Σεπτόν Πατριαρχικόν Μήνυμα ἐπί τῇ ἡμέρᾳ προσευχῆς ὑπέρ τῆς Προστασίας τοῦ Φυσικοῦ Περιβάλλοντος (01/09/2019

† Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 

ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ 

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ

ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

---

Προσφιλεῖς ἀδελφοί Ἱεράρχαι καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, 

Εὐδοκίᾳ καί χάριτι τοῦ πανδώρου Θεοῦ συμπληροῦνται σήμερον 30 ἔτη ἀπό τῆς καθιερώσεως ὑπό τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς ἑορτῆς τῆς Ἰνδίκτου καί πρώτης ἡμέρας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους ὡς «Ἡμέρας προστασίας τοῦ περιβάλλοντος». Ἡ εὐλογημένη αὕτη πρωτοβουλία ἔσχε δαψιλῆ καρποφορίαν. Δέν ἀπηυθύνθημεν μόνον πρός τούς ὀρθοδόξους πιστούς, οὔτε μόνον πρός τούς χριστιανούς ἤ τούς ἐκπροσώπους ἄλλων θρησκειῶν, ἀλλά καί πρός πολιτικάς προσωπικότητας, πρός περιβαλλοντολόγους καί ἄλλους ἐπιστήμονας, πρός τούς διανοουμένους καί κάθε ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως, ἐπιζητοῦντες τήν συμβολήν των.

Αἱ περιβαλλοντικαί δράσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐλειτούργησαν ὡς ἔναυσμα διά τήν θεολογίαν, νά προβάλῃ μέ ἔμφασιν τήν ἀλήθειαν τῆς χριστιανικῆς ἀνθρωπολογίας καί κοσμολογίας, τήν εὐχαριστιακήν θεώρησιν καί χρῆσιν τῆς δημιουργίας καί τό πνεῦμα τοῦ ὀρθοδόξου ἀσκητισμοῦ ὡς βάσιν διά τήν κατανόησιν τῶν αἰτίων καί ἀντιμετώπισιν τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος. Ἡ σχετική μέ τήν θεολογικήν οἰκολογίαν ἤ οἰκολογικήν θεολογίαν βιβλιογραφία εἶναι ἐκτενεστάτη καί συγκροτεῖ ἐν τῷ συνόλῳ της ἀξιόλογον ὀρθόδοξον μαρτυρίαν ἔναντι μιᾶς ἐκ τῶν μεγαλυτέρων προκλήσεων διά τήν σύγχρονον ἀνθρωπότητα καί τήν ζωήν ἐπί τῆς γῆς. Ἡ ἐνασχόλησις μέ τό οἰκολογικόν πρόβλημα καί τάς κοσμολογικάς διαστάσεις καί ἐπιπτώσεις τῆς ἁμαρτίας, αὐτῆς τῆς ἀλλοτριωτικῆς ἐσωτερικῆς «ἀνατροπῆς ἀξιῶν» εἰς τόν ἄνθρωπον, ἔφερεν εἰς τό προσκήνιον τήν συνάφειαν περιβαλλοντικῶν καί κοινωνικῶν προβλημάτων καί τήν ἀνάγκην κοινῆς προσεγγίσεώς των. Στράτευσις διά τήν προστασίαν τῆς ἀκεραιότητος τῆς δημιουργίας καί διά τήν κοινωνικήν δικαιοσύνην εἶναι δράσεις ἀλληλένδετοι καί ἀδιαίρετοι.

Τό ἐνδιαφέρον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διά τήν προστασίαν τῆς κτίσεως δέν ἐγεννήθη ὡς ἀντίδρασις εἰς τήν σύγχρονον οἰκολογικήν κρίσιν, δέν εἶναι δημιούργημά της. Αὐτή ἦτο ἁπλῶς ἡ ἀφορμή καί ἡ εὐκαιρία διά νά ἐκφράσῃ, νά ἀναπτύξῃ, νά διακηρύξῃ καί νά προβάλῃ ἡ Ἐκκλησία τάς οἰκοφιλικάς ἀρχάς της. Θεμέλιον τῆς ἀδιαπτώτου μερίμνης τῆς Ἐκκλησίας διά τό φυσικόν περιβάλλον εἶναι αὐτή αὕτη ἡ ἐκκλησιολογική ταυτότης καί ἡ θεολογία της. Ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία τῆς κτίσεως εἶναι διάστασις τῆς πίστεώς μας, περιεχόμενον τῆς ζωῆς μας ἐν Ἐκκλησίᾳ καί ὡς Ἐκκλησίας. Ἡ ἰδία ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι «βιωμένη οἰκολογία», ἔμπρακτος σεβασμός καί μέριμνα διά τήν δημιουργίαν καί πηγή τῶν οἰκολογικῶν δραστηριοτήτων της. Κατ᾿ οὐσίαν, τό ἐνδιαφέρον τῆς Ἐκκλησίας διά τήν προστασίαν τῆς κτίσεως εἶναι προέκτασις τῆς Θείας Εὐχαριστίας εἰς ὅλας τάς διαστάσεις τῆς σχέσεώς της μέ τόν κόσμον. Ἡ λειτουργική ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τό ἀσκητικόν ἦθος, ἡ ποιμαντική διακονία, ἡ σταυροαναστάσιμος βιοτή τῶν πιστῶν, ὁ ἄσβεστος πόθος τῆς αἰωνιότητος, συγκροτοῦν μίαν κοινωνίαν προσώπων διά τήν ὁποίαν ἡ φυσική πραγματικότης δέν εἶναι ἀντικείμενον, χρηστικόν ὑλικόν διά τήν κάλυψιν τῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀτόμου καί τῆς ἀνθρωπότητος, ἀλλά ἐνέργημα, πεπραγμένον, δημιούργημα τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος μᾶς καλεῖ νά τό σεβασθῶμεν καί νά τό προστατεύσωμεν, καθιστάμενοι «συνεργοί» αὐτοῦ, «οἰκονόμοι», «φύλακες», καί «ἱερεῖς» τῆς δημιουργίας, νά καλλιεργήσωμεν εὐχαριστιακήν σχέσιν μέ τήν κτίσιν.

Ἡ μέριμνα διά τό φυσικόν περιβάλλον δέν εἶναι μία πρόσθετος δραστηριότης εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν, ἀλλά οὐσιαστική ἔκφρασις αὐτῆς. Δέν ἔχει κοσμικόν, ἀλλά ἀμιγῆ ἐκκλησιαστικόν χαρακτῆρα, εἶναι «λειτουργική διακονία». Ὅλαι αἱ πρωτοβουλίαι καί αἱ δράσεις τῆς Ἐκκλησίας εἶναι «ἐφηρμοσμένη ἐκκλησιολογία». Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, ἡ θεολογική οἰκολογία δέν ἀναφέρεται μόνον εἰς τήν ἀνάπτυξιν οἰκολογικῆς εὐαισθησίας καί εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῶν περιβαλλοντικῶν προβλημάτων ἐπί τῇ βάσει τῶν ἀρχῶν τῆς χριστιανικῆς ἀνθρωπολογίας καί κοσμολογίας, ἀλλά ἐπεκτείνεται εἰς τήν ἐν Χριστῷ ἀνακαίνισιν συμπάσης τῆς κτίσεως, ὅπως αὐτή πραγματώνεται καί βιοῦται ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ, ὡς εἰκόνι καί προγεύσει τῆς ἐσχατολογικῆς πληρώσεως τῆς Θείας Οἰκονομίας ἐν τῇ δοξολογικῇ πληρότητι καί φωτοχυσίᾳ τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. 

Τιμιώτατοι ἀδελφοί καί προσφιλέστατα τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Τό οἰκολογικόν πρόβλημα ἀποκαλύπτει ὅτι ὁ κόσμος μας ἀποτελεῖ ἑνότητα, ὅτι τά προβλήματά μας εἶναι παγκόσμια καί κοινά. Διά τήν ἀντιμετώπισιν τῶν κινδύνων ἀπαιτεῖται πολύπλευρος κινητοποίησις, σύγκλισις, συμπόρευσις, σύμπραξις. Εἶναι ἀδιανόητον, ἡ ἀνθρωπότης νά γνωρίζῃ τήν σοβαρότητα τοῦ προβλήματος καί νά συνεχίζῃ νά συμπεριφέρεται ὡς νά μή ἐγνώριζεν. Ἐνῷ κατά τάς τελευταίας δεκαετίας, τό κυρίαρχον πρότυπον οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς παγκοσμιοποιήσεως, μέ πρόσημον τόν φετιχισμόν τῶν οἰκονομικῶν δεικτῶν καί τήν μεγιστοποίησιν τοῦ κέρδους, ὤξυνε τά οἰκολογικά καί κοινωνικά προβλήματα, ἐξακολουθεῖ νά κυριαρχῇ εὐρέως ἡ ἄποψις ὅτι «δέν ὑπάρχει ἄλλη ἐναλλακτική ἐπιλογή» καί ὅτι ἡ μή συμμόρφωσις πρός τήν ἄτεγκτον νομοτέλειαν τῆς οἰκονομίας θά ὁδηγήσῃ εἰς ἀνεξελέγκτους κοινωνικάς καί οἰκονομικάς καταστάσεις. Τοιουτοτρόπως, ἀγνοοῦνται καί δυσφημίζονται αἱ ἐναλλακτικαί μορφαί ἀναπτύξεως καί ἡ ἰσχύς τῆς κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης καί τῆς δικαιοσύνης.

Ἡμεῖς ὀφείλομεν νά δραστηριοποιηθῶμεν ἔτι περαιτέρω διά τήν ἐφαρμογήν ἐν τῇ πράξει τῶν οἰκολογικῶν καί κοινωνικῶν συνεπειῶν τῆς πίστεώς μας. Εἶναι ἐξόχως σημαντικόν ὅτι αἱ καθ᾿ ἡμᾶς ἀρχιεπισκοπαί καί μητροπόλεις, πολλαί ἐνορίαι καί ἱεραί Μοναί, ἔχουν ἀναπτύξει οἰκολογικάς πρωτοβουλίας καί πρακτικάς διά τήν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος, καί ποικίλα προγράμματα περιβαλλοντικῆς ἀγωγῆς. Πρέπει νά δοθῇ ἰδιαιτέρα ἔμφασις εἰς τήν ἐν Χριστῷ διαπαιδαγώγησιν τῶν νέων, ὥστε αὕτη νά λειτουργῇ ὡς χῶρος καλλιεργείας καί ἀναπτύξεως οἰκολογικοῦ ἤθους καί ἀλληλεγγύης. Ἡ παιδική καί ἡ ἐφηβική ἡλικία ἀποτελοῦν ἰδιαιτέρως εὐνοϊκάς περιόδους τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου δι᾿ οἰκολογικήν καί κοινωνικήν εὐαισθητοποίησιν. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἐν ἐπιγνώσει τῆς σπουδαιότητος τῆς περιβαλλοντικῆς ἐκπαιδεύσεως, συνεχίζον τήν σειράν τῶν σχετικῶν σεμιναρίων, ἀφιέρωσε τήν ἐν τῇ Ἕδρᾳ αὐτοῦ ὀργανωθεῖσαν Γ’ διεθνῆ «Διάσκεψιν τῆς Χάλκης διά τήν Θεολογίαν καί τήν Οἰκολογίαν» (31 Μαΐου - 4 Ἰουνίου 2019), εἰς τό θέμα τῆς ἐντάξεως εἰς τά προγράμματα τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν μαθημάτων καί προγραμμάτων σχετικῶν μέ τήν οἰκολογίαν καί τήν οἰκολογικήν παιδείαν. Ἡ λύσις τῶν μεγάλων προβλημάτων τῆς ἀνθρωπότητος εἶναι ἀνέφικτος χωρίς πνευματικόν προσανατολισμόν. 

Περαίνοντες τόν λόγον, εὐχόμεθα πᾶσιν ὑμῖν αἴσιον καί εὐλογημένον ἐκκλησιαστικόν ἔτος, πλούσιον ἐν ἔργοις θεαρέστοις, καλοῦντες δέ τά ἀνά τήν οἰκουμένην φωτόμορφα τέκνα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας νά προσεύχωνται διά τήν ἀκεραιότητα τῆς δημιουργίας, νά ζοῦν οἰκοφιλικῶς καί φιλαδέλφως εἰς ὅλας τάς διαστάσεις τῆς ζωῆς των, νά ἀγωνίζωνται διά τήν προστασίαν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καί διά τήν προαγωγήν τῆς εἰρήνης καί τῆς δικαιοσύνης, καί διατρανοῦντες ἅπαξ ἔτι τήν ἀλήθειαν ὅτι δέν ὑπάρχει ἀληθής πρόοδος, ὅταν θίγεται ἡ «καλή λίαν» δημιουργία καί ὁ κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ πλασθείς ἄνθρωπος, ἐπικαλούμεθα ἐφ᾿ ὑμᾶς, μεσιτείᾳ τῆς Ἁγιοπρώτου Παναγίας τῆς Παμμακαρίστου, τήν ζωοπάροχον χάριν καί τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Δημιουργοῦ καί Προνοητοῦ πάσης τῆς κτίσεως. 

,βιθ’ Σεπτεμβρίου α’

Τα Εξεταστικά κέντρα για τις Επαναληπτικές Πανελλαδικές εξετάσεις ΓΕΛ και ΕΠΑΛ

Το Πρόγραμμα των εξετάσεων-Οδηγίες προς του υποψηφίους

Ως ώρα έναρξης εξέτασης ορίζεται για όλα τα μαθήματα η 16.00 μ.μ. Η προσέλευση των υποψηφίων στις αίθουσες εξέτασης γίνεται 30 λεπτά τουλάχιστον πριν από την έναρξη των εξετάσεων. Η διάρκεια εξέτασης κάθε μαθήματος ορίζεται σε τρεις (3) ώρες.

Οι υποψήφιοι των εσπερινών ΓΕΛ, ανεξαρτήτως της κατηγορίας με την οποία επέλεξαν να εξεταστούν στις εξετάσεις της τακτικής εξεταστικής περιόδου, συμμετέχουν στις Επαναληπτικές Εξετάσεις μαζί με τους υποψηφίους των ημερησίων ΓΕΛ. Εξετάζονται στην ίδια ύλη και θέματα με τους υποψηφίους των ημερησίων ΓΕΛ και διεκδικούν τις ίδιες με αυτούς θέσεις.

Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν μαζί τους υποχρεωτικά το δελτίο εξεταζομένου και κατά προτίμηση και την αστυνομική τους ταυτότητα ή διαβατήριο.

Α2. Εξεταστικά κέντρα των επαναληπτικών πανελλαδικών εξετάσεων ΓΕΛ.

1) Εξεταστικά Κέντρα για τα ΓΕΛ ορίζονται σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Ειδικότερα, στην Αττική, ως Εξεταστικό Κέντρο ορίζεται το 9ο ΓΕΛ Αθηνών της ΔΔΕ Α΄ Αθήνας (Τρώων 2, τκ 11851 Θησείο, τηλ. 210-3411548) και στη Θεσσαλονίκη, ως Εξεταστικό Κέντρο ορίζεται το 15ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης της ΔΔΕ Ανατολικής Θεσσαλονίκης (Καρόλου Ντηλ 24, τκ 54623 , τηλ. 2310-231358).

2) Η κατανομή των υποψηφίων ΓΕΛ στα δύο Εξεταστικά κέντρα έχει ως ακολούθως:

i) οι υποψήφιοι που κατέθεσαν Αίτηση-Δήλωση συμμετοχής στις Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις ΓΕΛ σε ΕΕΔΔΕ των Περιφερειακών Δ/νσεων Εκπαίδευσης Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Ιονίου και Αττικής θα εξεταστούν στο Ε.Κ. της Αττικής,

ii) οι υποψήφιοι που κατέθεσαν Αίτηση-Δήλωση συμμετοχής στις Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις ΓΕΛ σε ΕΕΔΔΕ των Περιφερειακών Δ/νσεων Εκπαίδευσης Ηπείρου, Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης θα εξεταστούν στο Ε.Κ. της Θεσσαλονίκης.

3) Οι υποψήφιοι με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των Επαναληπτικών Πανελλαδικών Εξετάσεων ΓΕΛ από όλη την Ελλάδα, για τα μαθήματα γενικής παιδείας και προσανατολισμού, θα εξεταστούν (προφορικά) στο 9ο Γυμνάσιο Ιλίου (Ποσειδώνος και Διός, τ.κ. 13122, Ίλιον, τηλ. 210 2624466) στην Διεύθυνση Δ.Ε. Γ΄ Αθήνας.

Ως ώρα έναρξης εξέτασης ορίζεται για όλα τα μαθήματα η 16.00 μ.μ. Η προσέλευση των υποψηφίων στις αίθουσες εξέτασης γίνεται 30 λεπτά τουλάχιστον πριν από την έναρξη των εξετάσεων.

Η διάρκεια εξέτασης κάθε μαθήματος ορίζεται σε τρεις (3) ώρες.

Οι υποψήφιοι των εσπερινών ΕΠΑΛ, ανεξαρτήτως της κατηγορίας με την οποία επέλεξαν να εξεταστούν στις εξετάσεις της τακτικής εξεταστικής περιόδου, συμμετέχουν στις Επαναληπτικές Εξετάσεις μαζί με τους υποψηφίους των ημερησίων ΕΠΑΛ. Εξετάζονται στην ίδια ύλη και θέματα με τους υποψηφίους των ημερησίων ΕΠΑΛ και διεκδικούν τις ίδιες με αυτούς θέσεις.

Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν μαζί τους υποχρεωτικά το δελτίο εξεταζομένου και κατά προτίμηση και την αστυνομική τους ταυτότητα ή διαβατήριο.

Β2. Εξεταστικά κέντρα των επαναληπτικών πανελλαδικών εξετάσεων ΕΠΑΛ.

1) Εξεταστικά Κέντρα για τα ΕΠΑΛ ορίζονται σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Ειδικότερα, στην Αττική, ως Εξεταστικό Κέντρο ορίζεται το 2ο ΕΠΑΛ Αμαρουσίου της Δ/νσης ΔΕ Β΄ Αθήνας (Κτήμα Μακρυκώστα, Μαρούσι, τκ 15123, τηλ 210-6133206) και στη Θεσσαλονίκη, ως Εξεταστικό Κέντρο ορίζεται το 6ο ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης της Δ/νσης ΔΕ Ανατολικής Θεσσαλονίκης (Αλεξάνδρου Παπαναστασίου 13, τκ 54639).

2) Η κατανομή των υποψηφίων στα δύο εξεταστικά κέντρα έχει ως ακολούθως:

i) οι υποψήφιοι που κατέθεσαν Αίτηση-Δήλωση συμμετοχής στις Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις σε ΕΕΔΔΕ των Περιφερειακών Δ/νσεων Εκπαίδευσης Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Ιονίου και Αττικής θα εξεταστούν στο Ε.Κ. της Αττικής,

ii) οι υποψήφιοι που κατέθεσαν Αίτηση-Δήλωση συμμετοχής στις Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις σε ΕΕΔΔΕ των Περιφερειακών Δ/νσεων Εκπαίδευσης Ηπείρου, Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης θα εξεταστούν στο Ε.Κ. της Θεσσαλονίκης.

3) Οι υποψήφιοι με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των Επαναληπτικών Πανελλαδικών Εξετάσεων ΕΠΑΛ από όλη την Ελλάδα, για τα μαθήματα γενικής παιδείας και ειδικότητας, θα εξεταστούν (προφορικά) στο 6ο ΕΠΑΛ Αθηνών στη Διεύθυνση Δ.Ε. Α΄ Αθήνας (Νέστου 4, τ.κ. 11527, Αμπελόκηποι, τηλ. 210 6430137).

 

Η ώρα έναρξης εξέτασης για όλα τα ειδικά μαθήματα ορίζεται στον ως άνω πίνακα. Η προσέλευση των υποψηφίων στις αίθουσες εξέτασης θα γίνεται 30 λεπτά τουλάχιστον πριν από την έναρξη των εξετάσεων. 

Η διάρκεια εξέτασης για τα μαθήματα:

- των ξένων γλωσσών και της Αρμονίας είναι τρεις (3) ώρες,

- των Σχεδίων ( Ελεύθερο και Γραμμικό) είναι έξι (6) ώρες,

- του ειδικού μαθήματος «Έλεγχος Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων» είναι περίπου είκοσι (20) λεπτά.

- για το μουσικό μάθημα «Μουσική Εκτέλεση και Ερμηνεία» η εξέταση της φωνητικής ή οργανικής μουσικής διαρκεί 2΄ με 6΄ λεπτά για κάθε υποψήφιο.

- για το μουσικό μάθημα «Μουσική Αντίληψη και Γνώση», η εξέταση στο αντικείμενο της Μουσικής Αντίληψης έχει διάρκεια 30’ λεπτών, ενώ η εξέταση στο αντικείμενο της Μουσικής Γνώσης έχει διάρκεια 2 ωρών.

Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν μαζί τους υποχρεωτικά το δελτίο εξεταζομένου και κατά προτίμηση και την αστυνομική τους ταυτότητα ή διαβατήριο.

Γ2. Εξεταστικά κέντρα ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ των επαναληπτικών πανελλαδικών εξετάσεων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ.

1) Εξεταστικά Κέντρα Ειδικών Μαθημάτων για ΓΕΛ και ΕΠΑΛ ορίζονται σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Ειδικότερα, στην Αττική, ως Εξεταστικό Κέντρο Ειδικών Μαθημάτων ορίζεται το 9ο ΓΕΛ Αθηνών της ΔΔΕ Α΄ Αθήνας (Τρώων 2, τκ 11851 Θησείο, τηλ. 210-3474157) και στη Θεσσαλονίκη, ως Εξεταστικό Κέντρο Ειδικών Μαθημάτων ορίζεται το 2ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης της ΔΔΕ Ανατολικής Θεσσαλονίκης (Ικτίνου 5, τκ 54622 , τηλ. 2310-235955).

2) Η κατανομή των υποψηφίων στα δύο εξεταστικά κέντρα Ειδικών Μαθημάτων έχει ως ακολούθως:

i) οι υποψήφιοι που κατέθεσαν Αίτηση-Δήλωση συμμετοχής στις Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις ΓΕΛ και ΕΠΑΛ σε ΕΕΔΔΕ των Περιφερειακών Δ/νσεων Εκπαίδευσης Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Ιονίου και Αττικής θα εξεταστούν στο Ε.Κ. Ειδικών Μαθημάτων της Αττικής, για όλα τα ειδικά μαθήματα πλην του μαθήματος του Ελέγχου Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων.

ii) οι υποψήφιοι που κατέθεσαν Αίτηση-Δήλωση συμμετοχής στις Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις ΓΕΛ και ΕΠΑΛ σε ΕΕΔΔΕ των Περιφερειακών Δ/νσεων Εκπαίδευσης Ηπείρου, Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης θα εξεταστούν στο Ε.Κ. Ειδικών Μαθημάτων της Θεσσαλονίκης, για όλα τα ειδικά μαθήματα εκτός των μαθημάτων της Αρμονίας και του Ελέγχου Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων.

Ειδικά για το μάθημα της Αρμονίας οι εξετάσεις για όλους τους υποψηφίους ΓΕΛ και ΕΠΑΛ από όλη την Ελλάδα θα πραγματοποιηθούν στο εξεταστικό κέντρο της Αθήνας (9ο ΓΕΛ Αθηνών της ΔΔΕ Α΄ Αθήνας).

Επίσης, για το μάθημα του Ελέγχου Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων οι εξετάσεις για όλους τους υποψηφίους ΓΕΛ και ΕΠΑΛ από όλη την Ελλάδα θα διενεργηθούν στο κτήριο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, οδός Ανδρέα Παπανδρέου 37, Μαρούσι.

Όλοι οι υποψήφιοι με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των Επαναληπτικών Πανελλαδικών Εξετάσεων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ από όλη την Ελλάδα, για τα Ειδικά μαθήματα θα εξεταστούν (προφορικά) στην Αττική, στο Γυμνάσιο Νέου Φαλήρου (Δαβάκη Πίνδου & Διαμαντή 2, τ.κ. 18547, Νέο Φάληρο, τηλ. 210-4812109,) πλην του μαθήματος του Ελέγχου Μουσικών Ακουστικών Ικανοτήτων που θα εξεταστούν στο κτήριο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, οδός Ανδρέα Παπανδρέου 37, Μαρούσι.

Γ3. Εξεταστικά κέντρα των μουσικων ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ «μουσικη εκτελεση και ερμηνεια» και «μουσικη αντιληψη και γνωση» των επαναληπτικών πανελλαδικών εξετάσεων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ.

1) Εξεταστικό κέντρο για το μουσικό μάθημα «Μουσική Εκτέλεση και Ερμηνεία» ορίζεται στην Αττική, το Μουσικό Γυμνάσιο με Μουσικές Λυκειακές Τάξεις Ιλίου της Διεύθυνσης Δ.Ε. Γ’ Αθήνας (Πετρακογιώργη 1, τκ 13122, Ίλιον, 2102384855), στο οποίο θα εξεταστούν όλοι οι υποψήφιοι ΓΕΛ και ΕΠΑΛ.

2) Για το μουσικό μάθημα «Μουσική Αντίληψη και Γνώση» οι εξετάσεις για όλους τους υποψηφίους ΓΕΛ και ΕΠΑΛ θα διενεργηθούν στο κτήριο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, οδός Ανδρέα Παπανδρέου 37, Μαρούσι.

Γ4. ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ

Κατά την εξέταση στο «Γραμμικό Σχέδιο» δίνεται στους υποψηφίους χαρτί σχεδίασης, που οι εξωτερικές του διαστάσεις είναι 0,50 Χ 0,70 μ. και οι εσωτερικές διαστάσεις, στις οποίες γίνεται η σχεδίαση, 0,50 Χ 0,58 μ.. Για το λόγο αυτό, ο υποψήφιος πρέπει να έχει μαζί του στις εξετάσεις πινακίδα σχεδίασης διαστάσεων αναλόγων με το χαρτί σχεδίασης και τα απαραίτητα για τη σχεδίαση όργανα και υλικά, δηλαδή χαρτί πρόχειρο σχεδίασης (ριζόχαρτο ή άλλο, σε διάσταση περίπου Α4, μολύβια με διαφορετική σκληρότητα για διαφορετικά πάχη γραμμών, όργανα για σχεδίαση με μολύβι ή με σινική μελάνη, ταυ ή παραλληλογράφο, τρίγωνα σχεδίασης, κοινό υποδεκάμετρο και τα λοιπά αναγκαία μέσα σχεδίασης (διαβήτη, καμπυλόγραμμο, γομολάστιχα, ξύστρα - καμπάνα κ.λ.π.). Επίσης μπορεί να χρησιμοποιήσει μεγεθυντικό φακό. Απαγορεύεται, όμως, να χρησιμοποιεί συστήματα σχεδίασης, δηλαδή ειδικά εκτυπωτικά μηχανήματα γραφής και σχεδίασης γραμμάτων, ζελατίνες ή μεταλλικά στοιχεία τυποποιημένων γραμμάτων, αυτοκόλλητα (ράστερ, λετρασέτ κ.λ.π.) γραμμάτων ή γραμμοσκιάσεων και κλιμακόμετρα (υποδεκάμετρα σε διάφορες κλίμακες, ένα : είκοσι, ένα : πενήντα κ.λ.π.), μοιρογνωμόνιο, καθώς και υπολογιστικές μηχανές (κομπιούτερς).

Κατά την εξέταση στο «Ελεύθερο Σχέδιο», δίνεται στους υποψηφίους χαρτί σχεδίασης, που οι εξωτερικές του διαστάσεις είναι 0,50 Χ 0,70 μ. και οι εσωτερικές διαστάσεις, στις οποίες γίνεται η σχεδίαση, 0,50 Χ 0,50 μ.. Για το λόγο αυτό, ο υποψήφιος πρέπει να έχει μαζί του στις εξετάσεις πινακίδα σχεδίασης διαστάσεων αναλόγων με το χαρτί σχεδίασης. Η εξέταση γίνεται με μολύβια. Ο υποψήφιος πρέπει να έχει μαζί του, εκτός από την πινακίδα, μολύβια μαλακά και σκληρά, γομολάστιχα, ξύστρα. Επίσης, επιτρέπεται η χρησιμοποίηση βελόνας μετρήματος και νήματος στάθμης, ενώ δεν επιτρέπεται η χρήση οργάνων σχεδίασης και η χρήση σπρέυ.

Γ5. ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ»

Για την εξέταση στο μάθημα «Μουσική Εκτέλεση και Ερμηνεία» οι υποψήφιοι θα πρέπει να φέρουν μαζί τους τα μουσικά όργανα στα οποία θα εξεταστούν, εκτός από τα μουσικά όργανα πιάνο και κρουστά ευρωπαϊκά (κλασσικά – σύγχρονα), τα οποία θα υπάρχουν στο χώρο εξέτασής τους. Οι υποψήφιοι κατά την εξέτασή τους δεν θα πρέπει να φέρουν μαζί τους παρτιτούρες και κινητά τηλέφωνα. Επιπλέον, σε ότι αφορά την Λόγια Δυτική Μουσική και την Βυζαντινή Μουσική οι υποψήφιοι θα πρέπει να φέρουν μαζί τους και να καταθέσουν εγκαίρως (μέσω ενός επιτηρητή) προς χρήση από την επιτροπή μια καθαρή παρτιτούρα των επιλεγέντων έργων, ώστε οι εξεταστές να έχουν πλήρη εικόνα των έργων που εξετάζονται οι υποψήφιοι.

Δ. Η Υγειονομική Εξέταση και Πρακτική Δοκιμασία (αγωνίσματα) των υποψηφίων των Επαναληπτικών Εξετάσεων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ από όλη την Ελλάδα, για εισαγωγή στα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) ακαδ. έτους 2019-20 θα διεξαχθεί το διάστημα από την Τετάρτη 11-9-2019 μέχρι και την Τετάρτη 18-9-2019 σε επιτροπές σε Αττική και Θεσσαλονίκη που θα ανακοινωθούν εντός των ημερών. Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν μαζί τους υποχρεωτικά το δελτίο εξεταζομένου και κατά προτίμηση και την αστυνομική τους ταυτότητα ή διαβατήριο.

Οδηγίες για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών στο Δημοτικό 2019 - 2020

Σύμφωνα με τις οδηγίες που υπογράφει η Υφυπουργός Σ. Ζαχαράκη για τη διδασκαλία των μαθημάτων στο Δημοτικό σχολείο στο μάθημα των Θρησκευτικών για το έτος 2019-2020, θα ισχύσουν η ύλη και οι οδηγίες διδασκαλίας, όπως έχουν οριστεί για το σχολικό έτος 2017-2018, σύμφωνα με το Φ.20/159400/174934/Δ1/18-10-2017 έγγραφο του ΥΠ.Π.Ε.Θ. («Διδακτέα ύλη και Οδηγίες για τη διδασκαλία των μαθημάτων των Κοινωνικών Επιστημών στο Δημοτικό Σχολείο, για το σχολικό έτος 2017-18»).

Η Κριτική Παιδαγωγική, ο Paulo Freire και η τόλμη να σκέφτεσαι με πολιτικούς όρους.

του Henry Giroux*

μετάφραση, επιμέλεια: Γιώργος Καλημερίδης, Σοφία Χατζοπούλου

Σε μια εποχή, όπου η ιστορική μνήμη διαγράφεται και ο πολιτικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης απορρίπτεται στο όνομα της αποδοχής ενός λόγου μέτρησης και ποσοτικοποίησης, είναι πολύ σημαντικό να θυμηθούμε το έργο και την κληρονομιά του Paulo Freire. Ο Paulo Freire ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς παιδαγωγούς του 20ου αιώνα. Είναι ένας από τους βασικούς θεμελιωτές της «κριτικής παιδαγωγικής» – εκείνου του εκπαιδευτικού κινήματος που καθοδηγείται τόσο από το πάθος, όσο και από την αρχή της διαμόρφωσης μαθητών που θα έχουν ελευθερία συνείδησης, θα αναγνωρίζουν τις αυταρχικές τάσεις, με ενισχυμένη τη φαντασία τους, θα συνδέουν τη γνώση με την αλήθεια και την εξουσία και θα μαθαίνουν να διαβάζουν τόσο τη λέξη, όσο και τον κόσμο ως μέρος ενός ευρύτερου αγώνα για υποκείμενα με ικανότητα αυτενέργειας για κοινωνική δικαιοσύνη και ελευθερία.

Ο Paulo έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός πολύ επιτυχημένου προγράμματος γραμματισμού στη Βραζιλία, πριν φυλακιστεί από τη στρατιωτική χούντα, η οποία κατέλαβε την εξουσία το 1964, και μετέπειτα εξοριστεί από την ίδια τη χώρα του. Όταν η Βραζιλία παρείχε ξανά τη δυνατότητα της δημοκρατίας (ή έστω της αμνηστίας) το 1980, ο Freireεπέστρεψε και από εκεί και μετά έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των εκπαιδευτικών πολιτικών στη συγκεκριμένη χώρα, μέχρι τον θάνατο του, το 1997. Το πρωτοποριακό του έργο «Η Αγωγή των Καταπιεσμένων», το οποίο πούλησε πάνω από 1 εκατομμύρια αντίτυπα, επάξια τιμάται φέτος – 40 χρόνια μετά από την πρώτη αγγλική του μετάφραση – με δεδομένη την επιρροή που άσκησε σε πολλές γενιές εκπαιδευτικών τόσο στην Αμερική, όσο και στο εξωτερικό.

Από τη δεκαετία του 80 και μετά, ελάχιστοι διανοούμενοι από το εκπαιδευτικό σκηνικό της Βόρειας Αμερικής– μπορούν να συγκριθούν με τη θεωρητική συστηματικότητα, την πολιτική τόλμη και την αίσθηση ηθικής υπευθυνότητας του Freire. Παρ’ όλα αυτά, το παράδειγμά του είναι σήμερα -περισσότερο από ποτέ άλλοτε- σημαντικό: με τους θεσμούς της δημόσιας και της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης υπό την πολιορκία των νεοσυντηρητικών και νεοφιλελεύθερων δυνάμεων είναι αναγκαίο για τους εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν την οπτική του Freire για τη χειραφετητική και δημοκρατική δυναμική της εκπαίδευσης.

Ο Freire πίστευε ότι η εκπαίδευση, με τη γενικότερη σημασία του όρου, είναι πολιτικά καθοριζόμενη, με την έννοια ότι παρέχει στους μαθητές τις προϋποθέσεις του κριτικού αναστοχασμού, της αυτο-διαχειριζόμενης ζωής και της κριτικής αυτενέργειας. Για τον Freireη παιδαγωγική είναι καθοριστική σε μια διαμορφωτική κουλτούρα (formative culture), η οποία καθιστά δυνατή τόσο την κριτική συνείδηση, όσο και την κοινωνική δράση. H παιδαγωγική, με αυτή την έννοια, συνδέει τη μάθηση με την κοινωνική αλλαγή. Είναι ένα σχέδιο δράσης και μια πρόκληση που καλεί τους μαθητές να συσχετιστούν κριτικά με τον κόσμο, προκειμένου να επενεργήσουν σε αυτόν. Όπως έχει επισημάνει ο κοινωνιολόγος Stanley Aronowitz, η παιδαγωγική του Freire βοηθάει τους μαθητές «να κατανοήσουν εκείνες τις δυνάμεις που πρωτύτερα κυριαρχούσαν στις ζωές τους και κυρίως διαμόρφωναν τη συνείδησή τους».

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που καθιστά σαφές ο Freire είναι ότι η παιδαγωγική δεν συνδέεται με την κατάρτιση σε τεχνικές και μεθόδους, ούτε σχετίζεται με την επιβολή και την πολιτική κατήχηση. Πράγματι, αντί να είναι μια απλή μέθοδος ή μια a priori τεχνική που πρέπει να επιβληθεί σε όλους τους μαθητές, η παιδαγωγική είναι μια πολιτική και ηθική πρακτική που παρέχει τη γνώση, τις δεξιότητες και τις κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα στους μαθητές να γίνουν ενεργοί πολίτες, διευρύνοντας και εμβαθύνοντας παράλληλα τη συμμετοχή τους στην υπόσχεση μιας ουσιαστικής δημοκρατίας.

Σύμφωνα με τον Freire, η κριτική παιδαγωγική παρέχει τα μέσα στους μαθητές να διαβάζουν, να γράφουν και να μαθαίνουν με όρους αυτενέργειας – να εμπλακούν σε μια κουλτούρα προβληματισμού, κάτι πολύ πιο σημαντικό και δύσκολο από την ικανότητα στην τυποποιημένη μάθηση και στην εφαρμογή αποκτημένων δεξιοτήτων. Κατά τον Freire η παιδαγωγική πρέπει να έχει νόημα, προκειμένου να είναι κριτική και μετασχηματιστική. Αυτό σημαίνει ότι η προσωπική εμπειρία είναι αποφασιστική προϋπόθεση, η οποία προσφέρει την ικανότητα στους μαθητές να συσχετίσουν τις δικές τους αφηγήσεις, κοινωνικές σχέσεις και ιστορίες με ό,τι πρόκειται να διδαχτούν. Επίσης παρέχει τη δυνατότητα στους μαθητές να τοποθετήσουν τους εαυτούς τους στις συγκεκριμένες συνθήκες της καθημερινής τους ζωής και την ίδια στιγμή να κατανοήσουν τα όρια που επιβάλλουν στη ζωή τους αυτές οι συνθήκες. Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, η εμπειρία γίνεται αφετηριακό σημείο και αντικείμενο έρευνας που μπορεί να επιβεβαιωθεί, να γίνει πεδίο κριτικής διερεύνησης και να χρησιμοποιηθεί ως κριτική προϋπόθεση για ευρύτερες μορφές γνώσης και κατανόησης. Αντί να αντικαταστήσει τη θεωρία, η εμπειρία με τη θεωρία δουλεύουν μαζί, για να αντικρούσουν την άποψη ότι η εμπειρία από μόνη της παρέχει κάποια αναμφίβολη αλήθεια ή πολιτική εγγύηση. Η εμπειρία είναι καθοριστική, αλλά μόνο διαμέσου της θεωρίας, του προσωπικού αναστοχασμού και της κριτικής μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο παιδαγωγικό μέσο.

Η κριτική παιδαγωγική, για τον Freire, δηλώνει έναν γραμματισμό που δεν ταυτίζεται απλά με τον χειρισμό συγκεκριμένων δεξιοτήτων, αλλά και με έναν τρόπο παρέμβασης, με έναν τρόπο μάθησης γύρω από την ανάγνωση της λέξης ως αναγκαία προϋπόθεση παρέμβασης στον κόσμο. Η κριτική σκέψη δεν ανάγεται σε ένα θεματικό αντικείμενο εξεταστικά αξιολογούμενο (test – taking) ή στην απομνημόνευση γεγονότων, αποπλαισιωμένων και χωρίς άμεση σχέση με τις υπάρχουσες συνθήκες. Αντίθετα, επιχειρεί να παρέχει έναν τρόπο σκέψης που έρχεται σε ρήξη με τη φαινομενική ουδετερότητα ή με το αναπόφευκτο της υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων, αμφισβητεί τις υποθέσεις του λεγόμενου «κοινού νου», υπερβαίνει τα περιοριστικά όρια της άμεσης εμπειρίας και επιδιώκει να εμπεδώσει έναν διάλογο με την ιστορία και ένα μέλλον που δεν αναπαράγει απλά το σήμερα.

Για παράδειγμα, η παιδαγωγική του Freire μπορεί να περιλαμβάνει μια δυναμική αλληλεπίδραση ηχητικών, οπτικών και γραπτών κειμένων ως μέρος μιας ευρύτερης εξέτασης της ίδιας της ιστορίας ως ένα τοπίο πάλης, που θα μπορούσε να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τις εμπειρίες και τη ζωή τους στον σύγχρονο κόσμο. Αν πάρουμε την περίπτωση ενός μαθήματος ιστορίας, θα μπορούσε να περιέχει ανάγνωση και παρακολούθηση ταινιών σχετικών με την κατάργηση του φυλετικού διαχωρισμού στα σχολεία το 1950 και 1960, ως μέρος της ευρύτερης παιδαγωγικής ενασχόλησης με το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων και τις μαζικές διαδηλώσεις για την πρόσβαση στην εκπαίδευση και τα δικαιώματα των μαθητών στον γραμματισμό. Θα δημιουργούσε, επίσης, ευκαιρίες για να μιλήσουν οι μαθητές σχετικά με το γιατί αυτοί οι αγώνες αποτελούν εμπειρία για πολλούς νέους στη Βόρεια Αμερική ακόμη και σήμερα, ειδικά για τον οικονομικά ασθενέστερο έγχρωμο πληθυσμό, ο οποίος δεν απολαμβάνει ισότητα ευκαιριών, εξαιτίας των διακρίσεων που υπάρχουν κυρίως στο πεδίο της αγοράς, παρά στην επίσημη νομοθεσία. Θα μπορούσε να ζητηθεί από τους μαθητές να γράψουν σύντομες εργασίες πάνω στο νόημα και τη σημασία του γραμματισμού και γιατί αυτός είχε τόσο κεντρική θέση στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων. Οι εργασίες αυτές θα μπορούσαν να διαβαστούν σε όλη την τάξη με κάθε έναν μαθητή να αναπτύσσει τη δική του θέση και σχολιασμό, συμμετέχοντας έτσι στην κριτική συζήτηση πάνω στην ιστορία του φυλετικού αποκλεισμού και στο πώς οι ιδέες του και οι μορφές του «στοιχειώνουν» ακόμα την Αμερικανική κοινωνία, παρά την θριαμβευτική απαρχή μιας κατά τα λεγόμενα μετα-φυλετικής εποχής Obama.

Σε αυτό το παιδαγωγικό πλαίσιο, οι μαθητές μαθαίνουν πώς να επεκτείνουν τη δική τους αίσθηση αυτενέργειας, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουν ότι το να μην έχεις φωνή σημαίνει ότι δεν έχεις δύναμη. Κεντρική θέση σ’ αυτήν την παιδαγωγική έχει η μετατόπιση του βάρους από τον δάσκαλο στον μαθητή και η αποκάλυψη της σχέσης μεταξύ γνώσης, εξουσίας και δύναμης. Το ότι δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να θέτουν προβλήματα και να συμμετέχουν σε μια κουλτούρα αμφισβήτησης μέσα στην τάξη φέρνει στο προσκήνιο το κρίσιμο ζήτημα του ποιος έχει τον έλεγχο πάνω στη μάθηση και του πώς κατασκευάζονται συγκεκριμένες μορφές γνώσης, ταυτότητας και εξουσίας μέσα στις ιδιαίτερες συνθήκες και σχέσεις στην τάξη. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, η γνώση δεν είναι απλώς κάτι που λαμβάνεται από τους μαθητές, αλλά μετασχηματίζεται με ενεργητικό τρόπο, ως κάτι που μπορεί να γίνει αντικείμενο αμφισβήτησης και να συνδεθεί με το υποκείμενο στην κατεύθυνση της αυτενέργειας, της αυτοέκφρασης και της εκμάθησης του πώς να καθοδηγείς παρά να καθοδηγείσαι. Ταυτόχρονα οι μαθητές μαθαίνουν πώς να εμπλέκουν άλλους σε κριτικό διάλογο και πώς να έχουν την ευθύνη της γνώμης τους.

Με αυτόν τον τρόπο, η κριτική παιδαγωγική επιμένει ότι ένα από τα σημαντικά καθήκοντα του παιδαγωγού είναι να επιβεβαιώσει ότι το μέλλον σηματοδοτεί έναν κόσμο κοινωνικά πιο δίκαιο, έναν κόσμο στον οποίο η κριτική και η δυνατότητα – σε συνδυασμό με τις αξίες του λόγου, της ελευθερίας και της ισότητας – λειτουργούν για να αλλάξουν τις βάσεις πάνω στις οποίες διαμορφώνεται η ζωή. Αν και απορρίπτει την ιδέα της εκπαίδευσης ως μέσο μετάδοσης δεδομένων και δεξιοτήτων, προσκολλημένων στις τελευταίες τάσεις της αγοράς, η κριτική παιδαγωγική δεν αποτελεί συνταγή για πολιτική κατήχηση, όπως επιμένουν συχνά οι υποστηρικτές της κανονικοποίησης και των εξετάσεων. Αντιθέτως, προσφέρει στους μαθητές νέους τρόπους, για να σκεφτούν και να δράσουν δημιουργικά κι ανεξάρτητα, την ίδια στιγμή που ξεκαθαρίζει ότι το έργο του παιδαγωγού, όπως τονίζει και ο Aronowitz, «είναι να ενθαρρύνει την ανθρώπινη αυτενέργεια και όχι να την πλάθει με τον τρόπο του Πυγμαλίωνα».

Η κριτική παιδαγωγική επιμένει ότι η εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι ουδέτερη. Είναι πάντα καθοδηγητική στην προσπάθειά της να κάνει τους μαθητές να καταλάβουν τον ευρύτερο κόσμο και τον ρόλο τους μέσα σε αυτόν. Επιπλέον, είναι αναπόφευκτα μια σκόπιμη προσπάθεια επιρροής στο πώς και τι γνώση, αξίες, επιθυμίες και ταυτότητες παράγονται μέσα στα συγκεκριμένα πλαίσια των σχολικών και κοινωνικών σχέσεων. Για τον Freire, η παιδαγωγική πάντα προϋποθέτει την ιδέα για ένα πιο ισότιμο και δίκαιο μέλλον. Ως τέτοια πρέπει πάντα να λειτουργεί σε έναν βαθμό ως μια πρόκληση που θα μεταφέρει τους μαθητές πέρα από τον κόσμο που ξέρουν, έτσι ώστε να επεκτείνει το εύρος των ανθρώπινων δυνατοτήτων και των δημοκρατικών αξιών.

Κεντρική θέση στην κριτική παιδαγωγική κατέχει η αναγνώριση ότι ο τρόπος με τον οποίο μορφώνουμε τους νέους έχει άμεση σχέση με το μέλλον που επιθυμούμε και ότι ένα τέτοιο μέλλον θα έπρεπε να προσφέρει στους μαθητές τη ζωή εκείνη που θα οδηγεί στην εμπέδωση της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ακόμη και στους προνομιούχους τομείς της ανώτερης εκπαίδευσης, ο Freire πιστεύει ότι οι παιδαγωγοί πρέπει να αναπτύξουν αυτές τις παιδαγωγικές πρακτικές που προωθούν «την προσπάθεια να κρατηθούν ανοικτές οι ανεξάντλητες και πάντα ανεκπλήρωτες δυνατότητες του ανθρώπου, να καμφθούν όλες οι προσπάθειες απώθησης κι αποκλεισμού της περαιτέρω ανάπτυξης των ανθρώπινων δυνατοτήτων, ωθώντας την κοινωνία να συνεχίσει να αμφισβητεί τον εαυτό της, παρεμποδίζοντας τον τερματισμό ή το τέλος αυτής της αμφισβήτησης». Η ιδέα του ατελούς ανθρώπου απηχεί την ιδέα του Zygmunt Bauman, ότι δηλαδή η κοινωνία ποτέ δεν έφτασε στα όρια της δικαιοσύνης, και άρα απορρίπτεται κάθε ιδέα για το τέλος της ιστορίας, της ιδεολογίας ή του πώς φανταζόμαστε το μέλλον. Ο λόγος αυτός της κριτικής και ελπίδας είναι το κληροδότημά του, το οποίο απουσιάζει όλο και περισσότερο από τον λόγο πολλών φιλελεύθερων και συντηρητικών σχετικά με τα σύγχρονα εκπαιδευτικά προβλήματα και τους κατάλληλους δρόμους μεταρρύθμισης.

Όταν άρχισα να διδάσκω, ο Paulo Freire υπήρξε μια σημαντική επιρροή για να καταλάβω τις ευρύτερες ηθικές μου ευθύνες ως δάσκαλος. Αργότερα, το έργο του με βοήθησε να διαχειριστώ την πολυπλοκότητα της σχέσης μου με τα πανεπιστήμια ως ισχυρά και προνομιούχα ιδρύματα που φαίνονταν πολύ μακριά από την καθημερινή ζωή των εργατικών συνοικιών στις οποίες είχα μεγαλώσει.

Συνάντησα τον Paulo στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ακριβώς μετά την ένσταση του προέδρου John Silber σχετικά με την μονιμότητά μου ως καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης. Ο Paulo εκφώνησε μια ομιλία στο Πανεπιστήμιο της Μασσαχουσέτης, στο Amherst και ήρθε στο σπίτι μου στη Βοστόνη για φαγητό. Δεδομένης της φήμης του Pauloως δυνατού διανοούμενου, θυμάμαι ότι αρχικά έμεινα άναυδος με τη βαθιά του μετριοφροσύνη. Θυμάμαι ότι με χαιρέτησε τόσο εγκάρδια και ειλικρινά, που αμέσως αισθάνθηκα άνετα μαζί του. Ήμουν σε πολύ δύσκολη θέση, αφού μου αρνήθηκαν τη μόνιμη θέση στο Πανεπιστήμιο και δεν είχα ιδέα τι μου επιφύλασσε το μέλλον. Εκείνη τη νύχτα ξεκίνησε μια φιλία που διήρκησε μέχρι το θάνατο του Paulo. Είμαι σίγουρος ότι αν δεν ήταν ο Paulo Freire και o Donaldo Macebo – γλωσσολόγος, μεταφραστής και φίλος του Paulo και δικός μου – μπορεί να μην είχα παραμείνει στο χώρο της εκπαίδευσης. Το πάθος τους για την εκπαίδευση και η βαθιά ταπεινοφροσύνη τους με έπεισε ότι η διδασκαλία δεν είναι μια δουλειά σαν όλες τις άλλες, αλλά ένας σημαντικός χώρος αγώνα, όπου τελικά ό,τι ρίσκο κι αν πάρεις το αξίζει.

Ήρθα αντιμέτωπος με πολλούς διανοούμενους στην ακαδημαϊκή μου καριέρα, αλλά ο Pauloήταν ιδιαίτερα γενναιόδωρος, πρόθυμος να βοηθήσει τους νεότερους διανοούμενους να εκδώσουν την δουλειά τους ή να δώσει συστατικές επιστολές και γενικά πρόσφερε όσο περισσότερο γινόταν από τον εαυτό του στην υπηρεσία των άλλων. Οι αρχές του 1980 σηματοδότησαν μια ενθουσιώδη περίοδο στις Σπουδές στην Εκπαίδευση στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο Paulo βρισκόταν πραγματικά στο επίκεντρο. Μαζί ξεκινήσαμε τη σειρά Κριτική Παιδαγωγική και Κουλτούρα με τις εκδόσεις Bergin & Garvey Publishers, η οποία ανέδειξε τη δουλειά πάνω από 60 νέων συγγραφέων, πολλοί από τους οποίους εξελίχθηκαν σε πρόσωπα σημαντικής επιρροής στο πανεπιστήμιο. Ο Jim Bergin έγινε ο εκδότης του Paulo στην Αμερική. Ο Donaldo έγινε ο μεταφραστής του και συνεργάστηκαν στην από κοινού έκδοση πολλών βιβλίων. Ο Ira Shor επίσης έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο στη διάδοση του έργου του Paulo κι έγραψε αρκετά εξαιρετικά βιβλία ενοποιώντας τη θεωρία με την πράξη ως μέρος της αντίληψης του Paulo για την κριτική παιδαγωγική. Μαζί κι εμείς δουλέψαμε ακούραστα, για να κυκλοφορήσει η δουλειά του Paulo, πάντα με την ελπίδα να τον προσκαλέσουμε πίσω στην Αμερική, έτσι ώστε να συναντηθούμε, να μιλήσουμε, να πιούμε καλό κρασί και να βαθύνουμε την αφοσίωσή μας στην κριτική παιδαγωγική που μας είχε σημαδέψει όλους με διαφορετικό τρόπο.

Ο Paulo πέρασε τη ζωή του με την πεποίθηση ότι αξίζει να αγωνιστεί κανείς για τα ριζοσπαστικά στοιχεία της δημοκρατίας, ότι η κριτική παιδαγωγική είναι ένα βασικό στοιχείο για την προοδευτική κοινωνική αλλαγή και ότι το πώς σκεφτόμαστε για την πολιτική συνδέεται άμεσα με το πώς συνειδητοποιούμε τον κόσμο, την εξουσία και την ηθική ζωή που προσδοκούμε να ζήσουμε. Από πολλές απόψεις, ο Paulo ενσωμάτωνε τη σημαντική αλλά συχνά προβληματική σχέση μεταξύ ιδιωτικού/προσωπικού και δημόσιου/πολιτικού. Η ζωή του ήταν μια μαρτυρία όχι μόνο στην πίστη του στις αρχές της δημοκρατίας, αλλά και στην ιδέα ότι η ζωή μας πρέπει να έρθει όσο γίνεται πιο κοντά στη δημιουργία των κοινωνικών εκείνων σχέσεων και εμπειριών που ανταποκρίνονται σε ένα πιο ανθρώπινο και δημοκρατικό μέλλον. Την ίδια στιγμή, όμως, ο Paulo ποτέ δεν ηθικολογούσε για την πολιτική. Ποτέ δεν επικαλέστηκε την ηθικολογία, ούτε υποβίβασε το πολιτικό στο προσωπικό, όταν μιλούσε για τα κοινωνικά ζητήματα. Τα ιδιωτικά προβλήματα πρέπει πάντα να γίνονται κατανοητά σε σχέση με τα ευρύτερα δημόσια ζητήματα. Για παράδειγμα, ο Paulo ποτέ δεν απέδωσε την έλλειψη στέγης, τη φτώχεια και την ανεργία στην ηθική εξαθλίωση των υποκειμένων, στην τεμπελιά, στην αδιαφορία ή στην έλλειψη προσωπικής ευθύνης. Αντιθέτως, αντιμετώπιζε τέτοια ζητήματα ως σύνθετα συστημικά προβλήματα που δημιουργούνται από οικονομικές και πολιτικές δομές, που παράγουν μαζικά μεγάλη ανισότητα, πόνο και απόγνωση – ως κοινωνικά προβλήματα των οποίων τα αίτια και η επίλυσή τους βρίσκονται πέρα από τις περιορισμένες δυνατότητες του ατόμου. Η πίστη του σε μια ουσιαστική δημοκρατία καθώς και η βαθιά εμπιστοσύνη του στην ικανότητα των ανθρώπων να αντιστέκονται στο βάρος των καταπιεστικών θεσμών και ιδεολογιών, μετουσιώθηκε σε ένα πνεύμα αγώνα που ενισχύθηκε και από τις δικές του ζοφερές εμπειρίες φυλάκισης και εξορίας και από τη βαθιά του πίστη ότι η εκπαίδευση και η ελπίδα είναι οι όροι της κοινωνικής πράξης και της πολιτικής αλλαγής.

Έχοντας επίγνωση ότι πολλές σύγχρονες εκδοχές ελπίδας βρίσκονται στη Disneyland, ο Paulo αποζητούσε με πάθος να επανακτήσουμε και να επαναδιατυπώσουμε την ελπίδα μέσω, όπως έλεγε ο ίδιος, «της κατανόησης της ιστορίας ως μια δυνατότητα και όχι ως ντετερμινισμό». Η ελπίδα είναι πράξη ηθικής φαντασίας που δίνει στους μαθητές την ικανότητα να σκεφτούν διαφορετικά και άρα να δράσουν διαφορετικά.

Ο Paulo δεν πρόσφερε συνταγές για εκείνους που ψάχνουν άμεσες θεωρητικές και πολιτικές λύσεις. Συχνά με εντυπωσίαζε το πόσο υπομονετικός ήταν πάντα με εκείνους που του ζητούσαν έτοιμες απαντήσεις σε προβλήματα που έθεταν σχετικά με την εκπαίδευση. Άνθρωποι που δεν συνειδητοποιούσαν ότι οι απαιτήσεις τους υπονόμευαν την ίδια την επιμονή του Paulo στην άποψη ότι η κριτική παιδαγωγική καθορίζεται από το πλαίσιό της και πρέπει να προσεγγίζεται ως ένα έργο ατομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού – το οποίο δεν θα μπορούσε ποτέ να υποβαθμιστεί σε μια απλή μέθοδο. Το πλαίσιο είχε σημασία για τον Paulo. Τον απασχολούσε το πώς το πλαίσιο καθόριζε με διακριτούς τρόπους τις σχέσεις μεταξύ γνώσης, γλώσσας, καθημερινής ζωής και τους μηχανισμούς της εξουσίας. Κάθε παιδαγωγική που αυτοαποκαλείται παιδαγωγική του Freire πρέπει να αναγνωρίσει αυτή τη βασική αρχή ότι η σύγχρονη γνώση εξαρτάται από τα ιδιαίτερα ιστορικά πλαίσια και τις πολιτικές δυνάμεις.

Για παράδειγμα, κάθε τάξη θα επηρεαστεί από τις διαφορετικές εμπειρίες που κουβαλούν μαζί τους οι μαθητές, τα μέσα που είναι διαθέσιμα προς χρήση στην τάξη, τις σχέσεις της διοίκησης και πώς αυτές επιβάλλονται πάνω στις σχέσεις δασκάλου-μαθητή, την εξουσία που ασκείται από τη διοίκηση σχετικά με τα όρια της αυτονομίας του δασκάλου και τον θεωρητικό και πολιτικό λόγο που χρησιμοποιείται από τους δασκάλους, για να διαβάσουν και να πλαισιώσουν τις απαντήσεις τους στις διαφοροποιημένες ιστορικές, οικονομικές και πολιτισμικές δυνάμεις που αντανακλώνται μέσα στον διάλογο στην τάξη. Κάθε κατανόηση του έργου και των πρακτικών που χαρακτηρίζουν την κριτική παιδαγωγική πρέπει να ξεκινάει με την αναγνώριση των δυνάμεων που λειτουργούν στο πλαίσιο με το οποίο έρχονται αντιμέτωποι οι παιδαγωγοί και τα σχολεία καθημερινά. Η παιδαγωγική, σε αυτήν την περίπτωση, αναζητά απαντήσεις στο πώς συνδέεται η μάθηση με την πραγμάτωση των δυνατοτήτων για κοινωνικό αυτοκαθορισμό, όχι έξω αλλά μέσα στους θεσμούς και τις κοινωνικές σχέσεις, μέσα στις οποίες διαμορφώνονται και διεκδικούνται οι επιθυμίες, η αυτενέργεια και οι ταυτότητες. Ο ρόλος της εκπαίδευσης στη σύνδεση της αλήθειας με τον λόγο, της μάθησης με την κοινωνική δικαιοσύνη και της γνώσης με την υποκειμενικότητα και την κοινωνία είναι σύνθετος και απαιτεί την άρνηση από την πλευρά των δασκάλων, μαθητών και γονιών να ξεχωρίσουν την εκπαίδευση από την πολιτική και τα ζητήματα κοινωνικής ευθύνης.

Η ευθύνη δεν σημαίνει ότι αποσύρομαι από την πολιτική, αλλά ότι ουσιαστικά ενστερνίζομαι τη σημασία της πολιτικής σκέψης και δράσης ως μέρος ενός δημοκρατικού σχεδίου, στο οποίο η παιδαγωγική γίνεται το πρώτο μέλημα που θα δημιουργήσει αυτή την κουλτούρα και τους φορείς που θα κάνουν δυνατό τον εκδημοκρατισμό.

Ο Paulo επίσης αναγνώριζε την σημασία της κατανόησης αυτών των ιδιαίτερων, τοπικών πλαισίων σε σχέση με τις ευρύτερες παγκόσμιες και διεθνείς δυνάμεις. Το να γίνει το παιδαγωγικό περισσότερο πολιτικό σημαίνει να προχωράς πέρα από την εξιδανίκευση των τοπικών νοοτροπιών προς την ανάπτυξη μιας πρακτικής που φέρνει στο προσκήνιο «την εξουσία, την ιστορία, τη μνήμη, τη σχετική ανάλυση, τη δικαιοσύνη (όχι μόνο την εκπροσώπηση) και την ηθική ως ζητήματα κεντρικά στους διεθνείς δημοκρατικούς αγώνες». Η κουλτούρα και η πολιτική συμπληρώνουν η μία την άλλη με τρόπους που απευθύνονται σε ιστορίες, των οποίων η παρουσία και η απουσία πρέπει να εξιστορηθεί ως μέρος του ευρύτερου αγώνα για δημοκρατικές αξίες, σχέσεις και μορφές αυτενέργειας. Αναγνώριζε, επίσης, ότι μέσα από τη σύνθετη παραγωγή εμπειριών στα πλαίσια πολυεπίπεδων μορφών εξουσίας και κουλτούρας, οι άνθρωποι αναγνωρίζουν, διηγούνται και μεταλλάσσουν τη θέση τους στον κόσμο. Ο Paulo αμφισβήτησε τον διαχωρισμό των πολιτισμικών εμπειριών από την πολιτική, την παιδαγωγική και την ίδια την εξουσία, αλλά δεν έκανε το λάθος πολλών συγχρόνων του να συνδυάσει την πολιτισμική εμπειρία με μια περιορισμένη ιδέα της πολιτικής ταυτοτήτων. Ενώ είχε μια βαθιά πίστη στην ικανότητα των απλών ανθρώπων να διαμορφώνουν την ιστορία και το δικό τους πεπρωμένο, αρνήθηκε να εξιδανικεύσει τα άτομα και τις κουλτούρες που βρίσκονταν υπό καταπιεστικές κοινωνικές συνθήκες. Φυσικά, αναγνώριζε ότι η εξουσία ευνοεί συγκεκριμένες μορφές πολιτισμικού κεφαλαίου – συγκεκριμένους τρόπους ομιλίας, ζωής, ύπαρξης και πράξης μέσα στον κόσμο – αλλά δεν πίστευε ότι οι υποτελείς ή οι καταπιεσμένες κουλτούρες είναι απαλλαγμένες από την επιρροή των καταπιεστικών ιδεολογικών και θεσμικών σχέσεων εξουσίας. Συνεπώς, η κουλτούρα – ως βασική παιδαγωγική δύναμη που επηρεάζει ευρύτερες κοινωνικές δομές καθώς, επίσης, και τη διαμόρφωση ταυτοτήτων στις πιο ιδιωτικές σφαίρες – θα μπορούσε να θεωρηθεί ως τίποτα λιγότερο από έναν χώρο πάλης και εξουσίας στη σύγχρονη κοινωνία.

Για τους κριτικούς παιδαγωγούς, η εμπειρία είναι βασικό στοιχείο διδασκαλίας και μάθησης, αλλά ο διαφορετικός σχηματισμός της μεταξύ διαφορετικών ομάδων δεν εγγυάται την αλήθεια. Όπως δήλωσα προηγουμένως, είναι οι ίδιες οι εμπειρίες που πρέπει να γίνουν αντικείμενο ανάλυσης. Το πώς οι μαθητές βιώνουν τον κόσμο και μιλούν για αυτήν την εμπειρία τους, αποτελεί πάντα μια λειτουργία ασυνείδητων και συνειδητών δεσμεύσεων, μια λειτουργία πολιτικής, και πρόσβασης στις πολλαπλές γλώσσες και γραμματισμούς – έτσι η εμπειρία πρέπει να κάνει μια παράκαμψη μέσω της θεωρίας ως αντικείμενο αναστοχασμού, κριτικής και δυνατότητας. Συνεπώς, όχι μόνο η ιστορία και η εμπειρία αποτελούν συχνά αμφισβητούμενους χώρους πάλης, αλλά και η θεωρία και η γλώσσα που αποδίδουν νόημα στην καθημερινή ζωή και πολιτική κατεύθυνση στην πράξη πρέπει επίσης να υπόκεινται συνεχώς στην κριτική σκέψη. Ο Paulo επανειλημμένα αμφισβήτησε ως ψευδή κάθε προσπάθεια να αναπαράγουμε το δίπολο της θεωρίας ενάντια στην πολιτική. Εξέφραζε έναν βαθύ σεβασμό για το έργο της θεωρίας και τη συνεισφορά της, αλλά ποτέ δεν τη θεοποίησε. Όταν μιλούσε για τον Freud, τον Fromm ή τον Marx, μπορούσες να νιώσεις το πάθος του για τις ιδέες. Παρ’ όλα αυτά ποτέ δεν είδε τη θεωρία ως αυτοσκοπό. Ήταν πάντα μια πηγή η αξία της οποίας βρισκόταν στην κατανόηση, στην κριτική ενασχόληση και στον μετασχηματισμό του κόσμου ως μέρος ενός μεγαλύτερου σχεδίου ελευθερίας και δικαιοσύνης.

Πάντα σε εγρήγορση όσον αφορά τον ατομικό και συλλογικό πόνο, ο Paulo απέρριψε τον ρόλο του απομονωμένου διανοούμενου που αγωνίζεται μόνος σαν ένας υπαρξιστής ήρωας. Πίστευε ότι οι διανοούμενοι πρέπει να ανταποκριθούν στο κάλεσμα, για να κάνουν το παιδαγωγικό πιο πολιτικό, σε μια συνεχόμενη προσπάθεια να διαμορφώσουν αυτές τις συμμαχίες, σχέσεις και κοινωνικά κινήματα ικανά να κινητοποιήσουν μια πραγματική δύναμη και να προωθήσουν την ουσιαστική κοινωνική αλλαγή. Η πολιτική δεν έχει μόνο το νόημα της μετάφρασης, της εκπροσώπησης και του διαλόγου. Για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να δημιουργεί τις συνθήκες, ώστε να γίνουν οι άνθρωποι κριτικοί, ενεργοί φορείς, έτοιμοι να ανταποκριθούν στον δημοκρατικό δημόσιο βίο. Ο Paulo κατανοούσε βαθιά ότι η δημοκρατία απειλείται από ένα ισχυρό στρατιωτικό-βιομηχανικό σύστημα, από την άνοδο των ακραίων ομάδων και την αυξημένη δύναμη του κράτους καταστολής. Επίσης, αναγνώριζε την παιδαγωγική δύναμη μιας επιχειρηματικής και στρατιωτικοποιημένης κουλτούρας η οποία διαβρώνει το δημοκρατικό, ηθικό υπόβαθρο των πολιτών να σκεφτούν πέρα από την κοινή λογική της επίσημης εξουσίας και τη ρητορική μίσους των ακροδεξιών μέσων ενημέρωσης. Ο Paulo πίστευε ότι η δημοκρατία δεν μπορούσε να έχει διάρκεια χωρίς τη διαμορφωτική κουλτούρα που την καθιστούσε δυνατή. Εκπαιδευτικοί χώροι μέσα στα σχολεία και στην ευρύτερη κουλτούρα αποτελούν πολύ σημαντικούς τόπους συνάντησης, μέσω των οποίων επιβεβαιώνονται οι δημόσιες αξίες, υποστηρίζεται η κριτική ιδιότητα του πολίτη και ενδυναμώνεται η αντίσταση απέναντι σε εκείνους που αρνούνται τις χειραφετητικές λειτουργίες της διδασκαλίας και της μάθησης.

Σε μια εποχή που τα ιδρύματα της δημόσιας ανώτερης εκπαίδευσης έχουν συνδεθεί με τον ανταγωνισμό της αγοράς, τη συμμόρφωση, την αποδυνάμωση, και τις σκληρές μορφές τιμωρίας, είναι πιο σημαντικό από ποτέ άλλοτε να γίνει γνωστή η συνεισφορά και η κληρονομιά του έργου του Paulo Freire.

* O Henry A. Giroux είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο McMaster του Καναδά. Τον ευχαριστούμε για την ευγενική παραχώρηση του κειμένου του στον Σελιδοδείκτη.

Πηγή: ΣΕΛΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ

Εποπτικό Συμβούλιο Δευτεροβάθμιας Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης

Εποπτικό Συμβούλιο Δευτεροβάθμιας Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης (Ε.Σ.Δ.Ε.Ε.),διόρισε η υπουργός Παιδείας Ν. Κεραμέως, λαμβάνοντας υπόψιν τα σχετικά έγγραφα των Συνόδων των εκκλησιών Ελλάδας και Κρήτης.

Ειδικότερα το Εποπτικό Συμβούλιο έχει ως εξής:

α) Κωνσταντίνος Κορναράκης ,αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με αναπληρωτή του τον Αθανάσιο Γλάρο, επίκουρο καθηγητή του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

β) Κουκουνάρας Λιάγκης Μάριος ,επίκουρος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με αναπληρωτή του τον Γεώργιο Σταυρόπουλο Γιουσπάσογλου, επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

γ) Κόρδας Πέτρος εκπαιδευτικός, κλάδου ΠΕ02-Φιλολόγων, του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου- Γυμνασίου Λαμίας, με αναπληρωτή του τον Ιωάννη Κόττορο, εκπαιδευτικό, κλάδου ΠΕ16-Μουσικών, του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών ,

δ) Ιωάννα Κομνηνού, εκπαιδευτικός κλάδου ΠΕ01-Θεολόγων, του 1ου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών, με αναπληρωτή της τον Θωμά Ιωαννίδη, αναπληρωτή καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

ε) Γεώργιος Στριλιγκάς, συντονιστής εκπαιδευτικού έργου κλάδου ΠΕ01-Θεολόγων στην ΠΕΚΕΣ Κρήτης, με αναπληρωτή του τον Εμμανουήλ Δουνδουλάκη ,επίκουρο καθηγητή της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Ηρακλείου Κρήτης

Πρόεδρος του Συμβουλίου ορίστηκε ο Κωνσταντίνος Κορναράκης και, σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματος, ο Κουκουνάρας Λιάγκης Μάριος.

Η θητεία των μελών του συμβουλίου είναι τριετής, αρχίζει την 1η Σεπτεμβρίου 2019 και λήγει την 31η Αυγούστου 2022.

3ο Διεθνές Βιωματικό Συνέδριο Εφαρμοσμένης Διδακτικής

3ο Διεθνές Βιωματικό Συνέδριο Εφαρμοσμένης Διδακτικής 

Το 3ο Διεθνές Βιωματικό Συνέδριο Εφαρμοσμένης Διδακτικής με θέμα: «Νέες Προκλήσεις στην Εκπαίδευση», θα υλοποιηθεί στη Δράμα, τον Μάιο (08-10) του 2020. Το Συνέδριο διοργανώνεται από τον Επιστημονικό και Πολιτιστικό Σύλλογο «Εκπαιδευτικός Κύκλος» και τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δράμας, ενώ στην οργάνωσή του συμμετέχουν δεκαέξι (16) Πανεπιστημιακά τμήματα και φορείς εκπαίδευσης της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Η βασική ιδέα του Συνεδρίου βασίζεται στην παραδοχή ότι τη στιγμή που οι σύγχρονες κοινωνίες διαρκώς εξελίσσονται, τα εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει να είναι ευέλικτα, να προσαρμόζονται στις εξελίξεις αυτές και σε ένα κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Στόχος του Συνεδρίου είναι να αναδείξει καινοτόμες πρακτικές, τάσεις, προοπτικές, σύγχρονες παιδαγωγικές κατευθύνσεις και να διερευνήσει τις νέες προκλήσεις για την εκπαίδευση, μέσα από δέκα βασικές συνιστώσες οι οποίες αποτελούν και τις θεματικές περιοχές του Συνεδρίου.

Στόχος είναι πέρα από τη δημοσίευση των Πρακτικών, τα βασικά συμπεράσματα αυτού του Συνεδρίου να ομαδοποιηθούν ανά θεματική ενότητα και να αποσταλούν στις σχολικές μονάδες και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, προκειμένου να αποτελέσουν μία πρόταση, αλλά συνάμα και ένα πλαίσιο διαλόγου και περαιτέρω επεξεργασίας από την εκπαιδευτική κοινότητα. Μάλιστα, στη διάρκεια του σχολικού έτους 2019-2020 θα οργανωθούν και μία σειρά προσυνεδριακών δράσεων και εκδηλώσεων, ενώ μέσα από ένα ετήσιο αφιέρωμα τα σχολεία της Δράμας, θα αναδείξουν τις δικές τους προτάσεις στις σύγχρονες προκλήσεις της εκπαίδευσης.

Μετά τα δύο πρώτα πετυχημένα συνέδρια που οργανώθηκαν στη Δράμα, τον Νοέμβριο του 2015 και τον Απρίλιο του 2018, το 3οδιεθνές συνέδριο βιωματικής μάθησης φιλοδοξεί να προωθήσει ένα ζωντανό τρόπο σύνδεσης της γνώσης με την εμπειρία, να κινητοποιήσει σκέψεις και συναισθήματα και να ενθαρρύνει τη δημιουργική έκφραση.

Οι γλώσσες του Συνεδρίου είναι τα ελληνικά και αγγλικά, ενώ η επίσημη δίγλωσση ιστοσελίδα του Συνεδρίου είναι http://www.iecat.educircle.gr

Τα σχολικά βιβλία Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου για το σχολικό έτος 2019-2020

ΔΗΜΟΤΙΚΟ

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2019-2020

ΑΛΛΑΓΕΣ: Στα βιβλία που υπάρχουν διορθώσεις σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση (σχολικό έτος 2018-2019) έχει προστεθεί η ένδειξη «Αλλαγές». Οι αλλαγές εμφανίζονται επιλέγοντας τη σχετική ένδειξη.

ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ: Στα βιβλία που επαναχρησιμοποιούνται σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση αρ. πρωτ. Φ.31/12214/Δ1 - 28-01-2019 «Διδακτικά βιβλία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το σχολικό έτος 2019-2020» έχει προστεθεί η ένδειξη «Επαναχρησιμοποίηση».

Διευκρίνιση: Επιλέγοντας τον τίτλο κάθε τάξης, δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με το Ψηφιακό Σχολείο, όπου είναι αναρτημένα τα ψηφιακά αρχεία των διδακτικών βιβλίων:

ΤΑΞΗ Α'

ΤΑΞΗ B’

ΤΑΞΗ Γ’

ΤΑΞΗ Δ’

ΤΑΞΗ Ε’

ΤΑΞΗ ΣΤ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΓΥΜΝΑΣΙΟ) ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2019-2020

Ο κατάλογος είναι διαμορφωμένος ανά Τάξη, Μάθημα και βιβλίο/βιβλία που αντιστοιχούν στο κάθε μάθημα.

ΑΛΛΑΓΕΣ: Στα βιβλία που υπάρχουν διορθώσεις σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση (σχολικό έτος 2018-2019) έχει προστεθεί η ένδειξη «Αλλαγές». Οι αλλαγές εμφανίζονται επιλέγοντας τη σχετική ένδειξη.

Επιλέγοντας τον τίτλο κάθε τάξης, δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με το Ψηφιακό Σχολείο, όπου είναι αναρτημένα τα ψηφιακά αρχεία των διδακτικών βιβλίων:

ΤΑΞΗ Α'

ΤΑΞΗ B’

ΤΑΞΗ Γ’

ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΗΜΕΡΗΣΙΟ ΛΥΚΕΙΟ) ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2019-2020


Ο κατάλογος είναι διαμορφωμένος ανά Τάξη, Μάθημα και βιβλίο/βιβλία που αντιστοιχούν στο κάθε μάθημα.

ΑΛΛΑΓΕΣ: Στα βιβλία που υπάρχουν διορθώσεις σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση (σχολικό έτος 2018-2019) έχει προστεθεί η ένδειξη «Αλλαγές». Οι αλλαγές εμφανίζονται επιλέγοντας τη σχετική ένδειξη.

Επιλέγοντας τον τίτλο κάθε τάξης, δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με το Ψηφιακό Σχολείο, όπου είναι αναρτημένα τα ψηφιακά αρχεία των διδακτικών βιβλίων.

ΤΑΞΗ Α'

ΤΑΞΗ B’

ΤΑΞΗ Γ’

ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ
ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ) ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2019-2020

ΑΛΛΑΓΕΣ: Στα βιβλία που υπάρχουν διορθώσεις σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση (σχολικό έτος 2018-2019) έχει προστεθεί η ένδειξη «Αλλαγές». Οι αλλαγές εμφανίζονται επιλέγοντας τη σχετική ένδειξη.

Επιλέγοντας τον τίτλο κάθε τάξης, δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης με το Ψηφιακό Σχολείο, όπου είναι αναρτημένα τα ψηφιακά αρχεία των διδακτικών βιβλίων.

ΤΑΞΗ Α'

ΤΑΞΗ B’

ΤΑΞΗ Γ’

ΤΑΞΗ Δ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ

Ο κατάλογος είναι διαμορφωμένος ανά Τάξη, Μάθημα και βιβλίο/βιβλία που αντιστοιχούν στο κάθε μάθημα.

ΑΛΛΑΓΕΣ: Στα βιβλία που υπάρχουν διορθώσεις σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση (σχολικό έτος 2018-2019) έχει προστεθεί η ένδειξη «Αλλαγές».

Οι αλλαγές εμφανίζονται επιλέγοντας τη σχετική ένδειξη.

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΊΑ ΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΛ

ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛΊΑ ΤΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΛ

3η Πανελλήνια Συνάντηση Θεολόγων (Πρόγραμμα)

3^η Πανελλήνια Συνάντηση Θεολόγων

6 Σεπτεμβρίου – 8 Σεπτεμβρίου 2019

Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών (Ψυχάρη 10, Ν. Ψυχικό)

Αθήνα

Η Ορθόδοξη Θεολογία μεταξύ κριτικής σκέψης και ανορθολογισμού

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ-για την αναβάθμιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης» διοργανώνει την 3η Πανελλήνια Συνάντηση Θεολόγων με σκοπό την ανάπτυξη του θεολογικού και διεπιστημονικού διαλόγου και της παιδαγωγικής προσέγγισης της θεολογικής γνώσης.

Η 3η Πανελλήνια Θεολογική Συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, 6-8 Σεπτεμβρίου 2019, λίγο πριν χτυπήσει το πρώτο κουδούνι της σχολικής χρονιάς, στον φιλόξενο και λειτουργικό χώρο της Ελληνογαλλικής Σχολής, Ουρσουλινών (Ψυχάρη 10), με θέμα.

«Η Ορθόδοξη Θεολογία μεταξύ κριτικής σκέψης και ανορθολογισμού"

Η επιστήμη και το Χριστιανικό Ευαγγέλιο είναι παλιοί γνώριμοι και συγκάτοικοι στην ιστορία και τον πολιτισμό. Αυτό που θα μας απασχολήσει είναι η θέση της θεολογίας μέσα σε μια κοινωνία όπου, από τη μια, η επιστήμη γίνεται όμηρος κοινωνικών αντιθέσεων και ομάδων συμφερόντων και, από την άλλη, ο ανορθολογισμός ελκύει τους πάντες με (αυτο)καταστροφικά αποτελέσματα, αλώνοντας,  με την ψευδή ή αληθινή πληροφόρηση των ΜΜΕ, των κοινωνικών δικτύων και άλλων μηχανισμών, χωρίς ή με ελλιπή θεσμικό δημοκρατικό έλεγχο, την εκπαίδευση, την πολιτική, τη διανόηση. Αυτό που θα επιδιώξουμε είναι να διερευνήσουμε σε αυτό το περιβάλλον ποια μπορεί να είναι η δύναμη του χριστιανού να φέρει μία νέα κοινωνία, να αλλάξει και να μεταμορφώσει στο παρόν τον κόσμο.

Ανακοινώνεται το αναλυτικό πρόγραμμα της τριήμερης συνάντησης και για πρώτη φορά φέτος προβλέπεται περίοδος πρώιμης εγγραφής (earlybird) για όλους και όλες με πολύ χαμηλό κόστος. Η περίοδος αυτή θα ισχύσει μέχρι και τις 20 Μαΐου 2019.

Οδηγίες πρώιμης εγγραφής (earlybird), προεγγραφής ή εγγραφής

Γενική συμμετοχή:

Έγκαιρες εγγραφές (earlybird)  (μέχρι και 20 Μαΐου) 15 €

Προεγγραφές (από 21 Μαΐου μέχρι και 4 Σεπτεμβρίου) 20€

Εγγραφές (ημέρες συνεδρίου) 30€

Νέοι/ες αδιόριστοι/ες θεολόγοι, νέοι/ες ερευνητές/τριες, φοιτητές/τριες

Πρώιμες εγγραφές (earlybird)  (μέχρι και 20 Μαΐου) 10 €

Προεγγραφές (από 21 Μαΐου μέχρι και 4 Σεπτεμβρίου) 15€

Εγγραφές (ημέρες συνεδρίου) 20€

Οι πρώιμες εγγραφές (earlybird) και οι προεγγραφές γίνονται με κατάθεση χρημάτων στον λογαριασμό στην οποία θα πρέπει να φαίνεται το όνομα και επώνυμο καταθέτη.

ΑLPHA BANK

IBAN: GR4901402140214002310004435 (Δικαιούχοι: ΠΑΝΑΓΑΚΗΣ ΑΝΤ., ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡ., ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡ.)

Όσοι και όσες εγγραφούν πρώιμα ή προεγγραφούν αποστέλλουν στην ηλ. διεύθυνση kairos.theologoi@gmail.com ειδοποίηση είτε με σαρωμένο αντίγραφο κατάθεσης ή με το όνομα και τον αριθμό καταθετηρίου, για να δηλώσουν την προεγγραφή.

Οι πρώιμες εγγραφές (earlybird) έχουν αρχίσει.

Οργάνωση: Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος ΚΑΙΡΟΣ

Ακολουθεί το πρόγραμμα της 3^ης Πανελλήνιας Συνάντηση Θεολόγων

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΙΡΟΣ

για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης

Η Ορθόδοξη Θεολογία μεταξύ κριτικής σκέψης  και ανορθολογισμού

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 6/9/2019

4.00-5.00 εγγραφές και δήλωση ομάδων εργασίας και βιωματικών εργαστηρίων

5.00-5.30 Χαιρετισμοί

5.30-6.30  Κεντρική Εισήγηση

«Η χριστιανική θέση απέναντι στα Κοινά»

Βασίλης Καραποστόλης, ομότ. καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας ΕΚΠΑ

6.30-7.00 Διάλειμμα

7.00-8.30 Α΄ Συνεδρία με θέμα «Ορθόδοξη θεολογία και η «αποστασία των διανοουμένων»

Διαψευσιμότητα και αναστοχασμός στην επιστήμη και τη χριστιανική σκέψη: μια σύντομη περιήγηση σε ένα τεράστιο θέμα

Χαράλαμπος Βέντης, Επίκ. Καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας ΕΚΠΑ

Κοινωνική βαρβαρότητα και θρησκευτική βία στη σύγχρονη μετασχηματίζουσα πραγματικότητα. Ορθολογισμός ή θρησκεία; Ο Χριστιανισμός ως ανακαινιστική δύναμη του κόσμου

π. Αυγουστίνος Μπαϊραχτάρης, Μόνιμος Επίκ. Καθηγητής Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης

Συζήτηση

Σαββατο 7/9/2019

9.30-10.30 Ανοιχτή συνέλευση μελών ΚΑΙΡΟΥ

10.30-11.30 Β΄ Συνεδρία

1. Φονταμενταλιστική θρησκεία της τεχνοκρατίας και θρησκευόμενοι φονταμενταλιστές τεχνοκράτες: Η περίπτωση Johan Norberg

Δημήτριος Ουλής: Καθηγητής θεολόγος - Διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας ΕΚΠΑ

2. Καινοφανείς προκλήσεις και χριστιανική θεολογία: Προφανής αμηχανία και αφανείς απαντήσεις

Πέτρος Παναγιωτόπουλος Επίκ. Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ

3. Φίλος ή εχθρός; Το σύγχρονο τεχνοπώλιο και η θαυμαστή καινούργια ανθρωπολογία του μέσα από τη θεολογική ματιά

Κωνσταντίνος Κορναράκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας  Ε.Κ.Π.Α

11.30-1.00 Ομάδες εργασίας με θέματα της πρωινής συνεδρίας (αντί συζήτησης)

Συντονιστές: Μάριος Κουκουνάρας-Λιάγκης, Άγγελος Βαλλιανάτος, Απόστολος Μπάρλος, Βάσω Γώγου.

[Απαιτείται δήλωση επιλογής κατά τις εγγραφές.]

1.00-2.30 Διαλειμμα

§  2.30-5.00 Ολομέλεια των ομάδων εργασίας με την παρουσία των ομιλητών της πρωινής συνεδρίας και συζήτηση

ΚΥΡΙΑΚΗ 11/11/2018

11.00-12.00 Στρογγυλό τραπέζι: «Η Θρησκευτική Εκπαίδευση μεταξύ κριτικής σκέψης και ανορθολογισμού»

Βασιλική Μητροπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Α.Π.Θ.

Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης, Επίκουρος Καθηγητής, Ε.Κ.Π.Α.

Σπύρος Ζωνάκης, Δημοσιογράφος- «Σχεδία»

12:00-2.30 Βιωματικά εργαστήρια παιδαγωγικής και διδακτικής μεθοδολογίας

[Απαιτείται δήλωση επιλογής κατά τις εγγραφές.]

Από τη Δημιουργία του κόσμου στη Νέα Δημιουργία (Γένεση και Αποκάλυψη) – Η θέση του ανθρώπου σε μια απειλούμενη βιόσφαιρα.

π. Ευάγγελος Μαρκαντώνης, Χημικός-Θεολόγος, MEd, Εκπαιδευτικός

Βιοηθικά διλήμματα σε Ιερά κείμενα.

Μαρία Λυράκη, Θεολόγος στην Ελληνογαλλική Σχολή Ουρσουλινών

Η διαχρονική γοητεία του ανορθολογισμού και η χρήση του στην πολιτική και τη θεολογία.

Φραδέλλος Χρήστος: Πτυχιούχος θεολογίας ΕΚΠΑ, ΜΑ θεολογίας, Εκπαιδευτικός (3ο Λύκειο Χανίων).

Διασχίζοντας το μάτι της βελόνας: ξεπερασμένη εντολή ή διαχρονικός τρόπος ζωής;.

Ναζίρ-Παύλος Ναζάρ, Θεολόγος (ΕΚΠΑ), πτυχιούχος HartfordSeminary (Hartford, CT, USA), φοιτ. ΠΜΣΘεολογίας/Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση (ΕΚΠΑ)

Gameὄν: τα παιχνίδια προσομοίωσης ως εργαλείο στη θρησκευτική εκπαίδευση

Στέφανος Ζάρκα, Θεολόγος, Εκπαιδευτικός Λεόντειος Σχολή Αθηνών, φοιτ. ΠΜΣ Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση (ΕΚΠΑ)

Νίκος Κουστουράκης, Θεολόγος, φοιτ. ΠΜΣ Θεολογίας/Επιστήμες της Αγωγής και Θρησκευτική Εκπαίδευση (ΕΚΠΑ) 

Αναστασία Νικηταρά, Θεολόγος, φοιτ. ΠΜΣ Θεολογίας/Συστηματική Θεολογία και Επιστήμες της Εκπαίδευσης

Μονόλογοι από το Αιγαίο: το ταξίδι και τα όνειρα ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων

[Οι εγγραφές στα εργαστήρια θα γίνουν κατά προτεραιότητα κατά την προσέλευση την ημέρα έναρξης (6 Σεπτεμβρίου) της 3^ης Πανελλήνιας Συνάντησης Θεολόγων.

2.00 -2.30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ

  

Θα χορηγηθούν σχετικές βεβαιώσεις παρακολούθησης και συμμετοχής