Η εμπειρική πρόσληψη των πρώτων χριστιανών του αναστημένου Ιησού

Του Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ Χαράλαμπου Ατματζίδη

«εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, ματαία ἡ πίστις ὑμῶν, ἔτι ἐστὲ ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν…Νυνὶ δὲ Χριστὸς ἐγήγερται ἐκ νεκρῶν ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων» (Α΄ Κορ 15,17. 20).

Ο απ. Παύλος στο παραπάνω χωρίο από την Α΄ προς Κορινθίους επιστολής του τονίζει ότι η βάση της χριστιανικής θεολογίας είναι η πίστη στον αναστημένο Ιησού. Πράγματι, οι πρώτοι χριστιανοί διακήρυτταν ότι διαμόρφωσαν την θεολογία τους στηριζόμενοι στην εμπειρία που απέκτησαν από τη γνωριμία τους με τον Ιησού Χριστό, τόσο ενόσω αυτός ζούσε (προπασχάλιος Ιησούς) όσο και μετά τον θάνατο και την ανάστασή του (μεταπασχάλιος Ιησούς). Επίσης διακήρυτταν ότι το άγιο Πνεύμα τους βοήθησε στην διαμόρφωση της θεολογίας τους. Η θεολογία λοιπόν των πρώτων χριστιανών είναι πρώτα απ’ όλα το αποτέλεσμα της τριπλής εμπειρικής πρόσληψης του προπασχάλιου και μεταπασχάλιου Ιησού και του αγίου Πνεύματος από τους πρώτους πιστούς. Αυτοί φροντίζουν και διατυπώνουν από πολύ νωρίς, αρχικά προφορικά και κατόπιν γραπτά, το περιεχόμενο της πρόσληψής τους αυτής.

Οι τρεις αυτές προσλήψεις των πρώτων χριστιανών έχουν ιστορικό χαρακτήρα. Αυτές δημιουργούνται στο πλαίσιο της ιστορίας, μετά από την συναναστροφή των ανθρώπων με τον προπασχάλιο και μεταπασχάλιο Ιησού και μετά από την εγκόλπωση και επενέργεια του αγίου Πνεύματος. Επίσης οι προσλήψεις αυτές έχουν εμπειρικό χαρακτήρα. Και αυτό γιατί έχουμε μαρτυρίες ατόμων που ισχυρίζονται ότι έζησαν με τον προπασχάλιο και τον μεταπασχάλιο Ιησού, καθώς και ότι εγκολπώθηκαν το άγιο Πνεύμα.

Παρακάτω, με αφορμή τις άγιες μέρες του Πάσχα, θα ασχοληθούμε με την εμπειρική πρόσληψη του μεταπασχάλιου αναστημένου Ιησού από τους πρώτους πιστούς του. Οι πρώτοι ακόλουθοι του Ιησού συνειδητοποιούν ποιος είναι ο Ιησούς, όταν αυτός, μετά το Πάσχα εμφανίζεται αναστημένος μπροστά τους. Τότε οι εντυπώσεις, που αυτοί είχαν σχηματίσει για τον Ιησού κατά την επίγεια δράση του, ως του αυθεντικού διδασκάλου και θαυματοποιού, επανενεργοποιήθηκαν και τότε αυτοί συνειδητοποίησαν, ποιος ήταν και τι ήταν ο Ιησούς από την Γαλιλαία. Οι πρώτοι χριστιανοί θεμελιώνουν την πεποίθησή τους για τον αναστημένο Ιησού Χριστό σε δύο ακρογωνιαίους λίθους.

Ι

Ο κενός τάφος

Ο πρώτος ακρογωνιαίος λίθος είναι η μαρτυρία των πρώτων χριστιανών ότι ο Ιησούς μετά τον θάνατό του θάφτηκε (Α΄ Κορ 15,4: «ἐτάφη») και ότι ο τάφος του στη συνέχεια βρέθηκε κενός (πρβλ. Μκ 16,1-8 και παράλληλα · Ιω 20,1-10.11-15)[1]. Σημειώνουμε ότι στο Α΄ Κορ 15,3β-5 οι πρώτοι χριστιανοί και ο Παύλος κάνουν λόγο μόνον για την ταφή του Ιησού και όχι για τον κενό τάφο του Ιησού. Το γεγονός όμως, ότι αμέσως μετά, αυτοί αναφέρονται στην Ανάσταση του Ιησού και στην εμφάνισή του στους μαθητές (Α΄ Κορ 4-5: «ὅτι ἐγήγερται…καὶ ὅτι ὤφθη Κηφᾷ εἶτα τοῖς δώδεκα…») επιβεβαιώνει την πεποίθησή τους για τον κενό τάφο[2].

Η μαρτυρία των πρώτων χριστιανών στην ταφή του Ιησού, καθρεφτίζεται και στο Ρωμ 6,4. Εκεί ο Παύλος αναφέρεται στο βάπτισμα και στη σωτηρία των ανθρώπων και επισημαίνει ότι με το βάπτισμα τόσο ο ίδιος όσο και οι υπόλοιποι χριστιανοί «συνετάφημεν οὖν αὐτῷ (με τον Ιησού Χριστό) διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον…»[3]. Επισημαίνουμε επίσης ότι ο τονισμός των πρώτων χριστιανών της ταφής του Ιησού και του κενού τάφου, σχετίζεται με τις θεμελιακές θεολογικές θέσεις των Ιουδαίων για τη μετά τον θάνατο ζωή και για τη σωματική ανάσταση των ανθρώπων. Στον ιουδαϊσμό, όπως αργότερα και στον πρώτο χριστιανισμό, ο άνθρωπος θεωρείται ως μια ενιαία ψυχοσωματική οντότητα που φέρει το πνεύμα του Θεού. Έτσι ο άνθρωπος πεθαίνει σωματικώς και ανασταίνεται σωματικώς. Η ταφή των σωμάτων στον Ιουδαϊσμό υπηρετεί αυτή την βασική ιουδαϊκή αντίληψη περί σωματικής αναστάσεως. Με δεδομένο ότι η ανάσταση των νεκρών θα πραγματοποιηθεί στο μέλλον, το σώμα θάβεται, ώστε ν’ αναστηθεί στο μέλλον.

Σε ό,τι αφορά το νεκρό Ιησού, τονίζεται από τους πρώτους χριστιανούς ότι ακολουθήθηκαν τα ιουδαϊκά ταφικά έθιμα και ότι το νεκρό σώμα του Ιησού θάφτηκε με προοπτική τη μελλοντική ανάσταση. Η επισήμανση όμως των πρώτων χριστιανών ότι ο τάφος του Ιησού βρέθηκε στη συνέχεια κενός, ανατρέπει την αναμενόμενη στο μέλλον Ανάσταση του Ιησού και πιστοποιεί την ήδη πραγματοποιηθείσα ανάστασή του. Η Ανάσταση του Ιησού είναι πλέον για τους πρώτους χριστιανούς ιστορία και όχι εσχατολογία.

Για περισσότερα στο: ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ