐν χαρᾷ ἀνεκλαλήτῳ ἡ Ἐκκλησία ψάλλει σήμερον μετά τοῦ ψαλμῳδοῦ: «λύτρωσιν ἀπέστειλε Κύριος τῷ λαῷ αὐτοῦ,» μετά τοῦ Εὐαγγελιστοῦ: «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ ὅς ἐστι Χριστός» καί μετά τοῦ ὑμνῳδοῦ: «ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους ὁ Σωτήρ ἡμῶν» καί: «Χριστός γεννᾶται δοξάσατε, Χριστός ἐπί γῆς ὑψώθητε».

Αὐτόπται μάρτυρες τοῦ ἀνηκούστου μυστηρίου τούτου, τῆς ἐνσάρκου δηλονότι παρουσίας τοῦ Θεοῦ εἰς τόν κόσμον, εἶναι ἡ ὑπουργήσασα τοῦτο, ἤτοι ἡ Ἀειπάρθενος, ἡ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου συλλαβοῦσα, κυοφορήσασα, κατά σάρκα τεκοῦσα καί σπαργανώσασα τόν Χριστόν καί Ἰωσήφ ὁ πρεσβύτης, ὁ συνοδός αὐτῆς ἀπό Ναζαρέτ εἰς Βηθλεέμ διά τήν τοῦ Καίσαρος ἀπογραφήν, ἀπό Βηθλεέμ εἰς τήν εἰς Αἴγυπτον φυγήν καί εἰς τήν ἐπιστροφήν εἰς Ναζαρέτ, ἐξ ἧς καί Ναζωραῖος ἐκλήθη. Εἶναι ὡσαύτως ἁπλοῖ ἀγρόται, ποιμένες ἀγραυλοῦντες εἰς τά ποίμνια αὐτῶν, προσκληθέντες ἐγγύθεν εἰς θέαν καί ἐμπειρίαν τοῦ μυστηρίου δι’ ὀπτασίας ἀγγέλων, ψαλλόντων ἐξ οὐρανοῦ τόν ἀγγελικόν ὕμνον: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2, 14). Εἶναι ὅμως καί θεράποντες τῆς ἐπιστήμης, μάγοι Περσῶν βασιλεῖς, ἐρευνηταί τοῦ στερεώματος. Τούτους ἐκάλεσεν μακρόθεν δι’ ἀστέρος ὁ οὐρανός ὡς ἀπαρχήν τῆς ἐξ ἐθνῶν Ἐκκλησίας, ἵνα ἐκ τῆς εἰδωλολατρίας τῶν ἀστέρων ἔλθωσιν εἰς τήν προσκύνησιν τοῦ Ἡλίου τῆς Δικαιοσύνης. Καί ὄντως, οὗτοι εἰς τό ἁπλοῦν καί ἀπέριττον τοῦτο Σπήλαιον εἶδον ἐκστατικοί «βρέφος κείμενον ἐν τῇ φάτνῃ» (Λουκ. 2, 16) καί ἐπιγνόντες τοῦτο, ἔκυψαν καί προσεκύνησαν ὡς τόν Ἐνανθρωπήσαντα καί κατά σάρκα ἐκ Παρθένου Τεχθέντα Θεόν, προσφέροντες τά δῶρα τῆς εὐσεβείας αὐτῶν, «χρυσόν καί λίβανον καί σμύρναν» (Ματθ. 2, 11).

Τοιουτοτρόπως διέλαμψεν εἰς τούς ἀνθρώπους ὁ πλοῦτος τῆς Θεότητος τοῦ Χριστοῦ, ἐν τῇ πτωχείᾳ τοῦ Σπηλαίου καί τῇ εὐτελείᾳ τῶν σπαργάνων. Ὁ Χριστός προσέλαβε τόν ἄνθρωπον ταπεινῶν Ἑαυτόν, ἵνα ἐν Ἑαυτῷ ἁγιάσῃ καί δοξάσῃ αὐτόν. «Πλούσιος ὤν ἐπτώχευσεν δι’ ἡμᾶς, ἵνα ἡμεῖς τῇ Ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν» (Κορ. Β’ 8, 9). Θεός ὤν ἀληθινός, δυνατός καί κραταιός, περιεβλήθη ἀσθένειαν ἀνθρωπίνης σαρκός καί ἐν τῇ μιᾷ ἐν δύο φύσεσι θεανθρωπίνῃ Αὐτοῦ ὑποστάσει «διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος πάντας τούς καταδυναστευομένους ὑπό τοῦ διαβόλου, ὅτι ὁ Θεός ἦν μετ’ αὐτοῦ» (Πράξ. 10, 38).

Τήν φιλανθρωπίαν ταύτην τοῦ Θεοῦ κηρύττει ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἡ Ἐκκλησία, τό Σῶμα τοῦ Ἐνανθρωπήσαντος, ἀκολούθως δέ σαρκί Σταυρωθέντος ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου σωτηρίας καί ἐκ νεκρῶν Ἀναστάντος Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τήν Ἐκκλησίαν ἀφῆκεν ὁ Χριστός, ἵνα διαιωνίζῃ τό εἰρηνευτικόν, διαλλακτικόν, ἁγιαστικόν καί σωστικόν Αὐτοῦ ἔργον εἰς τόν κόσμον. Αὕτη ἐπιτελεῖ καί κηρύττει τό ἔργον Αὐτοῦ εἰς τά μέλη αὐτῆς ἀλλά καί εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐν τῇ ἐλευθέρᾳ αὐτῶν ἐκλογῇ δέν δέχονται τό μήνυμα τοῦ Ἄρχοντος τῆς εἰρήνης, ἀλλά ἐνεργοῦν ἀσπλάγχνως καί ἀπανθρώπως ὡς ὁ Ἡρώδης πρός τόν τεχθέντα Βασιλέα καί τά νήπια. Οὗτοι ἀκονίζουν οὐχί τά ἄροτρα αὐτῶν δι’ ἄρωσιν, οὐχί τά δρέπανα διά θερισμόν ἀλλά τάς μαχαίρας πρός ἀλληλοσπαραγμόν. Δαπανοῦν τόν πλοῦτον τῶν ἀποθεμάτων τῆς κτίσεως τοῦ Θεοῦ εἰς συμβατικούς καί μή συμβατικούς ἐξοπλισμούς καί πολέμους, θυσιάζουν ἑκατόμβας ἀθῴων ἀνθρώπων διά θηριωδῶν τρομοκρατικῶν ἐνεργειῶν εἰς τό ὄνομα μάλιστα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία ἐν ἀγάπῃ διαλέγεται καί πρός αὐτούς. Διδάσκει εἰρήνην τοῖς ἐγγύς καί τοῖς μακράν. Ἁγιάζει τούς ἀνθρώπους, ἡμερώνει τά ἤθη αὐτῶν, παραμένει ὄασις καί παράδεισος καί ὁρατή φανέρωσις τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ ἐπί τῆς γῆς. Φιλανθρώπως συμμερίζεται τά πνευματικά καί ὑλικά ἀγαθά αὐτῆς μετά τῶν ἀνθρώπων. Διωκομένη ἀνέχεται, συκοφαντουμένη συγχωρεῖ καί προσεύχεται. Καλεῖ πάντας λέγουσα: «ἔρχου καί ἴδε» (Ἰω. 1, 46).

Τοῦτο πράττει καί ἡ Σιωνῖτις Ἐκκλησία ἐπί τῶν ἁγίων Τόπων, ἡ φυλάσσουσα πάντας τούτους καί δή τήν Κωνσταντίνειον καί Ἰουστινιάνειον Βασιλικήν τῆς Γεννήσεως ἐν Βηθλεέμ. Προσεύχεται ἀπό τοῦ θεοδέγμονος Σπηλαίου ὑπέρ εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, εἰρήνης τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καί τῆς Ἁγίας Γῆς καί ὑπέρ προόδου, προκοπῆς, θείας εὐλογίας καί σωτηρίας τῶν εὐλαβῶν προσκυνητῶν τῶν Χριστουγέννων, πρός δόξαν τοῦ σαρκί Τεχθέντος Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά τοῦ Πατρός ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ εἰς τούς αἰῶνας. 

Ἐν τῇ Ἁγίᾳ Πόλει Βηθλεέμ, ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 2017

Διάπυρος πρός Κύριον εὐχέτης,

ΘΕΟΦΙΛΟΣ Γ΄

Πατριάρχης Ἱεροσολύμων

Χριστουγεννιάτικο μήνυμα Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεοδώρου Β’

«Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη οι ουρανοί αγάλλονται χαίρετ΄ η φύσις όλη»!

Αγαπητοί μου αδελφοί, παιδιά μου,

Χριστούγεννα σήμερα! Ηχούν ξανά οι ουράνιοι κι αγγελικοί ύμνοι. «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Ηχούν ξανά οι καμπάνες των Εκκλησιών, σε όλο τον πλανήτη, αναγγέλοντας το χαρμόσυνο μήνυμα ότι «ἐτέχθη ἡμῖν σήμερον Σωτήρ».

Εορτάζουμε, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, την μεγάλη του Θεού συγκατάβαση, για τη σωτηρία του ανθρώπου. Η αγάπη Του, έμπρακτα για μια ακόμη φορά, θα διδάξει σ’ όλους μας τα μηνύματά της. Θεός αγάπης και Θεός ταπείνωσης.

Γίνεται άνθρωπος «ὁ ἀχώρητος παντί», για να δώσει δύναμη και κουράγιο στην αδύναμη και απογοητευμένη ανθρωπότητα. Γεννιέται ο αιώνιος Κύριος, για να βγάλει απ’ το αδιέξοδο την οικουμένη. Μια οικουμένη, η οποία δεν φαίνεται να αφουγκράστηκε έως σήμερα, μήτε τον ύμνο των Αγγέλων, μήτε το μήνυμα για «ἄνωθεν εἰρήνη». Πόλεμοι, παγκόσμιες συρράξεις και συγκρούσεις λαών, εμφύλιοι, τρομοκρατία, προσφυγιά, ξεριζωμοί, βρίσκονται σε καθημερινή βάση μπροστά μας.

Ο Θεός μας απαντά: Γεννιέται ταπεινά, στην φάτνη των αλόγων. Ζεσταίνεται απ’ των ζώων τα χνώτα. Γεννιέται στο σπήλαιο. Γι΄ αυτό κανείς δεν Τον αναγνώρισε, κανείς δεν Τον κατάλαβε, κανείς απ’ αυτούς που είχαν τα μάτια τους στραμμένα «στη γη» δεν Τον βρήκε. Μόνο «οἱ ἀγραυλοῦντες ποιμένες», αθώες κι ταπεινές ψυχές, δέχθηκαν αγγελική επίσκεψη και καταξιώθηκαν να δούν πρώτοι «τόν βαστάζοντα πάντα», να κείται σε μια φάτνη.

Όλοι Τον περίμεναν να έλθει! Αιώνες ολόκληρους ο Ουρανός σχεδίαζε τον ερχομό Του. Αιώνες ολόκληρους, το ατίθασο, αμαρτωλό και αξιολύπητο γένος των ανθρώπων, πάλευε ανάμεσα στην αμφιβολία και στην άγνοια, στην ανημποριά και στο αδιέξοδο. Προφήτες, εκατοντάδες χρόνια πριν, προείδαν και προφήτευσαν αυτό που σήμερα εμείς πανηγυρίζουμε. Φιλόσοφοι και τραγικοί ποιητές, διεκήρυξαν τον ερχομό Του.

Κι απάντησε ο Ουρανός! Και ήλθε ο Υιός και Λόγος του Θεού, «γενόμενος ὑπό νόμον ἵνα τούς ὑπό νόμον ἐξαγοράση». Γεννήθηκε ο Εμμανουήλ, για να δει ο άνθρωπος με τα ίδια του τα μάτια τί είναι ο Θεός, να Τον αγγίξει, να Τον χλεύασει, να Τον αρνηθεί, να Τον προδώσει, να Τον καταδικάσει, να Τον θανατώσει και να Τον προσκυνήσει τριήμερο, Αναστημένο.

Το χριστουγεννιάτικο μήνυμα απευθύνεται σ’ όλους μας, αδελφοί μου. Όχι μόνο σήμερα, μα κάθε λεπτό, κάθε στιγμή της ζωής μας. Οφείλουμε, να το κάνουμε πράξη, βίωμα, κανόνα πίστεως, λιμάνι απάνεμο σε κάθε της ζωής μας ναυάγιο. Η ανθρωπότητα, χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε, ν’ αφήσει τις ανθρώπινες καρδιές ελεύθερες, κρατώντας τις ζεστές και καθάριες, για να γεννηθεί ο Ιησούς σ΄ αυτές. Μην Τον ψάχνουμε σε παλάτια και πολυτελή δωμάτια. Αρκεί ένα ταπεινό καλύβι, σαν αυτά που βρίσκονται παντού στην Αφρική. Ζητά απεγνωσμένα ζεστασιά καί θαλπωρή. Απόψε, χτυπάει την πόρτα της καρδιάς μας ο «τῆς Μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος». Θα Τον αφήσουμε να περιμένει;

Αδέλφια μου, παιδιά μου ευλογημένα,

Ας μεταφερθούμε όλοι μας, νοητά, στα ταλαιπωρημένα μέρη της Μέσης Ανατολής, στα περίχωρα της Ιουδαίας, για να δούμε πού, μα κυρίως γιατί γεννήθηκε ο Ιησούς. Να πάμε μέσα στο σπήλαιο, να γονατίσουμε ενώπιόν Του και να Του πούμε: Χριστέ μου, η ανθρωπότητα σήμερα, δεν χάρηκε όπως ποθεί τα αγαθά της ειρήνης. Ζει μέσα στον πόλεμο, σκοτώνοντας τη χαρά και την ειρήνη. Ζει στην αγωνία και το φόβο για το αβέβαιο αύριο. Ο κόσμος θυμίζει ένα απέραντο πεδίο μάχης, όπου ο κάθε άνθρωπος στρέφεται κατά των αδελφών του. Παρόλα τα συνέδρια και τα κινήματα περί ειρήνης, αυτή παραμένει, είκοσι και πλέον αιώνες, ένα «άπιαστο περιστέρι», ένα αβέβαιο όνειρο. Ας κάνουμε την υπέρβαση! Ας παραμερίσουμε τα πάθη, που μας ωθούν σε πράξεις βίας! Ας απλώσουμε χέρια αγάπης, αγκαλιάζοντας κάθε άνθρωπο. Και τότε, βιώνουμε Χριστούγεννα ολοχρονίς.

Χρόνια πολλά και ευλογημένα!

†Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής

Θ Ε Ο Δ Ω Ρ Ο Σ Β΄

Εν τη Μεγάλη Πόλει της Αλεξανδρείας

Χριστούγεννα 2017

Το Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου

ΚΑΙΡΟΣ: Επιμορφωτικές ημερίδες με θέμα: «Φάκελοι μαθήματος των Θρησκευτικών: βοήθημα ή πρόβλημα του εκπαιδευτικού;»

                Χολαργός 17-12-2017

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ - για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης» συνεχίζοντας τη προσπάθεια υποστήριξης του θεολόγου εκπαιδευτικού και του έργου του μέσα στη σχολική τάξη, διοργάνωσε πρόσφατα δύο επιμορφωτικές ημερίδες. Στη πρώτη [9-12-2017] που είχε ως κεντρικό θέμα «Φάκελοι μαθήματος των Θρησκευτικών: βοήθημα ή πρόβλημα του εκπαιδευτικού;» και στο α΄ μέρος δόθηκαν,  μέσα από  σύντομες όσο και  κατατοπιστικές εισηγήσεις από τους Εύη Βουλγαράκη(Δρα Θεολογίας) Κυριακή Τριανταφυλλίδου(ΜΑ Θεολογίας), Γιώργο Παπαδόπουλο(Θεολόγο-Φιλόλογο),  Παρασκευή Μυλωνά(δασκάλα & Δρα Παιδαγωγικής) και Γεώργιο Τζίνο(δάσκαλο & ΜΑ Θεολογίας),  χρήσιμες πληροφορίες  σχετικά με την φιλοσοφία, τα κριτήρια σύνθεσης και το περιεχόμενο των ΦΥ, ενώ στη συζήτηση που ακολούθησε –με το συντονισμό του Δ. Μόσχου(Αναπλ. Καθηγητή Θεολογικής σχολής Αθηνών & Προέδρου του ΔΣ) -- απαντήθηκαν ερωτήματα και απορίες σχετικά με τη χρήση των φακέλων υλικού.  Στο β΄ μέρος ο σχολικός σύμβουλος αγγελος Βαλλιανάτος παρουσίασε με γλαφυρό τρόπο, στο ακροατήριο των 100 περίπου εκπαιδευτικών, το σχεδιασμό ενός μαθήματος στη βαθμίδα του Γυμνασίου με την παράλληλη χρήση του Προγράμματος σπουδών, του Οδηγού για τον Εκπαιδευτικό και του Φακέλου Υλικού, τονίζοντας ότι  ο εκπαιδευτικός  χρησιμοποιεί σωστά το παρεχόμενο  διδακτικό υλικό μόνο εφόσον έχει κατανοήσει τη λογική του ΠΣ για το μάθημα και ακολουθεί τις λεπτομερείς οδηγίες του οδηγού. Στη δεύτερη [16-12-2017] με κεντρικό τίτλο «Τι και πως διδάσκουμε στα Θρησκευτικά σήμερα;» και στο α΄ μέρος δόθηκε έμφαση  στο «τι»  και το «πως» της γνώσης που παρέχει το σχολείο μέσα από μια ευρηματική παρουσίαση  των Μάριου Κουκουνάρα-Λιάγκη (Επίκουρου Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Αθηνών) & του Άγγελου Βαλλιανάτου (Δρος Θεολογίας & Σχολικού Συμβούλου Θεολόγων), που υπηρέτησε το θέμα «Παλιά μαθαίναμε στα σχολεία: μύθος ή πραγματικότητα;» στο τέλος της οποίας ακολούθησε συζήτηση με γόνιμη κριτική και σχολιασμό –αξιολόγηση.  Στο β΄ μέρος της οι 80 συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί κατανεμήθηκαν σε τέσσερα{4) βιωματικά εργαστήρια στα οποία με την ευθύνη των συντονιστών –επιμορφωτών ασκήθηκαν στην χρήση των Φ.Υ,   στο σχεδιασμό και στη διεξαγωγή του μαθήματος των Θρησκευτικών μέσα στη τάξη. Τα εργαστήρια οργανώθηκαν από τους :1) Χρυσάνθη Βαβέτση(ΜΑ Θεολογίας) με θέμα «Εκπαιδευτικές Τεχνικές: Σχεδιάζω δραστηριότητες για την τάξη μου, χρησιμοποιώντας τον Οδηγό Εκπαιδευτικού και τον Φάκελο Μαθήματος», 2) Γιώργο Δινούση (ΜΑ Θεολογίας) με θέμα «Είναι εφαρμόσιμες οι ενδεικτικές δραστηριότητες που προτείνει ο Αναθεωρημένος Οδηγός Εκπαιδευτικού Λυκείου», 3) Παρασκευή Λεοντοπούλου (Δρα Θεολογίας) με θέμα «Σχεδιάζοντας ένα μάθημα θρησκευτικών για την Γ Λυκείου» και 4) Μανώλη Παπαϊωάννου( Θεολόγο εκπαιδευτικό) με θέμα «Φάκελος μαθήματος στο Γυμνάσιο; Εναλλακτικές προσεγγίσεις διδακτικού σχεδιασμού». Στο τέλος και των δύο επιμορφωτικών ημερίδων χορηγήθηκαν βεβαιώσεις παρακολούθησης  ενώ με την  απαίτηση των συναδέλφων ο σύλλογος σχεδιάζει επανάληψη, εντός του νέου έτους, ανάλογων επιμορφωτικών δράσεων τόσο στην έδρα του (Αθήνα) όσο και στις έδρες των  παραρτημάτων του.

                                                                                    Για το Δ.Σ

Ο Πρόεδρος                                                                      Ο Γ. Γραμματέας

                            ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΟΣΧΟΣ                              ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Αναπλ. Καθηγητής Θεολογικής σχολής ΕΚΠΑ                                                         Θεολόγος-Φιλόλογος Δ.Ε

Σύναξη (Τεύχος 144) Μαρτυρία: Δίνοντας λόγο στὸ σήμερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ …3

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΕΡΝΤΙΑΓΙΕΦ, Ὀρθοδοξία καί οἰκουμενικότητα …4

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΙΠΕΡΑ, Ἡ ἱεραποστολική θεολογία τοῦ ἀρχιεπισκόπου Ἀλβανίας Ἀναστασίου καί ἡ μαρτυρία της στό σύγχρονο κόσμο …16

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΥΡΙΑΖΟΥ, Εὐαγγέλιο καί πολιτισμός στὴ ζωή καί τό ἔργο τοῦ Ἀναστασίου, ἀρχιεπισκόπου Ἀλβανίας …20

ΝΟΝΗ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΥ, Ζαλίνα (ποίημα) …26

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Ἡ Ὀρθόδοξη ἱεραποστολὴ καὶ οἱ ἀνθρώπινες συνάφειες …27

ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ, Ἁμαρτία, ἐλευθερία καί αὐτεξούσιο …41

π. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΑΥΓΗΣ, Θεολογώντας στόν 21ο αἰώνα …55

ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ, Τά «οὐαί» τοῦ Χριστοῦ …68

ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ, Ἡ ζωή ἑνός γελοίου …69

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΣΤΑΘΗΣ, Διεθνές Συνέδριο Ὀρθόδοξης Πνευματικότητας …78

πρωτοπρ. ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ, «Αὐτὴ εἶναι εὐχή, ὄχι αὐτὸ ποὺ λές!» …79

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Διατριβή (ποίημα) …84

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΠ. ΠΛΟΥΜΙΔΗΣ, Οἱ Σταυροφορίες. Τὰ τραγούδια …85

Διάλογος μὲ τοὺς ἀναγνῶστες …89

Τὸ Βιβλίο …93

Οἱ συνεργάτες τοῦ 144ου τεύχους …107

"Νομοkανονικά", κυκλοφορεί το νέο (2/2017) τεύχος με μελέτες, άρθρα και την πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ

«Νομοκανονικά», Επιθεώρηση

Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου

Χαιρετίζει και «μετά χαράς και ευαρεσκείας» επευλογεί τη συμπλήρωση 15ετίας από της εκδόσεως του περιοδικού ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Κυκλοφορεί το νέο  τεύχος (2/2017) με μελέτες, άρθρα και την πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ

Του Χάρη Ανδρεόπουλου*

Με μελέτες και άρθρα επί ζητημάτων τα οποία αφορούν στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας και αποτελούν, εν όψει της προαναγγελθείσης συνταγματικής αναθεωρήσεως, συμβολή στο επιστημονικό διάλογο αναφορικώς με τα θέματα τόσο της θέσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην εκκλησιαστική, την ελληνική και τη διεθνή έννομη τάξη, όσο και του υφισταμένου νομοθετικού καθεστώτος των σχέσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Κράτος και των βελτιώσεων που τούτο επιδέχεται, κυκλοφόρησε προσφάτως το νέο τεύχος (2/2017) των «Νομοκανονικών».

Πρόκειται για ένα τεύχος πανηγυρικό καθώς με αυτό συμπληρώνεται δεκαπενταετία από την έκδοση του εν λόγω επιστημονικού περιοδικού, του οποίου τα τριάντα πυκνογραφημένα τεύχη, πάνω από 6.000 σελίδες, περισσότερες από εκατόν πενήντα μελέτες, περισσότερες από τρείς εκατοντάδες αποφάσεις δικαστηρίων της Ελλάδος και της αλλοδαπής, από τις οποίες η μεγάλη πλειονότητα υπομνηματισμένες, αποτελούν την παραχθείσα πλούσια επιστημονική συγκομιδή.

 Τη συμπλήρωση δεκαπενταετίας από της εκδόσεως των «Νομοκανονικών» χαιρετίζει και «μετά χαράς και ευαρεσκείας» επευλογεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος με σεπτό Πατριαρχικό Γράμμα που δημοσιεύεται στο περιοδικό και δια του οποίου επισημαίνεται η παρουσία των «Νομοκανονικών» ως η «εδραιωθείσα εις την ελληνικήν νομικήν βιβλιογραφίαν έγκυρος επιθεώρησις της νομοκανονικής πραγματικότητος» και εξαίρεται η προσφορά τους «εις την επιστημονικήν ανάδειξιν και μελέτην ποικίλων ζητημάτων, αναφυομένων κατά την ερμηνείαν και εφαρμογήν της τε κρατικής νομοθεσίας και των Θείων και Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας». 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ

Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομοτίμου καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Ιωάννη Μ. Κονιδάρη, να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας. Ζητήματα τα οποία εμφανίζονται στο προσκήνιο με αξιοζήλευτη περιοδικότητα αποτελώντας – το τελευταίο διάστημα όλο και συχνότερα, όλο και εντονότερα – θέμα «ημερησίας διατάξεως» στην ατζέντα του δημοσίου διαλόγου.  Παραλλήλως, τα «Νομοκανονικά» φιλοδοξούν να αποτελέσουν το κατάλληλο εκείνο βήμα που θα επιτρέψει στις νέες επιστημονικές δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο και να δοκιμασθούν.

ΜΕΛΕΤΕΣ

Στο νέο τεύχος περιλαμβάνονται οι ακόλουθες μελέτες / άρθρα:

α)  του καθηγητού της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, βουλευτού και τ. υπουργού  κ. Ευ. Βενιζέλου με θέμα «Οι σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας ως συνταγματικά ρυθμισμένες – Η συνταγματική θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Στη μελέτη επισημαίνονται οι σχέσεις ομοταξίας της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, παραλλήλως δε τονίζεται ότι θα πρέπει να διαφυλαχθούν ως «κόρη οφθαλμού» τόσο η διεθνής οντότητα / υπόσταση του Πατριαρχείου (όπως αυτή ήδη αναγνωρίζεται συνταγματικώς, ως εκ της σχέσεως ομοταξίας του με το ελληνικό Κράτος) - όσο και η (ισχύουσα από το ΄75) συνταγματική εγγύηση των κανονικών σχέσεων μεταξύ της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος και του Πατριαρχείου.

β) του δικηγόρου – LL.M., ειδικού νομικού συμβούλου της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Θεοδ. Παπαγεωργίου με θέμα «Το νομοθετικό καθεστώς και οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Κράτος: δεδομένα και παρανοήσεις», όπου παρέχονται διευκρινίσεις για σειρά ζητημάτων που έχουν δημιουργήσει αντιπαραθέσεις στον ακαδημαϊκό χώρο και τριβές  στο κοινωνικό σώμα (όπως τα θέματα σχετικώς με το εάν έχουμε στην Ελλάδα «κρατική» Εκκλησία, εάν είναι απαραίτητος ο χωρισμός, εάν παρεμβαίνει η Εκκλησία σε κρατικές υποθέσεις, για τις αντιπαραθέσεις  σχετικά με την εκκλησιαστική περιουσία, κ.λ.π.), και, 

γ)  του δικηγόρου, μεταπτυχ. διπλ. Εκκλησιαστικού δικαίου κ. Ιωαν. Καστανά, με θέμα «Τοποθέτηση φάτνης από Δήμους» στη Γαλλία, χώρα με «κοσμικό» χαρακτήρα στο πολίτευμά της (η αρχή της «laicite») όπου, με αφορμή τις αποφάσεις του Conseil d’ Etat no 395122 και no 395223 της 9ης Νοεμβρίου 2016, εξετάζεται το νομικό καθεστώς σε σχέση με τη πρόσφατη νομολογία των γαλλικών δικαστηρίων για την έγερση ή επίθεση θρησκευτικών συμβόλων και ειδικότερα της φάτνης των Χριστουγέννων σε δημόσιους χώρους (Δήμους, Νομαρχίες, κλπ).

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Επιπροσθέτως παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής φύσεως, όπως αυτή του Συμβουλίου της Επικρατείας με αριθ. 939/2017, Τμ. Γ΄ , βάσει της οποίας κρίθηκε ότι η επιβολή του επιτιμίου της ακοινωνησίας και η επιβολή ποινής καθαιρέσεως από την ιερωσύνη σε ιεροκήρυκα – εκκλησιαστικό υπάλληλο δεν στερούν το ηθικό έννομο συμφέρον ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως με την οποία επιδιώκεται η απόσειση της ηθικής μομφής που συνεπάγεται η επιβολή πειθαρχικής καταδίκης, όταν μάλιστα οι αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων (εν προκειμένω του Ανωτάτου Υπηρεσιακού Συμβουλίου της Εκκλησίας της Ελλάδος) κρίνονται μη επαρκώς αιτιολογημένες (ανάλυση – σχολιασμός υπό Γ. Κ. Ιατρού). Επίσης, η ΣτΕ 1393/2017, Τμ. Γ΄ με την οποία κρίθηκε αφενός ότι η επιβολή επιτιμίου ακοινωνησίας σε μοναχούς δεν τους στερεί το δικαίωμα του εκλέγειν για τα όργανα διοικήσεως Ι. Μονής και αφετέρου ότι ο ηγούμενος και τα μέλη του Ηγουμενοσυμβουλίου ασκούν δημόσια λειτουργία και, ως εκ τούτου, πρέπει να έχουν την ελληνική ιθαγένεια (ανάλυση – σχολιασμός υπό Γ. Ι. Ανδρουτσοπούλου). Τέλος, δημοσιεύεται η ΣτΕ 1753/2017, Τμ. Γ΄ η οποία ασχολήθηκε με το ζήτημα σχετικώς με το εάν μοναχοί της Εκκλησίας της Ελλάδος, κάτοχοι σχετικών τίτλων νομικών σπουδών και αποκτήσαντες την δικηγορική ιδιότητα σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, δύνανται / νομιμοποιούνται παραλλήλως, με τα καθήκοντά τους στις Ι. Μονές που εγκαταβιώνουν,  να ασκούν και στην Ελλάδα το επάγγελμα του δικηγόρου. Η υπόθεση έφθασε στο ΣτΕ κατόπιν προσφυγής μοναχού της Εκκλησίας της Ελλάδος μετά από την άρνηση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ) να τον εγγράψει στα μητρώα του επικαλούμενος ότι η διάταξη του Κώδικα Δικηγόρων, που προβλέπει ότι οι μοναχοί κωλύονται να αποκτήσουν τη δικηγορική ιδιότητα, είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα και τους κανόνες δικαίου υπέρτερης τυπικής ισχύος, γιατί ο αποκλεισμός αυτός δικαιολογείται από θεμελιώδεις αρχές και κανόνες που διέπουν την άσκηση του δικηγορικού λειτουργήματος. Ανάμεσα στους λόγους κωλύματος ο ΔΣΑ, αναφέρει ότι δεν επιτρέπεται στον δικηγόρο να παρέχει τις υπηρεσίες του χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα, ενώ ο μοναχός δεν επιτρέπεται να ασκεί κατά σύστημα αμειβόμενη επαγγελματική δραστηριότητα. Από την πλευρά του ο μοναχός αντικρούει όλους τους ισχυρισμούς του δικηγορικού συλλόγου και υποστηρίζει ότι η συμμόρφωσή του προς το καθήκον εγκαταβιώσεως στη Μονή της μετανοίας του θα ελέγχεται από τα εκκλησιαστικά όργανα, με αποτέλεσμα, το τελευταίο ζήτημα να μην αφορά τον ΔΣΑ. Το Γ΄ Τμήμα του ΣτΕ επισημαίνοντας σε απόφασή του ότι η υπόθεση αντιμετωπίζει την εξαιρετική περίπτωση των μοναχών της Εκκλησίας της Ελλάδος, οι οποίοι λόγω της ιδιότητάς τους αυτής ευρίσκονται σε απολύτως ιδιόρρυθμη προσωπική κατάσταση, υποκείμενοι μάλιστα στην εξουσία οργάνων τριών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου - της Ιεράς Μονής της μετανοίας τους, της οικείας Ιεράς Μητρόπολης και της Εκκλησίας της Ελλάδος - έθεσε το σχετικό ερώτημα (εάν μπορούν οι μοναχοί να είναι ταυτόχρονα και δικηγόροι) στο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως αναμένοντας την απάντησή του για την έκδοση της οριστικής αποφάσεως.

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ

Στη στήλη των Βιβλιoκρισιών του παρόντος τεύχους των «Νομοκανονικών» δημοσιεύονται βιβλιοπαρουσιάσεις:

            •  της κ. Ελενας Γιαννακοπούλου, επικ. καθηγήτριας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ για το βιβλίο του αρχιμανδρίτου Γρηγορίου Παπαθωμά «Κανονικά Εμμορφα (Δοκίμια Κανονικής Οικονομίας ΙΙ)», εκδ. Επέκταση, Κατερίνη, 2015, σσ. 688 

• του κ. Γεωργίου Ιατρού, Δρ. Εκκλησιαστικού Δικαίου, δικηγόρου, για το βιβλίο του θεολόγου καθηγητή Β/θμιας,  Χαραλάμπους Ανδρεοπούλου «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση», Πρόλογος: Ιωαν. Μ. Κονιδάρης, εκδ. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, σσ. 424 , και

• του κ. Μιχ. Τσαπόγα, Δρ. Νομικής, δικηγόρου, ειδικού επιστήμονα στο «Συνήγορο του Πολίτη», για τα ξενόγλωσσα βιβλία / εκδόσεις του  Claus Dieter Classe, «Regionsrecht», β΄ εκδ., Τυβίγγη, 2015, σσ. 335 , του Gerhard Czermack – Eric Hilgedorf, «Religions – und Weltanschau – ungsrecht», εκδ. Springer, Βερολίνο – Χαϊδελβέργη, 2008, σσ. 328 και του Peter Unruh, «Religionsverfassungsrecht», εκδ. Nomos, γ΄ εκδ., Μπάντεν – Μπάντεν, 2015, σσ. 385 .

Στο τέλος του παρόντος τεύχους δημοσιεύονται, με ιδιαίτερη σελιδαρίθμηση, τα συγκεντρωτικά ευρετήρια συγγραφέων, δικαστικών αποφάσεων και πράξεων ανεξαρτήτων αρχών και όρων και ονομάτων, ευρετήρια για ολόκληρη τη δεκαπενταετία τα οποία επιμελήθηκε ο εκ των μελών της Συντακτικής Επιτροπής Θεοδ. Τσιβόλας, Δρ. Νομικής, δικηγόρος.

 Τα «Νομοκανονικά» διευθύνονται υπό του Προέδρου της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου , ομ. καθηγητού του Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Μ. Κονιδάρη και κυκλοφορούν τον Νοέμβριο και Μάϊο κάθε έτους από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας Α.Ε.» .

*  Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος καθηγητής στη Β/θμια Εκπ/ση, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. 

Εγκύκλιος για τις Συνθετικές Δημιουργικών Εργασίες στο Γυμνάσιο για το σχολικό έτος 2017-2018

Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 47/16-11-2017 του Δ.Σ) ο υπουργός Παιδείας Κ. Γαβρόγλου αποφάσισε για τη δομή και το κανονιστικό πλαίσιο εφαρμογής των Συνθετικών Δημιουργικών Εργασιών στο Γυμνάσιο για το σχολικό έτος 2017-2018 να ισχύσει η περσινή εγκύκλιος .

Μετά τη λήξη του σχολικού έτους 2017-2018, τονίζει ο υπουργός Παιδεάις σε έγγραφό του προς τις σχολικές μονάδες, θα επαναξιολογηθεί από το ΙΕΠ η υλοποίηση των ΣΔΕ στα Γυμνάσια.

Η περσινή εγκύκλιος:

Οδηγίες για την εκπόνηση των Συνθετικών Δημιουργικών Εργασιών στο Γυμνάσιο για το σχολικό έτος 2016-2017

Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 02/10-01-2017 του Δ.Σ) το υπουργείο Παιδείας απέστειλε στις σχολικές μονάδες, τις παρακάτω οδηγίες για την εκπόνηση των Συνθετικών Δημιουργικών Εργασιών στο Γυμνάσιο (άρθρο 3 του Π.Δ. 126/2016) για το σχολικό έτος 2016-2017.

Ως τρόπος δουλειάς στη σχολική τάξη, οι δημιουργικές εργασίες μπορούν να αξιοποιούνται από εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων σε όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους και για όλα τα μαθήματα.

Τα θέματα, η μορφή (κείμενο πολυτροπικό ή μη, κατασκευή, καλλιτεχνική δημιουργία κ.λπ.) και η διαδικασία υλοποίησης αυτών των εργασιών επιλέγεται ελεύθερα από τον/την εκπαιδευτικό, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του μαθήματος, σε συνδυασμό με τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις των μαθητών/τριών της συγκεκριμένης τάξης.

Διευκρινίζεται ότι οι παρούσες Οδηγίες προτείνουν μια διαδικασία εκπόνησης Συνθετικών Δημιουργικών Εργασιών (Σ.Δ.Ε.) ειδικά για την περίπτωση που ο εκπαιδευτικός επιλέξει να αξιοποιήσει την Σ.Δ.Ε ως εναλλακτική μορφή αξιολόγησης αντί της ωριαίας γραπτής δοκιμασίας του δεύτερου τετραμήνου.

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Α. Γενική Περιγραφή

Η Συνθετική Δημιουργική Εργασία (Σ.Δ.Ε.) εκπονείται εναλλακτικά αντί της ωριαίας γραπτής δοκιμασίας του δεύτερου τετραμήνου στα μαθήματα της ομάδας Β και ελέγχει την ικανότητα των μαθητών/τριών του Γυμνασίου:

να αξιοποιούν πληροφορίες από το σχολικό εγχειρίδιο και από άλλες έγκυρες πηγές με βάση συγκεκριμένα ερωτήματα, να τις συνθέτουν σε ενιαίο σύνολο προκειμένου να απαντήσουν σε συγκεκριμένο ζητούμενο και να παρουσιάζουν την απάντησή τους είτε με τη μορφή γραπτού κειμένου μικρής έκτασης είτε με τη μορφή αναρτώμενης παρουσίασης (poster), ακολουθώντας συγκεκριμένες οδηγίες.

Πιο αναλυτικά μέσω των Σ.Δ.Ε. και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών διδακτικών αντικειμένων, είναι δυνατό να αξιολογηθεί η ικανότητα των μαθητών/τριών να κατανοούν μια διδακτική ενότητα ενός γνωστικού αντικειμένου, να εντοπίζουν σε αυτήν χρήσιμες πληροφορίες για τη μελέτη του θέματος της εργασίας τους, να αναλύουν δεδομένα, να τα επεξεργάζονται κριτικά, να τα ερμηνεύουν, να συσχετίζουν γνωστές πληροφορίες με άλλες που τους δίνονται, προερχόμενες από ποικίλες πηγές ή πόρους, να συνδυάζουν ή να αντιπαραθέτουν δεδομένα και στη συνέχεια να τα συνθέτουν, ενδεχομένως υπό το πρίσμα της πρακτικής εφαρμογής των γνώσεων ή της μεταφοράς τους σε ένα καινούριο πλαίσιο (π.χ. στις σημερινές συνθήκες ζωής, στην καθημερινότητα κ.ο.κ.), και τελικά να απαντούν σε ορισμένο ζητούμενο που θέτει η εργασία τους πάνω στην εξεταζόμενη ύλη.

A1. Σκοπός

Ως εναλλακτική επιλογή αντί της ωριαίας γραπτής δοκιμασίας, οι Σ.Δ.Ε. επιδιώκουν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός παιδαγωγικού πλαισίου, εντός του οποίου οι μαθητές/-τριες εμπλέκονται σε μια διανοητική δοκιμασία κατά την οποία σκέπτονται με δημιουργικό τρόπο, επινοούν και αναστοχάζονται.

A2. Μορφή (άρ. 3 παρ. 1, Γ εδ. γ)

Ως προς τη μορφή τους, οι Σ.Δ.Ε. μπορεί να είναι μικρής έκτασης κείμενα (300 λέξεων περίπου), απλά ή πολυτροπικά (μπορούν να περιέχουν και εικόνες, γραφήματα, πίνακες κ.ά), ή «αναρτώμενες παρουσιάσεις» (posters), τα οποία οι μαθητές/-τριες υποβάλλουν στον/στην εκπαιδευτικό ατομικά.

Β. Οργάνωση

Προκειμένου να διευκολυνθεί η πρακτική εφαρμογή της διαδικασίας, όπως περιγράφεται στη συνέχεια, οι εκπαιδευτικοί που προτίθενται να αναθέσουν Σ.Δ.Ε. σε κάποιο μάθημα/κάποια μαθήματά τους και σε κάποιο τμήμα/κάποια τμήματά τους πρέπει να έχουν κατά νου ότι η διαδικασία αξιολόγησης, σε οποιαδήποτε μορφή της, συναρτάται στενά με τη διδασκαλία και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αιφνιδιάζει τους/τις μαθητές/τριες.

Συνεπώς, θα πρέπει να έχει προηγηθεί εξοικείωση των μαθητών/τριών σε τέτοιου τύπου εργασίες κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας εντός της τάξης. Επίσης, απαραίτητο είναι οι εκπαιδευτικοί στον σχεδιασμό τους να λάβουν υπόψη τον ευρύτερο προγραμματισμό τόσο των Σ.Δ.Ε. όσο και των γραπτών δοκιμασιών στο β΄ τετράμηνο ανά τμήμα, έτσι ώστε στη διάρκεια μιας σχολικής εβδομάδας να μην εμπλέκεται ένα τμήμα σε περισσότερες από τρεις (3) ωριαίες δοκιμασίες οποιασδήποτε μορφής αξιολόγησης (δηλαδή είτε 2η διδακτική ώρα της Σ.Δ.Ε. είτε ωριαία γραπτή δοκιμασία). Δεδομένου ότι αυτού του είδους η διαδικασία εφαρμόζεται για πρώτη φορά στα Γυμνάσια, καλό είναι οι Διευθυντές/ντριες στα σχολεία να ενθαρρύνουν και να διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών που προκρίνουν την εκπόνηση Σ.Δ.Ε., προκειμένου να συζητούν δυσκολίες, να κάνουν προτάσεις σχετικά με τη διαδικασία και τα βήματα υλοποίησης των Σ.Δ.Ε. και να ανταλλάσσουν καλές πρακτικές.

Β1. Αριθμός Σ.Δ.Ε. ανά μαθητή/-τρια και ανά Εκπαιδευτικό

Κάθε μαθητής/-τρια είναι δυνατόν να κληθεί στο δεύτερο τετράμηνο να εκπονήσει τόσες Σ.Δ.Ε όσα είναι και τα μαθήματα της Ομάδας Β΄ που διδάσκονται στην τάξη του/της. Ο/Η εκπαιδευτικός από την άλλη, ανάλογα με το τμήμα ή τα τμήματα στα οποία επιλέγει να αναθέσει Σ.Δ.Ε., εμπλέκεται στη διαδικασία παρακολούθησης και αξιολόγησης τόσων εργασιών όσοι/-ες είναι και οι μαθητές/-τριές του στο/α αντίστοιχο/α τμήμα/τμήματα και μάθημα/μαθήματα.

Β2. Ύλη Μαθημάτων/Διδακτικές Ενότητες και Χρόνος Εκπόνησης των Σ.Δ.Ε.

Οι Σ.Δ.Ε. αντιστοιχούν σε προειδοποιημένες ωριαίες γραπτές δοκιμασίες, ως εκ τούτου έπονται μιας ανακεφαλαίωσης και καλύπτουν ευρύτερη διδακτική ενότητα, για την οποία έχουν διατεθεί μέχρι τέσσερις (4) διδακτικές ώρες (άρ. 3 παρ. 1, Β α).

Ωστόσο προτείνεται η ανάθεση των Σ.Δ.Ε. κατά τάξη να γίνεται με τρόπο διαβαθμισμένο για καθεμιά από τις τρεις τάξεις, ως εξής:

Τάξεις A΄ και Β΄: Περιεχόμενο διδακτικής/ών ενότητας/ων για την/τις οποία/ες έχουν διατεθεί μέχρι δύο (2) διδακτικές ώρες.

Τάξη Γ΄: Περιεχόμενο διδακτικής/ών ενότητας/ων για την/τις οποία/ες έχουν διατεθεί μέχρι τρεις (3) διδακτικές ώρες.

Οι συγκεκριμένες διδακτικές ενότητες καθορίζονται από τους/τις εκπαιδευτικούς με κριτήρια διδακτικά και παιδαγωγικά, όπως είναι, για παράδειγμα, η κεντρική σημασία ορισμένης ενότητας ενός διδακτικού αντικειμένου στη διδακτέα ύλη και η ανάγκη για βέλτιστη εμπέδωσή της, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των μαθητών/-τριών για ορισμένη ενότητα, το γεγονός ότι κάποια ενότητα προσφέρεται για πολυδιάστατη προσέγγιση, κ.ο.κ.

Ο χρόνος εκπόνησης των Σ.Δ.Ε. επιλέγεται ελεύθερα από τον/την εκπαιδευτικό μέσα στο δεύτερο τετράμηνο του διδακτικού έτους.

Γ. Διαδικασία και διάρκεια εκπόνησης

Η διαδικασία της εκπόνησης των Σ.Δ.Ε. θα υλοποιηθεί συνολικά σε δύο διδακτικές ώρες εκ των οποίων η 1η αφορά την προετοιμασία και η 2η τη σύνταξή της.

Η ανατροφοδότηση δίνεται από τον/την εκπαιδευτικό στους/στις μαθητές/τριες σε επόμενη διδακτική ώρα, στην οποία μπορεί να γίνουν και παρουσιάσεις των εργασιών όσων μαθητών/τριών το επιθυμούν.

1η διδακτική ώρα: Προπαρασκευή

Ο/Η εκπαιδευτικός μετά την ανακεφαλαίωση στο συγκεκριμένο τμήμα της διδαχθείσας ύλης στο οποίο έχει επιλέξει να εντάξει τη Σ.Δ.Ε. δίνει σε κάθε μαθητή/-τρια αφενός το Παράρτημα 1, που παρουσιάζει τη δομή και των δυο τύπων ΣΔΕ (Γραπτή Αναφορά ή Αναρτώμενη Παρουσίαση/«poster») και τον τρόπο βιβλιογραφικής καταχώρισης των πηγών (σχολικό εγχειρίδιο και συμπληρωματικό υλικό) και αφετέρου το Παράρτημα 2 για τις Κλίμακες Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Αξιολόγησης της Σ.Δ.Ε. με τα οποία θα αξιολογηθεί η εργασία τους.

Αφού δοθούν διευκρινίσεις για τα παραπάνω, ο/η εκπαιδευτικός μοιράζει συμπληρωματικό υλικό στους/στις μαθητές/-τριες, που μπορεί να περιλαμβάνει δύο ή περισσότερα κείμενα μικρής έκτασης, απλά/συνεχή, μη συνεχή (πίνακες, γραφήματα, διαγράμματα κ.λπ.) ή μεικτά, προερχόμενα από το διδακτικό εγχειρίδιο ή έγκριτες πηγές. Το συμπληρωματικό υλικό το επιλέγει ο/η εκπαιδευτικός κατά την κρίση του/της. Οι μαθητές/τριες το επεξεργάζονται συνεργαζόμενοι/ες σε ομάδες. Μελετούν το υλικό τους, το συζητούν, λύνουν απορίες, ώστε να προετοιμαστούν για να απαντήσουν στο συγκεκριμένο ερώτημα που θα τους δοθεί τη 2η διδακτική ώρα.

Τέλος, ενημερώνονται ότι την επόμενη προκαθορισμένη 2η ώρα εκπόνησης της ατομικής τους Σ.Δ.Ε πρέπει να φέρουν μαζί τους στην τάξη τις οδηγίες και το συμπληρωματικό υλικό. Στην περίπτωση που επιλέξουν τον τύπο της Αναρτώμενης Παρουσίασης/«poster», πρέπει να φέρουν επιπλέον κάποια υλικά που ενδεχομένως κρίνονται απαραίτητα για την κατασκευή της (π.χ. χαρτί, ψαλίδι, κόλλα, χρώματα, φωτογραφίες/εικόνες κ.λπ.).

2η διδακτική ώρα: Σύνθεση

Στη διάρκεια της 2ης διδακτικής ώρας οι μαθητές/-τριες: Παραλαμβάνουν από τον/την εκπαιδευτικό το συγκεκριμένο προς διερεύνηση ερώτημα/θέμα της Σ.Δ.Ε., καθώς και τυχόν επιμέρους ερωτήσεις που το εξειδικεύουν.

Έχοντας επιλέξει τον έναν από τους δύο τύπους της Σ.Δ.Ε. (Κείμενο/Γραπτή Αναφορά ή Αναρτώμενη Παρουσίαση/«poster»), συντάσσουν την εργασία τους εργαζόμενοι πλέον ατομικά και την παραδίδουν στο τέλος της ώρας.

Για τη διευκόλυνση των μαθητών/τριών, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει επιμέρους ερωτήσεις, οι οποίες κατευθύνουν τους/τις μαθητές/τριες στην επεξεργασία του υπό διερεύνηση ερωτήματος/θέματος. Ενδεικτικά οι μαθητές/τριες θα μπορούσαν να κληθούν να ακολουθήσουν τα εξής βήματα:

1. Να εντοπίσουν στα κείμενα του σχολικού εγχειριδίου και του συμπληρωματικού υλικού τις πληροφορίες/γνώσεις που σχετίζονται με το ερώτημα/θέμα.

2. Να συνδέσουν λογικά τις παραπάνω πληροφορίες/γνώσεις και να προχωρήσουν στην ερμηνεία των παραγόμενων νοημάτων.

3. Να προβληματιστούν για την πρακτική εφαρμογή των πληροφοριών/γνώσεων ή για τη μεταφορά τους σε ένα νέο πλαίσιο (π.χ. στην καθημερινότητα, στις σημερινές συνθήκες κ.ο.κ.).

3η διδακτική ώρα: Ανατροφοδότηση και προαιρετική παρουσίαση εργασιών

Μετά τη διόρθωση των Σ.Δ.Ε. από τους/τις εκπαιδευτικούς, είναι δυνατόν να διατεθεί μία επιπλέον διδακτική ώρα, ώστε οι μαθητές/-τριες να παρουσιάσουν τις διορθωμένες εργασίες τους στην τάξη, εφόσον το επιθυμούν.

Όπως ειπώθηκε και εισαγωγικά, καλό είναι η Σ.Δ.Ε. να μην αξιοποιείται μόνο ως εναλλακτική διαδικασία αξιολόγησης αλλά να χρησιμοποιείται ως πρακτική στη διδασκαλία και τα αποτελέσματα της δουλειάς των μαθητών/τριών να εντάσσονται στη μαθησιακή διαδικασία κατά την κρίση του/της εκπαιδευτικού. Δ. Αξιολόγηση

Οι Συνθετικές Δημιουργικές Εργασίες (Σ.Δ.Ε.) του Γυμνασίου προσμετρώνται στη βαθμολογία από τον/την οικείο/-α εκπαιδευτικό όπως μια προειδοποιημένη ωριαία γραπτή δοκιμασία και συνεκτιμώνται στην αξιολόγηση της επίδοσης του/της μαθητή/-τριας στο αντίστοιχο μάθημα για το Β΄ τετράμηνο, κατά το οποίο και κατατίθενται. Για τη διευκόλυνση της αξιολόγησής τους από τους/τις εκπαιδευτικούς και ταυτόχρονα για την καθοδήγηση των μαθητών/τριών στη βέλτιστη διαμόρφωση της παραδοτέας εργασίας τους προτείνονται κλίμακες διαβαθμισμένων κριτηρίων (βλ. Παράρτημα 2). Οι πίνακες του Παραρτήματος αναφέρονται στους δύο τύπους των Σ.Δ.Ε. (κείμενο ή «poster») και είναι σε κάθε περίπτωση ενδεικτικοί.

Σημειώνεται ότι

α) οι Σχ. Σύμβουλοι θα ενημερωθούν στις 20/1/2017 (ώστε να υποστηρίξουν κατάλληλα τις σχολικές μονάδες) σχετικά με την προτεινόμενη διαδικασία εκπόνησης των Σ.Δ.Ε., η οποία θα αποτιμηθεί από το ΙΕΠ κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες αναπροσαρμογές.

β) στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ θα αναρτηθούν παραδείγματα θεμάτων στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

ΣΥΝΗΜΜΕΝΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

Παράρτημα 1: Οδηγίες σύνταξης της Γραπτής Αναφοράς και της Αναρτώμενης Παρουσίασης/«poster» και οδηγίες για τη βιβλιογραφική καταχώριση

Παράρτημα 2: Κλίμακες Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Αξιολόγησης της Σ.Δ.Ε. (για τη Γραπτή Αναφορά και την Αναρτώμενη Παρουσίαση/«poster»)

Οι διδάσκοντες/ουσες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1- ΣΧΕΔΙΟ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΤΕΩΝ (ΓΡΑΠΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ή ΑΝΑΡΤΩΜΕΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ)

α) ΣΧΕΔΙΟ ΓΡΑΠΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

Προτεινόμενη δομή της Γραπτής Αναφοράς

1.ΤΙΤΛΟΣ: Περιγράφει το περιεχόμενο.

2.ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Περιληπτική περιγραφή του πλαισίου, δηλαδή του τμήματος της διδακτέας ύλης στο οποίο εντάσσεται το βασικό ερώτημα/θέμα προς επεξεργασία. Αρκεί π.χ. η ακριβής αναφορά στα αντίστοιχα διδακτικά εγχειρίδια.

3.ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ/ΘΕΜΑΤΟΣ που θα διερευνηθεί και αναφορά στη σημασία ή στο ενδιαφέρον του, όπως προκύπτει από τα κείμενά σας και από όσα συζητήθηκαν στην ανακεφαλαίωση.

4.ΠΗΓΕΣ που αξιοποιήθηκαν για τη διερεύνηση του ερωτήματος/θέματος.

5.ΣΤΟΙΧΕΙΑ/ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ, που αξιοποιούνται για την απάντηση στο βασικό ερώτημα / για την πραγμάτευση του θέματος.

6.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ-ΕΠΙΛΟΓΟΣ που συμπυκνώνει τα συμπεράσματα δίνοντας την τελική απάντηση στο βασικό ερώτημα/ ολοκληρώνει την πραγμάτευση του θέματος. Μπορεί να κάνει και πιθανές προεκτάσεις/γενικεύσεις/προτάσεις

7.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ: Γράψτε τη βιβλιογραφία που χρησιμοποιήσατε ως υποστηρικτικό υλικό της εργασίας σας με τον ακόλουθο τρόπο:

Αν πρόκειται για ΒΙΒΛΙΟ: Δάλλας, Γ. (1997). Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης. Αθήνα: Κέδρος.

Αν πρόκειται για ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ: Πολίτου-Μαρμαρινού, Ε. (2003). «Ο μουσικός Παλαμάς», Διαβάζω, τ. 446, 117-124.

Αν πρόκειται για ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟ: Βούρτσης, Ι. (1996). Νίκος Εγγονόπουλος. «Η δεκαετία 1944-1954», στο Γ. Γιατρομανωλάκης (Επιμ.), Νίκος Εγγονόπουλος: Ωραίος σαν Έλληνας. Εννέα μελέτες. Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή Χορν, 9-24.

Σημείωση: Η συνολική έκταση της Γραπτής Αναφοράς πρέπει να είναι περίπου 300 λέξεις.

β) ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΡΤΩΜΕΝΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Προτεινόμενη δομή της Αναρτώμενης Παρουσίασης

ΤΙΤΛΟΣ: Περιγράψτε το περιεχόμενο (π.χ. το συμπέρασμα της εργασίας) με τρόπο ελκυστικό/ευρηματικό, ώστε από τη μια να ενημερώσει τον αναγνώστη για το περιεχόμενο και, από την άλλη, να προσελκύσει το ενδιαφέρον του.

ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ/ΘΕΜΑΤΟΣ: Καταγράψτε το ερώτημα/θέμα που σας δόθηκε προς επεξεργασία.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ : Κολλήστε ή ζωγραφίστε μια παράσταση, ένα σχήμα, μια εικόνα που σχετίζεται με το περιεχόμενο και το εξηγεί ή το αναδεικνύει εικονικά και συμπληρώστε τη σχετική λεζάντα.

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Καταγράψτε έως τέσσερεις (4) λέξεις που χαρακτηρίζουν το περιεχόμενο της εργασίας σας.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ και ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Στο σημείο αυτό καταγράφετε το κύριο μέρος της εργασίας σας όπου εκτίθενται οι γνώσεις και οι πληροφορίες που έχετε σχετικά με το ερώτημα καθώς και τα συμπεράσματά σας, με τη μορφή της τελικής απάντησης στο βασικό ερώτημα. Θυμηθείτε πως ό,τι περιέχεται στην Αναρτώμενη Παρουσίασή σας θα πρέπει να είναι ορατό από τον αναγνώστη σαν να το διάβαζε σ’ έναν τοίχο! Άρα πρέπει να είναι ευανάγνωστο από σχετική απόσταση.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ (αν προσφέρεται το ερώτημα για κάτι τέτοιο): Στο σημείο αυτό και ανάλογα με το ερώτημα θα πρέπει να καταγράψετε πώς συνδέεται το συμπέρασμα στο οποίο καταλήξατε με τη δική σας ζωή ή με μια γνωστή σας εφαρμογή από την καθημερινότητα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Γράψτε τη βιβλιογραφία που χρησιμοποιήσατε ως υποστηρικτικό υλικό της εργασίας σας με τον ακόλουθο τρόπο:

Αν πρόκειται για ΒΙΒΛΙΟ: Δάλλας, Γ. (1997). Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης. Αθήνα: Κέδρος.

Αν πρόκειται για ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ: Πολίτου-Μαρμαρινού, Ε. (2003). «Ο μουσικός Παλαμάς», Διαβάζω, τ. 446, 117-124.

Αν πρόκειται για ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟ: Βούρτσης, Ι. (1996). Νίκος Εγγονόπουλος. «Η δεκαετία 1944-1954», στο Γ. Γιατρομανωλάκης (Επιμ.), Νίκος Εγγονόπουλος: Ωραίος σαν Έλληνας. Εννέα μελέτες. Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή Χορν, 9-24.

Ακολουθεί ένας ενδεικτικός τρόπος να τακτοποιήσετε τα μέρη που αποτελούν την Αναρτώμενη Παρουσίαση.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2- ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ (ΓΡΑΠΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ, ΑΝΑΡΤΩΜΕΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ)

ΚΛΙΜΑΚΑ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΓΡΑΠΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΗΣ Σ.Δ.Ε. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Παρουσίαση του βιβλίου" Ένας άγιος της άγονης γραμμής Οσιομάρτυς Νεόφυτος ο Αμοργίνος" το Σάββατο 16/12/2017 στη Θεσσαλονίκη.

Οι εκδόσεις ΑΡΜΟΣ σας προσκαλούν στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Ανδρέα Αργυρόπουλου

Ένας άγιος της άγονης γραμμής
Οσιομάρτυς Νεόφυτος ο Αμοργίνος


Το Σάββατο 16 Δεκεμβρίου και ώρα 19.00 στο βιβλιοπωλείο του Αρμού στη Θεσσαλονίκη (Πρασακάκη 5)

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:


Παναγιώτης Υφαντής, Αν. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.

π. Μιχαήλ Κρανιώτης, Θεολόγος- Καθηγητής

και ο συγγραφέας Ανδρέας Αργυρόπουλος

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΣ

ΑΘΗΝΑ: Μαυροκορδάτου 11 ,Τ.Κ. 10678, τηλ. 2103304196


ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Πρασακάκη 5,Τ.Κ. 54622, τηλ. 2310220992

Ο Νεόφυτος ο Αμοργίνος είναι ένας από αυτούς τους λιγότερο γνωστούς αγίους που αποτέλεσαν ένα πνευματικό ξέφωτο μαρτυρικού ηρωισμού και συνάμα απόδειξη της δύναμης της πίστης στα δύσκολα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας στον ελλαδικό χώρο.

Μαρτύρησε το 1558 και χρειάστηκε να περάσουν αρκετοί αιώνες, μέχρι να συναριθμηθεί στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας με σχετική Πατριαρχική Πράξη, που εκδόθηκε το 2003, αφού είχαν συγκεντρωθεί και τεκμηριωθεί τα ιστορικά δεδομένα γύρω από τον βίο, τη δράση και τον βίαιο θάνατό του.

Στο παρόν βιβλίο το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στην ιστορία της Αμοργού και της Ι. Μ. Παναγίας της Χοζοβιώτισσας καθώς επίσης και σε αυτή του νησιού των Λειψών όπου και μαρτύρησε ο άγιος. Στο δεύτερο μέρος ο συγγραφέας παρουσιάζει τη ζωή και το μαρτύριο του Αγίου Νεοφύτου καθώς και τις ενέργειες αγιοκατάταξής του.

Πηγή: Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ  ΜΕΣΟΠΕΛΑΓΑ