"ΕΣΤΙΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΓΩΓΗ ΤΙΣ ΩΦΕΛΙΜΟΣ ΤΗ ΨΥΧΗ ΕΠΙΠΟΝΩΣ ΠΟΛΛΑΚΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟ ΚΑΚΙΑΣ ΚΗΛΙΔΩΝ ΑΥΤΗΝ ΕΚΚΑΘΑΙΡΟΥΣΑ ..." (ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ)

Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2012

To Οικουμενικό Πατριαρχείο για τον σεβασμό της θρησκευτικής διαφορετικότητος και την κατάπαυση της βίας

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἐκφράζει τήν βαθεῖαν λύπην του καθώς ἡ ἀνθρωπότης εἰσέρχεται εἰς περίοδον συγχύσεων καί ρευστότητος, χαρακτηριζομένην διά τάς θρησκευτικάς ἐξάρσεις, ἀποτέλεσμα τῶν ὁποίων εἶναι ἡ ἐκδήλωσις βίας, καί διακρινομένην διά τήν ἔλλειψιν σεβασμοῦ πρός τήν θρησκευτικήν διαφορετικότητα. Ὅταν ἐνεργῶμεν κατά τρόπον ἀναιδῆ καί βίαιον ἐν ὀνόματι τῶν θρησκευτικῶν προκαταλήψεων ἤ τῶν θρησκευτικῶν μας πεποιθήσεων, τότε ὑποτιμῶμεν αὐτήν ταύτην τήν ζωήν καί τήν πίστιν μας, ἐνῷ ταὐτοχρόνως δημιουργοῦμεν κλίμα θυμοῦ, μίσους καί δυσπιστίας τό ὁποῖον φθείρει τούς ἀπό τῆς συστάσεως τοῦ κόσμου συνεκτικούς δεσμούς τῆς ἀνθρωπότητος.

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἐξέδωκε τόν Αὔγουστον Ἀνακοινωθέν ‘’Περί τῆς ἀναζωπυρώσεως τῆς βίας καί τῆς ἐξαπλώσεώς της ἀνά τήν ὑφήλιον’’ καί ἐκάλεσεν ὅλους τούς ἀνθρώπους τούς ἐμπλεκομένους εἰς καταστάσεις βίας νά καταθέσουν τά ὅπλα των. Λαμβανομένων ὑπ’ ὄψιν τῶν ὅσων συνέβησαν κατά τάς τελευταίας ἑβδομάδας, ἡ ὡς ἄνω ἔκκλησις διά τήν ἀνάληψιν δεσμεύσεων πρός ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης καί τοῦ ἀμοιβαίου σεβασμοῦ δι’ ὁλόκληρον τήν ἀνθρωπότητα, καθίσταται περισσότερον κρίσιμος παρά ποτέ.

Ἡ Ἁγία Γραφή εἰς τό Βιβλίον τῶν Παροιμιῶν (10.12) μᾶς διδάσκει ὅτι «μῖσος ἐγείρει νεῖκος, πάντας δέ τούς μή φιλονεικοῦντας καλύπτει φιλία». Συνεπῶς, ἄς ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους ἐπειδή γνωρίζομεν ὅτι ἡ ἀληθινή ἀγάπη προέρχεται ἀπό τόν Θεόν, ὁ Ὁποῖος ἐδημιούργησε πάντα ἄνθρωπον καί ἀγαπᾷ ἕκαστον πρόσωπον ἐν τῇ Θείᾳ Αὑτοῦ Προνοίᾳ. Ἡμεῖς, οἱ ὁποῖοι ἐπαγγελλόμεθα ὅτι γνωρίζομεν τόν Θεόν, πρέπει νά ἀναγνωρίσωμεν τό θεόσδοτον δῶρον τῆς ζωῆς εἰς ἕνα ἕκαστον τῶν ἀνθρώπων καί νά σεβασθῶμεν τὸ Θεῖον τοῦτο δημιούργημα. Ἡμεῖς, οἱ ὁποῖοι ὀνομάζομεν τόν Θεόν Κύριον ἡμῶν, πρέπει νά περιφρουρήσωμεν τήν ἀνθρωπίνην ζωήν καί νά προσεγγίσωμεν μετά τιμῆς ἀκόμη καί τό πρόσωπον μέ τό ὁποῖον διαφωνοῦμεν.

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον φρονεῖ ὅτι εἶναι ὑποχρέωσίς μας νά συνδιαλεγώμεθα μέ ὅσους εἶναι διαφορετικοί ἀπό ἡμᾶς, μέ σκοπόν τήν ἐξοικείωσίν μας πρός τά σύμβολα, τάς προτεραιότητας καί τόν τρόπον σκέψεως τῶν ‘’ἄλλων’’. Τά σύμβολα ἀποτελοῦν ἐξωτερικάς χαρακτηριστικάς ἀπεικονίσεις, πρός τάς ὁποίας ὅλοι οἱ ἄνθρωποι συνδέουν τάς ἐσωτερικάς των ἐννοίας καί ἀξίας. Διά τῆς ἀναπτύξεως τῆς κατανοήσεως τῶν συμβόλων, δυνάμεθα νά κατανοήσωμεν τό ἀνθρώπινον πρόσωπον. Ἡ καταστροφή τῶν συμβόλων ἀντιστοιχεῖ πρός τήν πρόκλησιν πόνου εἰς τούς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι τιμοῦν τά σύμβολα ταῦτα καί τάς παραδόσεις πού φέρουν ἐντός τῶν καρδιῶν των.

Ἡ Α. Θ. Παναγιότης, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος ἐπανειλημμένως ἔχει καλέσει ὁλόκληρον τήν ἀνθρωπότητα νά υἱοθετήσῃ ‘’μίαν ριζικήν ἀλλαγήν στάσεως, συνηθειῶν καί πρακτικῶν’’ καί νά φθάσῃ εἰς τοιοῦτον ἐπίπεδον δεσμεύσεως ὥστε νά ‘’εἴμεθα ἕτοιμοι νά μοιρασθῶμεν ὅλα τά ἀγαθά μέ ὅλους τούς συνανθρώπους μας‘’. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ὑπενθυμίζει τό ρηθέν ὑπό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου εἰπόντος ὅτι ‘’τό μυστήριον τοῦ πλησίον μας δέν δύναται νά ἀπομονωθῇ ἀπό τό μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας’’. Διά τήν ἐκπλήρωσιν τῶν ἀνωτέρω ἀληθειῶν καί διά τήν διακριτικήν ἀναγνώρισιν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ εἰς ἕκαστον τῶν ἀνθρώπων, ἡ Α. Θ. Παναγιότης ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος καί τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀποκηρύσσουν τήν ἀντιμετώπισιν τῶν συνανθρώπων μας μέ ἔλλειψιν σεβασμοῦ, περιφρόνησιν καί καταστροφικόν μῖσος. Ἐν κατακλεῖδι, οὐδένα ὠφελοῦν οἱ λόγοι, οἱ πλήρεις μισαλλοδοξίας, αἱ ἀβάσιμοι κατηγορίαι, ἡ ἀδυναμία κατανοήσεως τῶν πολιτιστικῶν διαφορῶν καί ἡ κατάκρισις τοῦ ἄλλου ἡ ὁποία ἀποσκοπεῖ εἰς τήν ἀποφυγήν τῶν εὐθυνῶν. Ἀνεξαρτήτως τῆς ὁδοῦ τήν ὁποίαν ὁ καθείς ἀπό ἡμᾶς ἐνσυνειδήτως ἐπέλεξε νά ἀκολουθήσῃ, οἱ πάντες εἴμεθα ἀρρήκτως συνδεδεμένοι πρός ἀλλήλους, ὡς τά νήματα τοῦ ἰδίου τάπητος, δημιουργήματος τοῦ Θεοῦ, καί πρέπει νά ἀναγνωρίσωμεν τό κάλλος καί τήν ἐσωτέραν ἀξίαν ἑκάστου καί νά παύσωμεν τήν καταστροφήν ὁποιουδήποτε τμήματος τοῦ συλλογικοῦ ἡμῶν κάλλους.

Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 29ῃ Σεπτεμβρίου 2012

Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου

Δημητρίου Ν. Μόσχου: Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Θρησκευτικών: απαντήσεις σε καλοπροαιρέτους – Μέρος Α΄: τι είδους μάθημα θέλουμε;

Δημητρίου Ν. Μόσχου, επικ. Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας Παν/μίου Αθηνών


Κανονικά η συζήτηση για τις εξελίξεις στο ΜτΘ θα έπρεπε να γίνεται με συντεταγμένη και επίπονη σπουδή και φυσικά με σοβαρά επιχειρήματα και όχι να η μία πλευρά να είναι υποχρεωμένη να δίνει διαρκώς απαντήσεις σε κραυγές και βαρείς χαρακτηρισμούς περί «χριστομάχων», «εξωνημένων στη Νέα Εποχή», μάθημα «μύησης στα βαθέα του σατανά» (!) κττ. στα διάφορα μέσα. Επειδή όμως «περί αληθείας ο λόγος, ης ουδέν προτιμότερον και αιδεστικώτερον» (για να θυμηθούμε τον άγιο Θεόδωρο Στουδίτη), η παρούσα απάντηση αποσκοπεί στο να συμβάλει σε μια τέτοια αναζήτηση αληθείας με τη μορφή προσωπικής κατάθεσης από έναν άνθρωπο που συμμετείχε στη δημιουργία του νέου Προγράμματος Σπουδών των Θρησκευτικών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση.

Το δίλημμα περί το οργανωτικό υπόβαθρο

Το μάθημα των Θρησκευτικών οφείλει (για λόγους που θα εξηγήσουμε) στο πλαίσιο της σημερινής ελληνικής δημοκρατικής πολιτείας ν’ ακολουθήσει στην οργάνωσή του έναν από τους δύο δρόμους: ο ένας είναι μύηση στην πίστη μιας συγκεκριμένης κοινότητας πίστεως που θα δίνεται και θα λαμβάνεται αντίστοιχα εντός στο πλαίσια αυτής της κοινότητας: δηλαδή Ορθόδοξα Θρησκευτικά σε Ορθόδοξους μαθητές, ρωμαιοκαθολικά σε Ρωμαιοκαθολικούς, ισλαμικά σε Μουσουλμάνους κλπ. Ο άλλος είναι ένα μάθημα για όλους τους μαθητές που θα πληροφορεί για τη θρησκεία αυτού του τόπου και ταυτόχρονα θα δίνει και τα απαραίτητα εφόδια για την κατανόηση της πίστης των διαφορετικών θρησκειών που σχετίζονται σε διαφορετικό βαθμό με τη ζωή των μαθητών (λόγω γειτνίασης, ιστορικών καταβολών, κλπ.). Ο πρώτος δρόμος ακολουθείται κατά το δυνατόν σήμερα, αφού εξαιρούνται οι μη ορθόδοξοι μαθητές από το μάθημα. Δεν έχει όμως, οργανωθεί η διδασκαλία του για όλους τους μαθητές των άλλων θρησκειών ή ομολογιών παντού. Ο δεύτερος εφαρμόζεται σε άλλες χώρες.

Αυτό που πρέπει να τονιστεί εδώ είναι ότι και οι δύο δρόμοι έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα (για τα οποία η ουσιαστική συζήτηση μέχρι τώρα μάλλον απουσιάζει) αλλά, πάντως, ΔΕΝ έχει εφευρεθεί επί του παρόντος ένας τρίτος δρόμος συμβατός με μια δημοκρατική πολιτεία, όπου επικρατεί το ευρωπαϊκά κατοχυρωμένο ουδετερόθρησκο κράτος. Αν κάποιος νομίζει ότι τον έχει βρει, ας απαντήσει.

Οι σύγχρονες εξελίξεις

Από το 1992 εργάσθηκα στη Μέση Εκπαίδευση και υπηρέτησα το πρώτο μοντέλο, όπως όλοι οι συνάδελφοι, πιστεύοντας ειλικρινά σ’ αυτό. Όμως, τόσο η επιχειρηματολογία των ειδικών συναδέλφων στη Θεολογική Σχολή Αθηνών, όσο και η συζήτηση με πολλούς συναδέλφους από τις άλλες βαθμίδες της Εκπαίδευσης και η εμπειρία μου ως γονέα, με έπεισαν ειλικρινά ότι ο δεύτερος δρόμος είναι στις μέρες μας καταλληλότερος. Η παρούσα κατάσταση είναι αν όχι αμέσως, ίσως σε μικρό βάθος χρόνου, μη αναστρέψιμη, για λόγους ιστορικής και κοινωνικής εξέλιξης. Το αυταρχικό μοντέλο του νεοσύστατου ελλαδικού κράτους χρειαζόταν ένα μηχανισμό ιδεολογικής επιβολής, ενώ ο «κρατικός Χριστιανισμός» που ήταν ειδικά στη Γερμανία της μόδας σε εποχή Παλινόρθωσης το 19ο αιώνα, προσέδωσε στο λόγο της Εκκλησίας τα καθεστωτικά χαρακτηριστικά που όλοι γνωρίζουμε (πολιτειοκρατία) διαμορφώνοντας και το μάθημα, που ήταν φορέας όλων των κατά καιρούς κατεστημένων πολιτικών και ιδεολογικών επιλογών του παρελθόντος. Με τη Μεταπολίτευση και την ένταξη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς η ελληνική πολιτεία δεν «χρειάζεται» πλέον ιδεολογική νομιμοποίηση. Το θετικό αυτής της εξέλιξης είναι ότι έδωσε τη δυνατότητα στην Εκκλησία να διαχειριστεί τα του οίκου της, το αρνητικό είναι ότι δεν θα την περιβάλλει με καμία ιδιαίτερη νομική προστασία. Αυτός είναι και ο λόγος που τα προβληθέντα μέχρι στιγμής νομικά επιχειρήματα κατά την, μετά την προσφυγή Folgero στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, εποχή (2007), ότι δηλαδή οι βαπτισμένοι μαθητές είναι «υποχρεωμένοι» να παρακολουθούν το μάθημα (με την πρόθεση να εξασφαλισθεί υποχρεωτικά μια «κρίσιμη μάζα» μαθητών σ’ ένα ομολογιακό μάθημα) δεν έχουν πείσει πολλούς και πάντως όχι αυτούς που πρέπει. Οι αποφάσεις του ΣτΕ ερμηνεύθηκε ότι αφορούν στις υποχρεώσεις του σχολείου, αλλά όχι στις υποχρεώσεις των μαθητών και των οικογενειών τους, που στο σύγχρονο ενισχυόμενο δικαιωματοκρατικό πολιτικό περιβάλλον είναι δύσκολο να κατευθυνθούν σε μια υποχρεωτική εκπαίδευση ειδικά σε θέματα συνείδησης. Το ότι είναι βαπτισμένοι αποτελεί ατομική τους επιλογή ή των γονέων τους που μπορεί να αλλάξει (έστω και δύσκολα) αφού αυτό είναι το νόημα της θρησκευτικής ελευθερίας. Με ακόμη πιο άμεσα ουδετερόθρησκο πνεύμα είχε κινηθεί ήδη η Σύσταση 1720/2005 του Συμβουλίου της Ευρώπης. Έτσι, φθάσαμε στις εγκυκλίους του 2008 και κανένας από τους στρατευμένους νομικούς στην υπόθεση της υποχρεωτικότητας δεν μπόρεσε (παρά τις δηλώσεις τους σε πρόσφατες ημερίδες κλπ.) να αποτρέψει ή να ανατρέψει οτιδήποτε. Επομένως, ταχύτατα το ΜτΘ μεταβάλλεται με το ένα ή το άλλο πρόσχημα σε μια ώρα ελεύθερης δραστηριότητας διαταράσσοντας τη σχολική ζωή (που πρέπει να διαχειρισθεί τους απαλλαγέντες) και υποβαθμίζοντας το ρόλο του εκπαιδευτικού θεολόγου. Η πρώτη, πάντως, καθαρή λύση είναι ένα ομολογιακό μάθημα που θα προσφέρεται στο μέλλον αμιγώς (οργανωτικά, εργασιακά κλπ.) από την κάθε Εκκλησία, θρησκευτική κοινότητα κλπ. Μ’ αυτό το καθεστώς διδάσκεται από χρόνια σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, αλλά πολύ πιο οργανωμένα. Στην Ελλάδα η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι άλλες θρησκευτικές κοινότητες δεν είναι ακόμη τόσο οργανωμένες και προετοιμασμένες για μια τέτοια εξέλιξη. Αλλά αυτό το ζήτημα αντιμετωπίζεται.

Η αντίρρησή μου είναι αλλού: Το ενδεχόμενο τα παιδιά μιας τάξης να χωρίζονται ανάλογα με το θρήσκευμά τους σίγουρα είναι κάτι πιο σύνθετο και παιδαγωγικά προβληματικό από τον υφιστάμενο χωρισμό π.χ. σε επίπεδα διδασκαλίας για το μάθημα ξένης γλώσσας. Επίσης, η παρουσία του εκπροσώπου κάθε κοινότητας (μια από τις οποίες είναι με το Σύνταγμα του 1975 και η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή ο όρος «πλειοψηφούσα» είναι μόνον περιγραφικός) στο πολιτειακά θεσμοθετημένο (και γι’ αυτό δημοκρατικά ελεγχόμενο) δημόσιο σχολείο για να διδάσκει μαθητές «α λα κάρτ», που θα δηλώνουν μόνοι τους πλέον τι θέλουν να παρακολουθήσουν, ενώ στο σχολικό συγκρότημα θα συναγελάζονται ορθόδοξοι θεολόγοι απεσταλμένοι/απασχολούμενοι από την Εκκλησία της Ελλάδος μαζί με ιεροδιδασκάλους ή πάστορες εκπαιδευμένους σε κάποιες άλλες χώρες (ο νοών νοείτω), έξω από το σύλλογο διδασκόντων ως συντονιστές μια ελεύθερης δραστηριότητας στην καλύτερη περίπτωση, ή ως θεωρούμενοι επικίνδυνοι «αγκιτάτορες» στη χειρότερη, δεν το θεωρώ λειτουργικό. Και πάλι είμαι ανοικτός σε αντεπιχειρήματα.

Επομένως, φαίνεται προσφορότερο ένα μάθημα με μετρήσιμες γνώσεις που θα απευθύνεται σε όλους και θ’ αξιολογείται η παρουσία του στη δημόσια εκπαίδευση, χωρίς όμως να προδίδει, σχετικοποιεί, διακωμωδεί και διαλύει την πίστη του καθενός. Έτσι, ικανοποιείται και το άρθρο 13 του Συντάγματος και το πνεύμα του Ν. 1566 για τους σκοπούς της εκπαίδευσης. Πολλοί θεωρούν αυτό το συνδυασμό ανεφάρμοστο και αντιφατικό, αλλά μήπως δεν ήταν πιο αντιφατική η μέχρι τώρα πρακτική κατά την οποία όλοι ομνύαμε ότι πρόκειται για μάθημα γνώσεων που δεν βαθμολογεί την πίστη αλλά τις γνώσεις, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπαμε την απαλλαγή; Εύκολη λύση, βεβαίως, δεν υπάρχει – πρέπει να την εφεύρουμε, όχι μεταφέροντας αυτούσια μοντέλα άλλων χωρών.

Παράδοση και όχι προδοσία

Δυστυχώς, η μέχρι τώρα συζήτηση έδειξε ότι η διεξαγωγή ενός ομολογιακού μαθήματος θεωρήθηκε πράξη πίστεως και η υπεράσπισή του (πολλάκις με τον κρυφό πόθο για επιβολή του και στους μη Ορθόδοξους μαθητές) έναντι οιασδήποτε κοινωνικής πραγματικότητας, μαρτύριο και μαρτυρία. Η κάθε προσπάθεια ελιγμού, ελέγχεται με μία φοβική λογική, καθώς εκλαμβάνεται ως απομείωση του έργου και της δράσης της Εκκλησίας και γι’ αυτό πρέπει με περισσή καχυποψία να ανακαλύπτουμε και έπειτα να καταγγέλλουμε την παραμικρή μετατόπιση ή υποχώρηση από «κεκτημένα». Εδώ, όμως, πρέπει να σκεφθούμε ότι η αρχή «όσο συντηρητικώτερα, τόσο καλύτερα» για την πίστη, δεν συνάδει με το πραγματικό ευαγγελικό ήθος που αγκαλιάζει και δεν επιβάλλει, ακόμη και στην περίπτωση που η κοινωνία αποδέχεται ακόμη και αυταρχικές πρακτικές. Ήδη, τον 8ο αιώνα σε μια προσπάθεια επιβολής επιπλέον ημερών νηστείας ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός υπενθύμισε το παλαιότερο «ου καλόν το καλόν, εάν μη καλώς γένηται». Αν νομίζουμε ότι με τη χρήση της εξουσίας και την άρνηση προσαρμογής σε κάθε ζήτημα δικαιώνεται η Ορθοδοξία μας, έχουμε μεγάλο λάθος. Προηγήθηκε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που την περίοδο της Παλινόρθωσης, στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, με την πολιτική των Zelanti και τους πάπες Γρηγόριο ΙΣΤ΄ και Πίο Θ΄ προσκολλήθηκε σε κάθε μηχανισμό της ευρωπαϊκής απολυταρχίας, έφθασε να αρνείται ως και την κυκλοφορία σιδηρόδρομου και τον εξηλεκτρισμό στην παπική επικράτεια και τελικά διακήρυξε και το διαβόητο Αλάθητο. Ας κρίνει ο καθένας μόνος του πόσο προήγαγε αυτή η τακτική το λόγο του Ευαγγελίου και το αγιαστικό έργο της Εκκλησίας. Αν είναι να μεταφέρουμε πρακτικές του Μεγάλου Ιεροεξεταστή στην Ορθόδοξη Εκκλησία, τότε πώς υπερασπιζόμαστε την Ορθοδοξία;

Η επίκριση ότι σ’ ένα τέτοιο μάθημα συκοφαντείται ο όρος «κατήχηση» και δεν προβάλλεται η μοναδική αλήθεια της Ορθόδοξης πίστης αλλά αντίθετα υποβιβάζεται στο επίπεδο της «πληροφορίας» υποδηλώνει δυστυχώς αυτή την εξουσιαστική λογική. Θέλουμε η κατήχηση και η ομολογία πίστεως στον Ιησού Χριστό ως Θεό να ακουσθεί από το Πρόγραμμα Σπουδών και τα χείλη του δασκάλου; Τότε, δεν θα έχουμε μάθημα Θρησκευτικών για όλους, αλλά μια καθόλα σεβαστή εκκλησιαστική (όχι όμως πλήρως σχολική και πάντως επιλεγόμενη) λειτουργία. Θέλουμε μάθημα Θρησκευτικών για όλους; Τότε, θα τροποποιήσουμε π.χ. τη φράση «ο Ιησούς Χριστός είναι ο ενανθρωπήσας Θεός» με την προσθήκη «η Ορθόδοξη Εκκλησία πιστεύει και διδάσκει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο ενανθρωπήσας Θεός». Γιατί το δεύτερο να είναι σχετικοποίηση, συγκρητισμός, πανθρησκεία κλπ.; Προφανώς, επειδή θέλουμε ο λόγος του δασκάλου να επιβάλει την Ομολογία αυτή στους μαθητές μέσα στο σχολείο– άλλο λόγο δεν βλέπω!

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι πρέπει να οδηγηθούμε σε μια ουσιαστική προσαρμογή του μαθήματος των Θρησκευτικών «ίνα μη το παν ζητούντες, το παν απωλέσωμεν». Αυτή η προσαρμογή είναι σύμφυτη με τον τρόπο δράσης της Εκκλησίας μέσα στους αιώνες και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προδοσία, γιατί η αλήθεια δεν χρειάζεται εξουσιαστικά μέσα για να διαδοθεί. Μέσα σ’ αυτό τον προβληματισμό ξεκίνησαν τα Νέα Προγράμματα Σπουδών τα οποία θα εξετάσουμε σε επόμενο κείμενο.
 

Η κοινωνική παρενέργεια της θρησκείας σήμερα

του Μάριου Μπέζγου
 
Η πρωτόγνωρη λέξη «φονταμενταλισμός» είναι ελληνική μεταγραφή του αγγλικού όρου fundamentalism (από το λατινικό fundamentum: θεμέλιο). Αποδίδεται ως «θεμελιωτισμός» ή «θεμελιοκρατία» και σημαίνει την επιστροφή στα «θεμέλια» μιας παράδοσης του παρελθόντος, την εμμονή στα «θεμελιώδη» άρθρα πίστης και τη μαχητική προάσπιση των «θεμελιακών» στοιχείων κάποιας θρησκευτικής κληρονομιάς.
Φονταμενταλισμός είναι ο μαχητικός θρησκευτικός συντηρητισμός. Τρία χαρακτηριστικά στοιχεία του είναι η συντηρητικότητα, η θρησκευτικότητα και η μαχητικότητα.
Πρώτιστο ιδίωμα παραμένει ο συντηρητισμός, που διαφοροποιεί τον φονταμενταλισμό από τον εκσυγχρονισμό, τον αντιπαραθέτει με τον φιλελευθερισμό ή τον σοσιαλισμό και τον αντιδιαστέλλει με τον διαφωτισμό, με τον ορθολογισμό και τον ατομικισμό της νεωτερικότητας. Η συντήρηση της παράδοσης των «θεμελίων» χωρίς ανανέωση και δίχως προσαρμογή, η πιστή κατά γράμμα ερμηνεία και η τυφλή τυποποιημένη εφαρμογή των επιταγών της κληρονομιάς του παρελθόντος μαζί με την αντιπαράθεση σε καθετί νεωτερικό, σύγχρονο, μοντέρνο, δυτικό (ευρωπαϊκό ή αμερικανικό) συνιστούν τον πυρήνα του φονταμενταλιστικού κινήματος.
Η θρησκευτικότητα χρωματίζει τον φονταμενταλισμό αποφασιστικά και καθορίζει τον συντηρητισμό του. Χάρη στη βασική εμπειρία της ενότητας που διακρίνει κάθε θρησκεία τόσο στον χώρο όσο και μέσα στον χρόνο ιδρύοντας την κοινωνία (οριζόντια ενότητα των ομοδόξων μέσα στον χώρο) και γεννώντας την ιστορία (κατακόρυφη ενότητα των ομοφρόνων μέσα στον χρόνο), η συντήρηση των «θεμελίων» επικυρώνεται μεταφυσικά και επεκτείνεται από τον θολό πυθμένα κάποιου παρελθόντος «χρυσού αιώνα» στον απλησίαστο ορίζοντα ενός μελλοντικού «παραδείσου». Η θρησκεία λειτουργεί σαν το «τσιμέντο» της συντήρησης, ως το ανθεκτικότερο συνεκτικό υλικό των «θεμελίων» της παράδοσης που υποτάσσει το κοσμικό (κράτος, κοινωνία, οικονομία) στο θρησκευτικό και υποτάσσει το ιδιωτικό (προσωπική ζωή του ατόμου) στο δημόσιο (θρησκευτικός κώδικας ηθικών αξιών, «ιερός νόμος»).
Η μαχητικότητα είναι το τρίτο στη σειρά, αλλά πρώτο σε εντυπωσιασμό στοιχείο του φονταμενταλισμού. Η βία στη διακονία του ιερού εν ονόματι της συντήρησης είναι που συνοψίζει το φονταμενταλιστικό κίνημα άριστα. Προσφυγή στα όπλα, αιματοχυσίες και εκατόμβες, ακρωτηριασμοί τιμωρίας και παραδειγματικές εκτελέσεις, πογκρόμ και γκέτο, φυλετικές διακρίσεις και σεξιστικοί διαχωρισμοί, εθνοκάθαρση και τρομοκρατία βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη των φονταμενταλιστών όλου του κόσμου, κάθε εποχής.
Κάθε θρησκευτική κληρονομιά έχει να παρουσιάσει κρούσματα φονταμενταλισμού. Δυστυχώς δεν υπήρξε αναίμακτη θρησκεία ως σήμερα, όπως επίσης δεν εμφανίσθηκε ποτέ αναίμακτη επανάσταση, ειρηνική εξέγερση ή «βελούδινη» ανταρσία.
Η πολιτική σκοπιμότητα και η ειδησεογραφική προχειρότητα σε μερικές περιπτώσεις δημιούργησαν την εσφαλμένη εντύπωση πως δήθεν μόνον το Ισλάμ ταυτίζεται με τον φονταμενταλισμό, ενώ η αδιάψευστη ιστορική πραγματικότητα είναι ότι κάθε θρησκεία διαβρώνεται από τον φονταμενταλιστικό ιό, ακόμη και τα ινδικά θρησκεύματα που δεν υστερούν σε βίαιες αναμετρήσεις δολοφονώντας μέλη της οικογενείας Γκάντι «δι' ασήμαντον αφορμήν».
Η σχέση της θρησκείας με τον φονταμενταλισμό είναι σαν τη σχέση της ενέργειας με την παρενέργεια ή του προϊόντος και του υποπροϊόντος. Οπως κάθε φάρμακο έχει ενδείξεις και αντενδείξεις, έτσι και η θρησκεία ως φαινόμενο της Ιστορίας, της κοινωνίας και του πολιτισμού αντανακλά το περιβάλλον της και αναπαράγει τον περίγυρό της άλλοτε προς το καλύτερο και άλλοτε προς το χειρότερο.
Ο φονταμενταλισμός είναι η θρησκευτική αναπαραγωγή της κοινωνίας προς το χειρότερο, κατιτί σαν καρκίνωμα της Ιστορίας και παράσιτο του πολιτισμού.
Η ίδια η θρησκεία μπορεί να παράγει το αντίδοτο κατά του φονταμενταλισμού, εάν και όταν η φωτισμένη θεολογία και η υπεύθυνη ιεραρχία ερμηνεύσουν τις επιταγές της παράδοσης κατά το πνεύμα που ζωοποιεί και όχι κατά το γράμμα που σκοτώνει, εφαρμόζοντας με τρόπο φιλάνθρωπο και όχι απάνθρωπο ό,τι είναι απολύτως απαραίτητο για τη συνοχή της κοινωνίας σε έναν χώρο παγκοσμιοποιημένο πλανητικά και σε έναν ιστορικό χρόνο με προοπτική μελλοντολογική κι όχι παρελθοντολογική.
Εάν επιβίωση σημαίνει συμβίωση και εφόσον ο λόγος είναι διάλογος, ποτέ μονόλογος ούτε αντίλογος, τότε η θρησκεία έχει κοινωνικό συμφέρον και ιστορικό ενδιαφέρον να φανεί τίμια με τον εαυτό της ως δύναμη που ενώνει αντί να χωρίζει. Πρώτιστο μέλημα κάθε θρησκευτικής παρουσίας σήμερα είναι η παραγωγή θεολογικών αντιδότων κατά του φονταμενταλισμού για το καλό όλων μας. Αλλιώτικα θα αποβληθούν τα προϊόντα μαζί με τα υποπροϊόντα και μάλιστα εξαιτίας αυτών των τελευταίων…

Ο κ. Μάριος Μπέγζος είναι κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Αθηνών.
 

International Conference: Balkan worlds: Ottoman past and Balkan nationalism

 

Το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας οργανώνει Διεθνές Συνέδριο  στις 4-7 Οκτωβρίου 2012, με αφορμή τα 100 χρόνια από την προσάρτηση της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος. Το πρόγραμμα και άλλες πληροφορίες για το Διεθνές Συνέδριο μπορείτε να το βρείτε στην ιστοσελίδα:


Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών για τον εορτασμό των Εκατό Χρὀνων από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας


Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2012

Διεθνής συνάντηση στη Γενεύη με συμμετοχή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών


Παγκόσμια Διαδικτυακή Θεολογική Βιβλιοθήκη
 

Διεθνής συνάντηση στη Γενεύη με συμμετοχή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών

Το διήμερο 21 και 22 Σεπτεμβρίου 2012 έλαβε χώρα στη Γενεύη η ετήσια συνάντηση της «Σύμπραξης» (Consortium) που έχει την ευθύνη για τη λειτουργία της Παγκόσμιας Διαδικτυακής Θεολογικής Βιβλιοθήκης (GlobeTheoLib - www.globethics.net/gtl). Πρόκειται για ένα εγχείρημα το οποίο εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2011, αποτελώντας κοινό πρόγραμμα του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ) και του Globethics.net, ιδρύματος με έδρα τη Γενεύη, που προωθεί το διάλογο στα ζητήματα της ηθικής.

Η Παγκόσμια Διαδικτυακή Θεολογική Βιβλιοθήκη προσφέρει στους εγγεγραμμένους της χρήστες δωρεάν πρόσβαση στα πλήρη κείμενα εκατοντάδων χιλιάδων (μέχρι σήμερα: 600.000) άρθρων, μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών και άλλων δημοσιεύσεων που αναφέρονται στη θεολογία και στην οικουμενική κίνηση και έχουν συνταχθεί σε διάφορες γλώσσες.

Λειτουργώντας εδώ και έναν χρόνο, η Βιβλιοθήκη αριθμεί ήδη περισσότερους από 10 000 εγγεγραμμένους χρήστες από όλο τον κόσμο. Χρησιμοποιεί την ηλεκτρονική πλατφόρμα του Globethics.net, το οποίο ήδη από το 2008 άρχισε να δημιουργεί μια αντίστοιχη παγκόσμια ψηφιακή βιβλιοθήκη για ζητήματα ηθικής και βιοηθικής.

Η Παγκόσμια Διαδικτυακή Θεολογική Βιβλιοθήκη αποσκοπεί στη χρήση νέων ψηφιακών μοντέλων ανταλλαγής πληροφορίας, προκειμένου να συμβάλλει στην αποδοτική μετάδοση και ανταλλαγή θεολογικής γνώσης, υπερβαίνοντας τοπικούς φραγμούς και υλικές δυσχέρειες που δυσκολεύουν τη θεολογική επικοινωνία Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης.

Χάρη στο εγχείρημα αυτό παρέχεται η δυνατότητα δικτύωσης διάφορων ψηφιακών θεολογικών συλλογών ανά τον κόσμο. Ψηφιακό υλικό από την Ινδία και τη Νότια Αφρική, κείμενα από τη Λατινική Αμερική και άλλα μέρη της γης καθίστανται προσβάσιμα και εύχρηστα για τους ερευνητές σε όλο τον κόσμο.

Τα περιεχόμενα της Παγκόσμιας Ψηφιακής Θεολογικής Βιβλιοθήκης προέρχονται από τέσσερις κύριες πηγές:

• εκδοτικούς οίκους, στους οποίους η Ψηφιακή αυτή βιβλιοθήκη είναι συνδρομητής προκειμένου να καθιστά το περιεχόμενο τους διαθέσιμο σε εγγεγραμένους χρήστες

• ταχέως αναπτυσσόμενες βάσεις δεδομένων με ανοικτή πρόσβαση

• συνεργαζόμενα ιδρύματα που καθιστούν τις δικές τους πηγές προσβάσιμες μέσω της Παγκόσμιας Ψηφιακής Θεολογικής Βιβιοθήκης

• και εγγεγραμμένους χρήστες που υποβάλουν δικά τους κείμενα για ανάρτηση στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη.

Η «Σύμπραξη» (Consortium) που έχει την ευθύνη της GlobeTheoLib περιλαμβάνει περισσότερες από 20 Ενώσεις θεολογικών βιβλιοθηκών και σεμιναρίων, ιεραποστολικούς οργανισμούς και ιδρύματα, τοπικούς οικουμενικούς οργανισμούς και χριστιανικές κοινότητες ανά τον κόσμο. Στην τελευταία του συνάντηση αξιολόγησε την μέχρι τώρα πορεία του προγράμματος και επεξεργάστηκε πολιτικές για την περαιτέρω αρτίωση και εξάπλωσή του.

Από ορθόδοξης πλευράς συμμετέχουν μέχρι στιγμής στο εγχείρημα η Ένωση Ορθόδοξων Θεολογικών Σχολών (Conference of Orthodox Schools of Theology – στη συνάντηση της Γενεύης εκπροσωπήθηκε από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Σόφιας κ. Ivan Zhelev Dimitrov) και από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών του Βόλου (εκπροσωπήθηκε από τον κ. Γεώργιο Βλαντή, επιστημονικό συνεργάτη της Ακαδημίας και βοηθό στην έδρα Συστηματικής Θεολογίας του Τμήματος Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου).

H Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών διαθέτει την πρώτη παγκοσμίως ορθόδοξη ψηφιακή θεολογική βιβλιοθήκη (http://www.imdlibrary.gr/), παρέχοντας πρόσβαση σε εκατοντάδες ψηφιοποιημένα βιβλία, συλλογικούς τόμους, θεολογικά περιοδικά, επετηρίδες, μονογραφίες και δοκίμια. Περιλήψεις των ψηφιοποιημένων έργων διατίθενται στα ελληνικά, αγγλικά και προσεχώς στα γαλλικά. Η βιβλιοθήκη της παρέχει τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε πολύτιμο και συχνά δυσεύρετο θεολογικό υλικό, αλλά και σε σημαντικές πρόσφατες κυκλοφορίες. Με τη συμμετοχή της στην Παγκόσμια Διαδικτυακή Θεολογική Βιβλιοθήκη, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών αποσκοπεί στη διεθνή προβολή της ορθόδοξης θεολογικής παραγωγής στο πλαίσιο του μεγαλεπίβολου αυτού προγράμματος, το οποίο προσφέρει ένα πρώτης τάξεως εργαλείο στη διεθνή ακαδημαϊκή έρευνα.


Για περαιτέρω πληροφορίες για το εγχείρημα μπορεί να απευθυνθεί κανείς στον Δρ. Stephen Brown, brown@globethics.net.

Για εγγραφή ως χρήστης: www.globethics.net/gtl .

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΒΡΑΪΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ



Το Ίδρυμα «Άρτος Ζωής» προσφέρει και αυτή τη χρονιά δωρεάν μαθήματα Βιβλικής Εβραϊκής Γλώσσας.

Τα μαθήματα θα γίνονται στα γραφεία του Ιδρύματος, Μπουμπουλίνας 28, Εξάρχεια (πίσω από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), ξεκινούν την Τρίτη 16 Οκτωβρίου 2012 και θα συνεχιστούν έως τις αρχές Ιουνίου 2013.

Α΄ επίπεδο – αρχάριοι:
Δεν προϋποτίθεται γνώση της εβραϊκής γλώσσας. Όσοι παρακολουθήσουν με συνέπεια τα μαθήματα θα είναι σε θέση στο τέλος της περιόδου να διαβάζουν με σχετική ευκολία τα βιβλικά κείμενα στο πρωτότυπο.

Το μάθημα θα γίνεται κάθε Τρίτη, 6-8 μ.μ. Έναρξη μαθημάτων: Τρίτη, 16 Οκτωβρίου 2012.

Διδάσκουσα: Βασιλική Χαμουργιωτάκη, θεολόγος, αριστούχος απόφοιτος του πρώτου κύκλου μαθημάτων εβραϊκών του Άρτου Ζωής, υπότροφος University of Haifa International School (UHIS), Summer Ulpan 2012.

Β΄ επίπεδο – προχωρημένοι:

Απευθύνεται στους αποφοίτους του τμήματος 2011-2012 αλλά και σε όλους όσοι ήδη είναι σε θέση να διαβάζουν βιβλικά κείμενα στο πρωτότυπο και να τα μεταφράζουν.

Το μάθημα θα γίνεται κάθε Πέμπτη, 6-8 μ.μ. Έναρξη μαθημάτων: Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου 2012.

Διδάσκουσα:  Μυρτώ Θεοχάρους, δρ. Πανεπιστημίου Cambridge,  καθηγήτρια Εβραϊκών και Παλαιάς Διαθήκης στο Ελληνικό Βιβλικό Κολέγιο.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με τον «Άρτο Ζωής» στο 210-8824547, e-mail: artos@otenet.gr


Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2012

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού "Θεολογία"




 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού Θεολογία (τόμος 83, τεύχος 2ο, Απρίλιος-Ιούνιος 2012) με αφιέρωμα Θεολογία και Οικονομία, προσεγγίσεις στη σύγχρονη κρίση (Μέρος Α’). Στο προλογικό «Για να ζήσει ο κόσμος» ο Σταύρος Γιαγκάζογλου αναφέρεται με συντομία στις θεολογικές προϋποθέσεις της λειτουργικής διακονίας του κόσμου και του ανθρώπου. Στο πρώτο κείμενο του αφιερώματος με τίτλο «Η Εκκλησία ως ελπίδα και ενότητα της κοινωνίας και ως νοηματοδότηση της ζωής του ανθρώπου» ο Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος σκιαγραφεί τις θεολογικές προϋποθέσεις για μια εκκλησιαστική απάντηση στην κρίση, και προσφέρει ορισμένες πρακτικές προτάσεις εκ μέρους της Διοικούσας Εκκλησίας. Ο Πέτρος Βασιλειάδης στο άρθρο του «Η βιβλική θεώρηση της οικονομίας» με αφορμή σύγχρονες ζυμώσεις στον διαχριστιανικό χώρο περιγράφει την κλασική περί οικονομίας βιβλική θεώρηση, σημειώνοντας την αλλαγή παραδείγματος που παρατηρείται στην νεώτερη βιβλική επιστήμη αναφορικά με την οικονομία, ύστερα από τη χρήση της κοινωνιολογικής μεθόδου. Στο επόμενο κείμενο με τίτλο «Θεολογία και παγκόσμια οικονομία» ο Urlich Duchrow επιχειρεί να απαντήσει στα ερωτήματα που έχουν προκύψει μέχρι σήμερα από την υλοποίηση του προγράμματος («Συνοδική Διαδικασία») του ΠΣΕ για την αμοιβαία δέσμευση των Εκκλησιών υπερ της δικαιοσύνης, ειρήνης κλπ., αναδεικνύοντας τις σχετικές βιβλικές μαρτυρίες. Ο Βασίλειος Γιούλτσης στο άρθρο του «Οικονομία, ανθρώπινη ύπαρξη, ορθόδοξη θεολογία και εμπειρία», αφού δώσει το εννοιολογικό περιεχόμενο της Οικονομίας στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, εξετάζει τη οργανική συσχέτιση του ανθρώπου προς τα υλικά αγαθά και τις προεκτάσεις της στο οικολογικό πρόβλημα, σκιαγραφώντας τις βασικές γραμμές της θεολογίας της Δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου, την κατάσταση του ανθρώπου και της κτίσης μετά την πτώση, κατάσταση που καθιστά αναγκαία τον αγώνα για την υπέρβαση της φθοράς, όπως σκιαγραφείται με επιτυχία στην ασκητική εμπειρία της ορθόδοξης παράδοσης. Στο άρθρο «Η οικονομική κρίση ως αντίδοτο στην αντιμετώπιση της πνευματικής κρίσης», ο Κωνσταντίνος Ζορμπάς συζητώντας την πολυπλοκότητα της οικονομικής κρίσης των ημερών μας, περιγράφει τις κοινωνικές προεκτάσεις της και τις θέσεις των επιμέρους θρησκειών απέναντι στην κρίση στον ορίζοντα της εκ νέου ανακάλυψης των χαμένων ανθρώπινων αξιών. Ο Ιωάννης Μπέκος στο μελέτημά του «Η πόλη, η λειτουργία και η οικονομική κρίση» περιγράφει τις συνθήκες που καθιστούν τον τρόπο λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας ένα πολιτικό πρόβλημα, ενώ αναλύει το νόημα και τον χαρακτήρα της αγοράς, προτείνοντας δυνατότητες μιας «πολιτικής» υπέρβασης της κρίσης με αφετηρία την Θεία Λειτουργία και το κήρυγμα. Ο Δημήτριος Μόσχος στο άρθρο του «Οικονομικές σχέσεις στον μοναχισμό της Αιγύπτου κατά τους τρείς πρώτους αιώνες» μέσα από μια ιστορική ματιά περιγράφει τις οικονομικές σχέσεις στην αρχέγονη Εκκλησία, αποτυπώνει τη σχέση ασκητικής βιοτής και οικονομικών μέσων, αναδεικνύοντας στο πλαίσιο του αναχωρητισμού της Αιγύπτου την ενσωμάτωση των οικονομικών σχέσεων στο κεντρικό πρόταγμα της μοναστικής ζωής, που είναι η προσμονή και η πρόληψη των εσχάτων. Στο κείμενο με τίτλο «Οι πειρασμοί της κοινωνικής αλληλεγγύης» ο Πάνος Νικολόπουλος εξετάζει το θεολογικό πλαίσιο της αλληλεγγύης, επισημαίνοντας ορισμένους πειρασμούς που επιδρούν στον τρόπο κατανόησής της, όπως π.χ. τον ταξικό πειρασμό, τον ατομοκεντρισμό κλπ. Ο Θεόδωρος Ζιάκας στο κείμενό του «Άνθρωπος και Πατρίδα. Σημειώσεις για την κρίση και το ανθρωπολογικό της πρόβλημα» επιχειρεί μια ανθρωπολογική διερεύνηση της σύγχρονης κρίσης, περιγράφοντας τρείς τύπους υποκειμένου (ιδιώτης, πατριώτης και χριστιανός κλπ.) και τρείς τύπους συλλογικού υποκειμένου (π.χ. Πατρίδα, Εκκλησία κλπ.), συζητώντας έτσι εαν και σε ποιό βαθμό είναι δυνατή η μετάβαση από τον ένα τύπο στον άλλο, διερωτώμενος τελικά για τον τρόπο λειτουργίας κάθε τύπου μέσα στο οικείο πλαίσιό του. Ο Βασίλης Καραποστόλης στο άρθρο του «Οι περιπέτειες του Ιδεατού-παρατηρήσεις για την κρίση στην Ελλάδα», αποπειράται, σχολιάζοντας την συγκαιρινή κρίση να ερμηνεύσει νοήματα και βιώματα που κρύβονται στην συλλογική και ατομική συνείδηση και συμπεριφορά των Ελλήνων. Στο άρθρο του «Η αποϊεροποίηση και ο απανθρωπισμός του πολιτισμού», ο Σωτήρης Γουνελάς αναδεικνύει μέσα από μια ιστορική επισκόπηση βασικά στοιχεία και σταθμούς της ανατολικής και δυτικής ανθρωπολογίας (ο άνθρωπος κατ’ εικόνα του Λόγου, αμαρτία, ακραίος ορθολογισμός, Άνσελμος κ.ά.), στρέφοντας στη συνέχεια το βλέμμα του σε παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας που συνέβαλαν, μεταξύ άλλων, στην κρίση. Η Σπυριδούλα Αθανασοπούλου-Κυπρίου στο τελευταίο μελέτημα του αφιερώματος με τίτλο «Η έμφυλη διάσταση της κρίσης και η συμβολή του θεολογικού λόγου σε χαλεπούς καιρούς» αποπειράται να αναδείξει τη σημασία που ενέχει ο παράγοντας φύλο κάθε φορά που περιγράφονται οι επιπτώσεις της κρίσης και προσφέρει ορισμένες πολιτικές πρακτικές προς επίλυση των οικονομικών προβλημάτων, αναπτύσσοντας ορισμένες σκέψεις από θεολογική σκοπιά για την δύσκολη σημερινή συγκυρία. Στη στήλη Ιδιόμελα ο Θανάσης Παπαθανασίου στο άρθρο του «Η ομορφιά θα καταστρέψει την Εκκλησία;» επιχειρεί να θέσει έναν κριτικό προβληματισμό για ορισμένα διαχρονικά ζητήματα και κακώς κείμενα που σχετίζονται με την ναοδομία, την εκκλησιαστική τέχνη και σύνολη την εκκλησιαστική ζωή. Στην στήλη Παρεμβάσεις ο Αρχιμ. Χρυσόστομος Συμεωνίδης στο κείμενό του «Το φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας σε συνθήκες κοινωνικής και οικονομικής κρίσης» περιγράφει τους βασικούς πυλώνες του φιλανθρωπικού έργου της Εκκλησίας της Ελλάδος, παραθέτοντας χρήσιμα στοιχεία του έργου, των δομών και της γενικότερης δράσης που έχουν αναπτυχθεί ειδικά στο πλαίσιο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Τὸ τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ συμπληρώνεται μὲ τὶς πλούσιες μόνιμες στῆλες. Τὰ Θεολογικὰ Χρονικά, ὅπου περιλαμβάνονται ἀναφορὲς σὲ ἐπιστημονικὰ συνέδρια, θεολογικὰ γεγονότα, ἀνακοινωθέντα καὶ πορίσματα συνοδικῶν συνδιασκέψεων, τὰ Περιοδικὰ Ἀνάλεκτα, ὅπου γίνεται σύντομη ἐπισκόπηση τῶν ἑλληνικῶν καὶ ξένων θεολογικῶν περιοδικῶν, τὸ Βιβλιοστάσιον, ὅπου δημοσιεύονται βιβλιοκριτικὰ δοκίμια καὶ παρουσιάσεις θεολογικῶν μονογραφιῶν, βιβλίων καὶ λοιπῶν ἐκδόσεων καί, τέλος, τὸ Ἀναλόγιον, ὅπου δημοσιεύεται ἐνημερωτικὸ δελτίο πρόσφατων θεολογικῶν ἐκδόσεων. Τὸ ἑπόμενο 3ο τεῦχος τῆς Θεολογίας γιὰ τὸ ἔτος 2012 θὰ εἶναι ποικίλης θεολογικῆς ὕλης καὶ θὰ κυκλοφορήσει τὸν προσεχῆ Νοέμβριο.

Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου 2012

Στον Βόλο ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος

 
Στο Βόλο θα βρίσκονται την ερχόμενη Πέμπτη ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος στο πλαίσιο του 5ου Διεθνούς Συνεδρίου Ορθοδόξων Ψυχοθεραπευτών.
Το συνέδριο με θέμα «Ψυχοθεραπεία και Ποιμαντική: Αποκαλύψεις της ‘Υπαρξης» θα φιλοξενήσει η Μητρόπολη Δημητριάδος από 27 έως 30 Σεπτεμβρίου στο συνεδριακό Κέντρο στα Μελισσάτικα.

Πηγή: http://www.e-volos.gr/el/topika_1/ston_bolo__bar8olomaios_kai_ieronumos_.html

Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου 2012

Πρόσκληση και Πρόγραμμα Εκδηλώσεως του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών αφιερωμένη στη Μνήμη του καθηγητή Νεοκλή Σαρρή


ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ: "ΠΟΘΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ"

 
Ὁμιλία
τῆς Α. Θ. Παναγιότητος
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου
κ. κ. Βαρθολομαίου
κατά τήν Τελετήν Ἀπονομῆς Αὐτῷ
τοῦ Τίτλου τοῦ Ἐπιτίμου Διδάκτορος
ὑπό Πάντων τῶν Τμημάτων
τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης
(Χανιά, 2 Σεπτεμβρίου 2012)

Θέμα:Πόθος καί Ἐπιστήμη

 
Ἱερώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Κρήτης κύριε Εἰρηναῖε,
Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί,οἱ συγκροτοῦντες τήν Ἱεράν Ἐπαρχιακήν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, καί λοιποί ἅγιοι ἀδελφοί,
Ἐξοχώτατοι κύριε Ἐπίτιμε Πρόεδρε τῆς Νέας Δημοκρατίας, κύριοι Ὑπουργοί καί λοιποί ἐκπρόσωποι τῶν τοπικῶν,δημοτικῶν καί ἄλλων ἀρχῶν,
Ἐλλογιμώτατε κύριε Πρύτανι μετά τῶν ἐκλεκτῶν μελῶν τῆς Συγκλήτου τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης,
Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγηταί,
Ἀγαπητοί φοιτηταί καί φοιτήτριαι,
Ἡ ἐξαιρετική τιμητική διάκρισις πρός τό πρόσωπον τῆς ἡμετέρας Μετριότητος διά τῆς ἀπονομῆς τοῦ τίτλου τοῦ ἐπιτίμου διδάκτορος τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης,τοῦ ἑδρεύοντος ἐν τῇ ἱστορικῇ πόλει τῶν Χανίων, ἀφ᾿ ἑνός μέν συγκινεῖ ἡμᾶς ἰδιαιτέρως, ἀφ᾿ ἑτέρου δέ ἀνάγεται, ὡς τό αἰσθανόμεθα καί ὡς λέγομεν εἰς τήν Ὀρθόδοξον Θεολογίαν,εἰς τό πρωτότυπον, τοὐτέστιν εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, τό ἐργαζόμενον διά μέσου τῶν αἰώνων ἕως τῆς σήμερον, ἐν μέσῳ ποικίλων δυσκολιῶν, διά τήν μετάδοσιν ἑνός οὐσιαστικοῦ μηνύματος, τό ὁποῖον ἀποβλέπει εἰς τήν ἐπικράτησιν ἐπί τῆς γῆς, δημιουργήματος τοῦ Θεοῦ, τῆς εἰρήνης, τῆς ἀγάπης, τῆς δικαιοσύνης καί γενικῶς τῆς βασιλείας Του, κατά τόν λόγον τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός τούς Ἀποστόλους Του.
Δοξάζομεν τόν Ἅγιον Τριαδικόν Θεόν διά τήν δωρεάν ταύτην,εὐχαριστοῦμεν ὑμᾶς ἅπαντας διά τήν προσγενομένην τιμήν εἰς τό ταπεινόν πρόσωπον ἡμῶν καί εὐχόμεθα εἰς ὑμᾶς ὅπως πληροῦσθε ὑπό χαρᾶς ἀνεκλαλήτου,ὑγείας ἀστεμφοῦς καί ἐμπνεύσεως πνευματικῆς, προκειμένου νά ἐργάζησθε τόσον διά τήν ἀνάπτυξιν τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας ὅσον, καί κυρίως,διά τήν βελτίωσιν τῶν κοινωνικῶν πραγμάτων καί τῶν ἀνθρωπίνων ἐπιδιώξεων, εἰς τήν διακονίαν τῶν ὁποίων καί ἐκλήθητε, κύριε Πρύτανι καί κύριοι Καθηγηταί.
Εἴθισται κατά τήν ἀπονομήν μιᾶς τοιαύτης τιμητικῆς διακρίσεως νά ἐκφωνῆται λόγος περί θέματος τό ὁποῖον ἐνδιαφέρει τόν σύγχρονον ἄνθρωπον καί δύναται νά ἀποβῇ ἐπωφελής. Ἄν καί γνωρίζομεν ἐπαρκῶς ὅτι οἱ παριστάμενοι εἰς τήν αἴθουσαν ταύτην εἶναι ἐγκρατεῖς τῆς ἐπιστήμης θεράποντες καί ὁ χρόνος περιωρισμένος, ἐν τούτοις θά προσπαθήσωμεν νά ἐκφράσωμεν σκέψεις τινάς περί τοῦ θέματος τῆς Οἰκολογίας καί τοῦ πόθου πρός τήν ἐπιστημονικήν ἔρευναν καί τεχνολογίαν, ἧς τεχνίτης καί δημιουργός ὁ Θεός (πρβλ. Ἑβρ. ια΄10). Βεβαίως, δέν εἶναι δυνατόν νά ἀναλυθοῦν πλήρως αἱ σκέψεις αὗται,ὅμως θά τεθοῦν ἐνώπιόν σας κατά τό λόγιον "δίδου σοφῷ ἀφορμήν καί σοφώτερος ἔσται" (Παρ. θ΄,9).
Ὅταν πρό μερικῶν ἐτῶν, Ἱερώτατοι ἀδελφοί,κύριοι ἀκαδημαϊκοί διδάσκαλοι καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, παρακολουθοῦντες τάς φυσικάς καταστροφάς,τάς ὁποίας προεκάλει ἡ ἀνθρωπίνη δραστηριότης, ἐπροβληματίσθημεν καί ἐξεκινήσαμεν μίαν προσπάθειαν διαφωτίσεως τοῦ κοινοῦ περί τῆς ἀξίας καί τῆς σημασίας τοῦ περιβάλλοντος διά τήν ἀνθρωπίνην ζωήν, ἀσφαλῶς δέν προεβλέπομεν τότε ὅτι ἡ Οἰκολογία θά καθίστατο εἰς τόσον μικρόν διάστημα ἐ π ι σ τ ή μ η καί πανανθρώπινος π ό θ ο ς. Χιλιάδες μελετήματα ἔχουν ἔκτοτε δημοσιευθῆ διά τάς ἐπιπτώσεις τῶν περιβαλλοντικῶν καταστροφῶν εἰς τήν ζωήν τοῦ ἀνθρώπου. Ἑκατομμύρια ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι δέν εἶχον ἀκούσει τήν λέξιν περιβάλλον, εἶναι σήμερον ἔνθερμοι ὑποστηρικταί τῆς προστασίας αὐτοῦ.
Ἡ ἐπιστήμη ἐπιβεβαιοῖ πλέον καθημερινῶς ὅτι τά κέρδη ἐκ τῆς σκληρᾶς ἐκμεταλλεύσεως τῶν περιβαλλοντικῶν πόρων εἶναι πολλάκις ὀλιγώτερα ἀπό τάς ζημίας τάς ὁποίας προκαλεῖ ἡ ἐκμετάλλευσις αὕτη. Ἐπί πλέον, τά κέρδη καρποῦνται ὀλίγοι,ἐνῷ τάς ζημίας ὁλόκληρος ἡ ἀνθρωπότης.Διά τήν τρύπαν τοῦ ὄζοντος ὑπάρχουν ἀρκετοί ὑπεύθυνοι, ἀλλά οὐδείς ὑπάρχει ὁ ὁποῖος νά μή ὑφίσταται τάς συνεπείας τῆς ὑπάρξεώς της. Διά τό φαινόμενον τοῦ θερμοκηπίου καί τάς δυσμενεῖς ἐπιπτώσεις του, ὑπάρχουν ἀρκετοί συνυπεύθυνοι, ἀλλά σύνολος ἡ ἀνθρωπότης ὑφίσταται τάς συνεπείας.
Ὅταν, λοιπόν, πρό πολλῶν ἐτῶν, οἱ πλέον εὐαίσθητοι καί οἱ πλέον ἐνήμεροι ἀνεκίνησαν τό θέμα τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος,ἐθεωρήθησαν ρομαντικοί, αἰθεροβάμονες καί ἀκραῖοι, ἀντίθετοι πρός τήν πρόοδον. Τά ἐπακολουθήσαντα ἀκραῖα καιρικά φαινόμενα, ἡ ἔκρηξις εἰς τό ἐργοστάσιον πυρηνικῆς ἐνεργείας τοῦ Τσερνομπίλ, ἡ διαρροή πετρελαίου εἰς τόν κόλπον τοῦ Μεξικοῦ καί ἄλλα παρόμοια γεγονότα ἀφύπνισαν τάς συνειδήσεις καί μετέτρεψαν τούς εἰρωνευομένους τό ἐνδιαφέρον διά τό περιβάλλον εἰς ἐρευνητάς τῶν σχέσεων τῶν ἀνθρωπίνων ἐπεμβάσεων εἰς αὐτό πρός τά ἐπιζήμια φαινόμενα.
Ὡς ἦτο φυσικόν, οἱ ἐρευνηταί διαφόρων εἰδικοτήτων ἤρχισαν τάς μετρήσεις,τάς ἐκτιμήσεις καί τήν ἐξαγωγήν ἐπιστημονικῶν συμπερασμάτων διά τάς σχέσεις μεταξύ τῶν δραστηριοτήτων τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν ἐπιζημίων συνεπακολούθων αὐτῶν. Οὕτω, προέκυψε μία νέα ἐπιστήμη, ἡ Οἰκολογία, καί ἕνας νέος κανονιστικός κλάδος τοῦ νομικοῦ χώρου, ἡ παντοειδής Νομοθεσία,περί τῶν ἀναγκαίων νά ληφθοῦν μέτρων διά τήν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος.
Ὁ πόθος διατηρήσεως τῆς ὀμορφιᾶς τοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος παρεκίνησε τούς πρώτους ρομαντικούς περιβαλλοντολόγους νά ἐνδιαφερθοῦν διά τό θέμα,μετεξειλίχθη εἰς ζῆλον ἀναριθμήτων ἐπιστημόνων καί ἐπιστημονικῶν ἱδρυμάτων διά τήν ἐξεύρεσιν λύσεων εὐνοϊκωτέρων διά τό περιβάλλον.Τοιουτοτρόπως, συνεχῶς βελτιοῦνται αἱ μηχαναί ἐσωτερικῆς καύσεως, ὥστε νά ἐκπέμπουν ὁλονέν ὀλιγώτερα ἐπιβλαβῆ καυσαέρια. Συνεχῶς ἐξευρίσκονται μέθοδοι μικροτέρας καταναλώσεως ἐνεργείας, διά τήν ἐπίτευξιν τοῦ αὐτοῦ ἔργου. Συνεχῶς βελτιοῦνται οἱ τρόποι περιορισμοῦ τῶν δυσμενῶν ἐκπομπῶν. Βεβαίως, εἰς τά διεθνῆ συνέδρια διά τό περιβάλλον, αἱ προηγμέναι βιομηχανικῶς χῶραι, αἱ ὁποῖαι εἶναι αἱ περισσότερον ὑπεύθυνοι διά τήν κακήν ἐπίδρασιν τῆς βιομηχανίας των εἰς τό περιβάλλον, διστάζουν νά ἀποδεχθοῦν τά ὑπό τῆς ἐπιστήμης προτεινόμενα μέτρα διά τήν μείωσιν τῶν δυσμενῶν αὐτῶν ἐπιρροῶν τῆς ἀναπτύξεώς των.
Ἀλλά ὁ ἀνταγωνισμός συνεχίζεται, αἱ πιέσεις τῶν ποθούντων καλύτερον περιβάλλον αὐξάνονται, οἱ ἐπιστήμονες ἐφευρίσκουν καί νέας μεθόδους ὀλιγώτερον δαπανηράς διά τόν περιορισμόν τῶν δυσμενῶν ἐπιρροῶν εἰς αὐτό τῆς βιομηχανικῆς προόδου καί τελικῶς ἐλπίζομεν ὅτι ὁ πόθος διά καλύτερον περιβάλλον θά γενικευθῇ καί θά μετατραπῇ εἰς ἐπιστημονικήν πρότασιν καί εἰς νομοθετικήν ἐντολήν.
Ἀσφαλῶς, ἡ διαπάλη αὐτή θά ἔχῃ ὡς συνέπειαν τόν περιορισμόν ὡρισμένων ὑπερβολῶν τῆς βαθείας οἰκολογίας, εἰς τρόπον ὥστε τό αἴτημα τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος νά ἔχῃ εὔλογα καί πρακτικῶς ἐφαρμόσιμα ὅρια, νά μή γίνεται δηλαδή ἐμπόδιον εἰς τήν ἀναγκαίαν διά τήν ἐπί γῆς ζωήν τοῦ ἀνθρώπου ἐπέμβασιν εἰς τό φυσικόν περιβάλλον. Ἡ κατάστασις δέν ἔχει εἰσέτι ἐξισορροπηθῆ. Ὁ πόθος διά οἰκολογικόν περιβάλλον ἔχει αὐξηθῆ.Ἡ ἐπιστήμη ἔχει μελετήσει πολλά θέματα καί ἔχει εὕρει ἀξιολόγους λύσεις. Αἱ ἀντιδράσεις τῶν οἰκονομικῶς θιγομένων ἀπό τό κόστος τῶν περιβαλλοντικῶν μέτρων συνεχίζονται,ἐνίοτε ἔργα ἀπαραίτητα ἤ ὠφέλιμα διά τοπικάς κοινωνίας παρεμποδίζονται ὡς ἐπιδρῶντα δυσμενῶς εἰς τό περιβάλλον, ἐνῷ θά ἦτο δυνατόν διά τῆς λήψεως καταλλήλων μέτρων καί τά ἔργα νά ἐπιτελεσθοῦν καί τό περιβάλλον νά προστατευθῇ, ἤ τοὐλάχιστον νά θιγῇ εἰς ἀνεκτόν βαθμόν, ὥστε συγκρινομένου τοῦ γενικωτέρου ὀφέλους καί τῆς περιβαλλοντικῆς ζημίας ἐκ τῆς ἐκτελέσεως τοῦ ἔργου νά κριθῇ εὐλόγως ὅτι ἀμφότερα δύνανται νά συνυπάρξουν.
Ἡ ἐπιστήμη διά τό περιβάλλον δέν ἀναιρεῖ τήν ἀγάπην διά τόν ἄνθρωπον. Ἀντιθέτως, προϋποθέτει αὐτήν. Ἀγαπῶμεν τό περιβάλλον ὡς ἔκφρασιν τῆς ἀγαθότητος καί τοῦ κάλλους τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ταὐτοχρόνως καί ὡς προσφοράν Αὐτοῦ πρός τόν ἄνθρωπον, εἰς τόν ὁποῖον ἔδωκε τήν ἐντολήν νά κατακυριεύσῃ τῆς γῆς,ὄχι βεβαίως καταστρεπτικῶς ἀλλά χρηστικῶς.
Ἡ κατακυρίευσις τῆς γῆς, ὡς ἐντολή τοῦ Θεοῦ, περιλαμβάνει ἐπί πλέον τῆς φυσικῆς ἐξουσιάσεως καί τήν πνευματικήν τοιαύτην.Κατεξουσιάζει ὁ ἄνθρωπος τῆς γῆς,ὅταν γνωρίζῃ τάς δυνάμεις αἱ ὁποῖαι κρύπτονται εἰς διάφορα στοιχεῖα αὐτῆς. Διά τῆς βαθυτέρας γνώσεως τῶν φυσικῶν ἰδιοτήτων τῶν διαφόρων στοιχείων τοῦ πλανήτου, ἀποκτῶμεν τήν ἐπιστημονικήν ἐξουσίαν ἐπ᾿ αὐτῶν καί τήν συνεπακόλουθον τεχνολογικήν δυνατότητα χρησιμοποιήσεως αὐτῶν. Ἑπομένως, ἡ τ ε χ ν ο λ ο γ ί α, ὡς σύγχρονος ἀνθρωπίνη προσπάθεια,δέν εἶναι, ὡς ἐφοβήθησάν τινες,αὐθάδεια τῆς ἀνθρωπίνης ὑπεροψίας ἔναντι τῆς φύσεως, ἀλλά ε ὐ λ ο γ η μ έ ν η κ α τ ε ξ ο υ σ ί α σ ι ς τῆς γῆς διά τῆς βαθυτέρας ἐπιγνώσεως τῶν ἰδιοτήτων της.
Διά τόν πρωτόγονον ἄνθρωπον, εἷς ὄγκος μεταλλεύματος ἀπετέλει ἁπλῶς ἕνα λίθον. Ἡ γνῶσις ὅτι ὁ λίθος οὗτος ἀποτελεῖ ὀρυκτόν σίδηρον μεταλλεύματος,αὐξάνει τήν κατεξουσίασιν τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς, διότι ἀναγκάζει τόν λίθον τοῦτον νά δώσῃ τό μετάλλευμα τοῦ σιδήρου, ὁ ὁποῖος τόσον πολύ χρησιμοποιεῖται εἰς τήν σύγχρονον ζωήν.
Βεβαίως, εἰς τήν χρῆσιν τῶν δυνατοτήτων, τάς ὁποίας παρέχει εἰς τόν ἄνθρωπον ἡ τοιαύτη ἐπιστημονική κατεξουσίασις τῆς γῆς, ὑπάρχουν ἠθικά ὅρια. Διότι ἡ θεϊκή ἐντολή τῆς ἐπιστημονικῆς κατεξουσιάσεως τῆς γῆς, δέν ἐμπεριέχει καί τήν ἐντολήν ἤ τήν ἔγκρισιν τοῦ Θεοῦ διά τήν καταστροφικήν χρῆσιν τῶν σχετικῶν δυνατοτήτων, τάς ὁποίας ἐπισημαίνει ὁ ἄνθρωπος.
Ἐν συμπεράσματι, ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ δέν ἔρχεται εἰς ἀντίθεσιν μέ τήν τεχνολογικήν γνῶσιν καί ἀνάπτυξιν, ἀλλά μέ τήν ἀνήθικον χρῆσιν αὐτῆς. Εἶναι βεβαίως καί ἀτυχῶς γεγονός, ὅτι πολλαί τῶν τεχνολογικῶν ἐξελίξεων προεκλήθησαν ἀπό τήν ἐπιθυμίαν ἀποκτήσεως ὑπό τοῦ κακοῦ ἀνθρώπου μεγαλυτέρων καταστροφικῶν δυνατοτήτων διά νά χρησιμοποιηθοῦν αὗται διά τήν καταστροφήν τοῦ ἀντιπάλου. Παρά ταῦτα, πολλαί τούτων ἀπετέλεσαν ἐφευρέσεις ἐπωφελεῖς εἰς τήν καθημερινήν ζωήν, αἱ ὁποῖαι εὐρέως χρησιμοποιοῦνται σήμερον ὑπό τῆς πλειονότητος τῶν ἀνθρώπων.
Τό ἀληθές περιεχόμενον τοῦ Θ ε λ ή μ α τ ο ς τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅτι τοῦτο ἐμπερικλείει τούς ὅρους τῆς ἀνθρωπίνης εὐδαιμονίας καί εὐφροσύνης. Ἑπομένως, δέν πρόκειται περί “θελήματος”, ἀλλά περί ὅρων καί κανόνων πνευματικῆς ὑγιείας, οἱ ὁποῖοι ἀποβλέπουν εἰς τόν ἄνθρωπον καί ὄχι εἰς τόν Θεόν. Δέν εἶναι ὁ Θεός ὁ ἰσχυρός Θεός, ὁ Ὁποῖος θέλει καί ἀπαιτεῖ ἀπό τούς ἀνθρώπους νά κάνουν αὐτό ὅπερ θέλει, ἀλλά εἶναι ὁ Θεός ὁ στοργικός Πατήρ, ὁ Ὁποῖος διδάσκει εἰς τά τέκνα Του τί πρέπει αὐτά νά θέλουν καί νά πράττουν, διά νά εὑρίσκωνται εἰς ἀπέραντον εὐφροσύνην καί ἀγαλλίασιν,χρησιμοποιοῦντα καί ἐκμεταλλευόμενα τήν δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποίαν διέθεσεν ὡς κληρονομίαν καί παρακαταθήκην εἰς πάντας ἀνθρώπους, τούς κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωσιν Αὐτοῦ πλασθέντας, διό καί μαζί μέ τόν ἄνθρωπον ἡ κτίσις πᾶσα ἀποκαραδοκεῖ τήν σωτηρίαν αὐτῆς.
Εἶναι μέγα λάθος νά βλέπωμεν τόν Θεόν ὡς εἰκόνα τοῦ ἐμπαθοῦς ἀνθρώπου καί τάς σωτηριώδεις ἐνεργείας Αὐτοῦ διά τόν ἄνθρωπον ὡς θεοκεντρικάς καί ὡς ἀποβλεπούσας εἰς τήν ἱκανοποίησιν τοῦ Θεοῦ ἤ τῆς θείας δικαιοσύνης κατ᾿ ἀντιγραφήν τῶν ἐπιδιώξεων τῆς ἀνθρωπίνης διπλωματίας ἤ τῆς ἀνθρωπίνης ἐπιστημονικῆς ἐρεύνης, ἡ ὁποία φθάνει μέχρις ἑνός ὁρίου, τό ὁποῖον δέν δύναται νά ὑπερβῇ, κατά τόν προφητάνακτα Δαυΐδ "ὅριον ἔθου, ὅ οὐ παρελεύσονται (Ψαλμ.103, 9). Τό ὀρθόν εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἐνεργεῖ ἐξ ἀγάπης,αὐτοθυσιαστικῶς ὑπέρ τοῦ ἀνθρώπου καί οὐδέν ἴχνος ἔχει ἐπιθυμίας πρός τιμωρίαν τοῦ ἀνθρώπου ἤ τοῦ ἀντιπάλου του ἤ τοῦ ἐχθροῦ του, ἤ τοῦ ἀνυπακόου πρός Αὐτόν, ἤ τοῦ μή συμμορφουμένου πρός τάς ἐπιταγάς καί διδασκαλίας Του, πρός τό Θέλημά Του, ἀνθρωπομορφικῶς εἰπεῖν, καί, ἑπομένως, ὅταν λέγωμεν ὅτι ἀπειλεῖ ἐννοοῦμεν ὅτι ἐπισημαίνει τάς δυσμενεῖς συνεπείας τῶν ἐγωκεντρικῶν καί χωρίς ἀγάπην ἀνθρωπίνων πράξεων,ἀκόμη καί διά τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογικῆς ἐρεύνης διενεργουμένων.
Οἱ λόγοι τοῦ Κυρίου πρός τούς Μαθητάς Του "οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν [...]∙ οὐχ οὕτω δ' ἔσται ἐν ὑμῖν, [...] καί ὅς ἄν θέλῃ ὑμῶν γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος" (Μαρκ. ι΄42-43) ἐκφράζουν κατά ἐπιγραμματικόν τρόπον τάς βασικάς κατευθύνσεις τῆς Μεθοδολογίας τοῦ Θεοῦ καί τῶν Μαθητῶν Του, ὅπως βεβαίως καί τῆς ἐπί γῆς Ἐκκλησίας Του, ἀλλά καί τῆς ἐπιστημονικῆς μεθοδολογίας καί τεχνολογίας.
Ἐάν θελήσωμεν νά ἐφαρμόσωμεν αὐτάς τάς ἀρχάς εἰς τήν ἀνθρωπίνην ἔρευναν καί ἐπιστήμην δέν θά ἔχωμεν τά ἐπιζητούμενα ἀποτελέσματα, διότι διά τῆς ἐπεμβάσεως καί τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ἐξ Οὗ πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον, ἐν τῇ ζωῇ τῶν ἀνθρώπων,τῶν ἐθνῶν καί τῶν λαῶν, ἀλλά καί τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογικῆς ἐρεύνης, ἐπιδιώκονται στόχοι σωτηρίας καί πόθου, στόχοι δηλαδή ἀποβλέποντες εἰς τό καλόν τοῦ ἀπέναντί μας, καί ὄχι κατεξουσιάσεως αὐτοῦ.
Ἀλλά, βεβαίως, δέν πρέπει νά λησμονῶμεν, ὅτι τόσον τήν συμπαντικήν ζωήν, ὅσον καί τό ἀνθρώπινον γήϊνον περιβάλλον, κυβερνᾷ ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος ἔχει τό ἰδικόν Του σχέδιον καί πρόγραμμα ἐξελίξεως. Εἶναι γνωστόν,ὅτι εἰς τήν φυσικήν ἱστορίαν τοῦ πλανήτου τῆς γῆς, ἔχουν εἰς τά βάθη τῶν αἰώνων σημειωθῆ τεράστιαι φυσικαί μεταβολαί, ὡς ἡ ἀπόκλισις τοῦ ἄξονος τῆς γῆς, ἡ ἐποχή τῶν παγετώνων καί ἄλλα, τά ὁποῖα ἐάν εἶναι εἰς τό σχέδιον τοῦ Θεοῦ νά ἐπαναληφθοῦν,οὐδεμία ἀνθρωπίνη δύναμις καί οὐδεμία ἀνθρωπίνη ἐπιστήμη δύναται νά τά ἀποτρέψῃ.
Τό πράγματι ἀνθρωπίνως ἀδύνατον τοῦτο ἔργον, δύναται νά ἀποτρέψῃ ἡ προσευχή ἑνός ταπεινοῦ Ἁγίου, ἔχοντος πίστιν ὥστε ὄρη μεθιστάνειν (πρβλ.Α΄ Κορ. ιγ΄ 2). Εἶναι γνωστόν, ἐκ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅτι ἡ προσευχή ἑνός ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ ἐπεμήκυνε τήν διάρκειαν τῆς ἡμέρας(στήτω ὁ ἥλιος κατά Γαβαών, Ἰη. ι΄ 12),δηλαδή εἶχεν ἐπίδρασιν ἐπί τήν κίνησιν τῶν οὐρανίων σωμάτων. Καί εἰς ἄλλην περίπτωσιν, ἡ προσευχή ἑνός ἄλλου Ἁγίου ἀνέστρεψε τήν κατεύθυνσιν τῆς κινήσεως τοῦ πλανήτου. Τά ἐπιστημονικῶς ἀσύλληπτα γεγονότα ταῦτα μαρτυροῦν, ὅτι καί σήμερον,πέραν τῆς ἐπιστήμης καί τῶν μικρῶν δυνάμεων τοῦ φυσικοῦ ἀνθρώπου, ὑπάρχει ἡ εὐήκοον οὖς τείνουσα πρός τήν προσευχήν τῶν πιστῶν παντοκρατορική δύναμις.
Καί ἐάν ἀξίζῃ τόν κόπον νά γίνωνται τόσαι προσπάθειαι διά τήν προστασίαν τοῦ περιβάλλοντος διά τῆς χρησιμοποιήσεως τῶν ὑλικῶν δυνατοτήτων τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν ὅσων οὗτος ἐξουσιάζει κατ᾿ ἐντολήν τοῦ Θεοῦ φυσικῶν δυνάμεων, πόσον ἀξίζει τόν κόπον νά ζητήσωμεν τάς προσευχάς τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, αἱ ὁποῖαι δύνανται νά ἐνεργοποιήσουν τήν παντοδύναμον ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ.Τό δεύτερον δέν σημαίνει βεβαίως ὅτι θά παραιτηθῶμεν τῶν εἰς τήν ἐξουσίαν μας ἀνθρωπίνων προσπαθειῶν. Σημαίνει,ὅτι πρέπει νά ζητήσωμεν ὅπως ὁ Κύριος ἐπευλογήσῃ αὐτάς διά νά ἔχουν τό ποθούμενον εὐεργετικόν ἀποτέλεσμα.Διότι ἐάν μή Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον ἤ διαφυλάξῃ τό περιβάλλον, εἰς μάτην ἐκοπίασεν ὁ ἐπιχειρῶν νά διατηρήσῃ αὐτό (πρβλ. Ψαλμ. 126). Ἀλλά καί διά νά ἐπέμβῃ ὁ Θεός, χρειάζεται νά τό ζητήσῃ ὁ ἄνθρωπος καί νά καταβάλῃ τόν κόπον, ὁ ὁποῖος ἀπαιτεῖται.
Ἐπευλογοῦμεν,λοιπόν, ὁλοκαρδίως τό ἔργον σας, κύριοι ἀκαδημαϊκοί διδάσκαλοι, εὐχόμενοι ὅπως ὁ Θεός, ὁ Κύριος καί κυβερνήτης τοῦ παντός, σᾶς ἐμπνέῃ εἰς τήν ἐπιστημονικήν κατακυρίευσιν τῆς γῆς,ὡς ἡ ἀπό τῆς ἐνάρξεως τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου ἐντολή Του, ἵνα οὕτω καί τό περιβάλλον φυλάσσεται καί ὁ ἄνθρωπος ἀπολαμβάνῃ τά ἀγαθά τῆς Δημιουργίας.
Εἶσθε ὅλοι σας ἐξέχουσαι προσωπικότητες τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας καί τῆς διεθνοῦς οἰκονομικῆς-ἐπιστημονικῆς σκηνῆς ἐν τῇ εὐάνδρῳ καί γενναίᾳ ταύτῃ Νήσῳ τῆς Κρήτης, τῆς προεξαρχούσης ἀνέκαθεν, ἀπό τῶν μινωϊκῶν χρόνων μέχρι τῆς σήμερον, εἰς τήν ἔρευναν καί τήν ἀναζήτησιν τῆς ἀληθείας περί τά θέματα καί τά προβλήματα τῆς ζωῆς καί τῆς δημιουργίας. Ἀναδεικνύετε τά αἴτια καί προτείνετε λύσεις. Ὡς γνωστόν, ἐντολή τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἀναζήτησις καί ἐπίγνωσις τῆς ἀληθείας.Τῆς θεογνωσίας, τῆς ἀνθρωπογνωσίας,τῆς κοσμογνωσίας. Ἐντολή τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅμως, ἐπί πλέον, τό κατ᾿ ἀλήθειαν ζῆν. Ἔτι μᾶλλον: τό ἀληθεύειν ἐν ἀγάπῃ (Ἐφεσ. δ΄, 15). Τοῦτο σημαίνει ἀπροκατάληπτον προσέγγισιν τῶν προβλημάτων καί τῆς ζωῆς καί τῆς δημιουργίας δι᾿ ἐπιστημονικῶν μεθόδων καί τῆς χρήσεως τῶν μέχρι σήμερον ἐπιτευγμάτων τῆς ἐπιστήμης, τά ὁποῖα ὅμως δέν ὑπερβαίνουν τήν ἀλήθειαν τῶν ὄντων, τῆς δημιουργίας, τῆς ζωῆς,τῆς γνωστῆς ἐμπερικῶς καί ἀγνώστου,πλήν ὅμως ψηλαφητῆς καί δι᾿ ἀοράτων νοουμένης πολυμερῶς καί πολυτρόπως(Ἑβρ. α΄ 1) ζωῆς καί ἀνθρωπίνης νοήσεως,ἡ ὁποία ὅμως δέν ὑπέρκειται τῶν ὧν νοοοῦμεν ἤ κατανοοῦμεν.
Χρειαζόμεθα Μ α ρ τ υ ρ ί α ν, ἀ π ο κ ά λ υ ψ ι ν καί κ α τ α γ γ ε λ ί α ν τῶν αἰτίων,τά ὁποῖα προκαλοῦν τά φαινόμενα τῆς ἐπιστήμης καί τῆς ζωῆς καί ὁδηγοῦν πρός πόθον ἀνακαλύψεώς των καί διασαφήσεώς των. Καί διεθνῆ ἐπιστημονικήν σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ν, ἀ λ λ η λ ε γ γ ύ η ν, ἀ φ ύ π ν ι σ ι ν τῶν συνειδήσεων, σ υ μ μ ε τ ο χ ή ν εἰς τόν ἀγῶνα ἐναντίον πάσης μορφῆς βίας καί πολεμικῶν ἤ ἄλλων συγκρούσεων,ἐναντίον τῶν φοβερῶν, ἀνθρωποκτόνων ἀσθενειῶν τῆς ἐποχῆς μας, τῆς πτωχείας καί ὑπερχρεώσεως ὁλοκλήρων χωρῶν καί λαῶν, ἐναντίον πάσης μορφῆς ἀδικίας, καί ὑπέρ τῆς ὑπερισχύσεως τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἐξ ἀγάπης, ἐνδιαφέροντος καί πόθου διά τήν ἐν εὐχαριστίᾳ ἀπόλαυσιν τοῦ ἀνθρώπου ἐδημιούργησε τόν ὡραῖον τοῦτον κ ό σ μ ο ν, ἀκατανόητον καί ὅμως τοῖς ποιήμασι τοῦ Κυρίου κατανοούμενον, διά τῆς συνεχοῦς ἐρεύνης καί τῆς τεχνολογικῆς ἐπιστήμης.
Συναισθανόμενοι τό μέγεθος τῆς ἤδη προκληθείσης βλάβης εἰς τό περιβάλλον ἐκ τῶν ρύπων καί ἐκ τῆς ἄνευ συνέσεως ἀνθρωπίνης παρεμβάσεως εἰς τήν φύσιν, ἔχοντες δέ μέγαν τόν φόβον ὅτι τό οἰκολογικόν ζήτημα, τό ἕως πρό δεκαετίας ἀντιμετωπιζόμενον ὡς δευτερεῦον καί τριτεῦον εἰς τήν διάταξιν τῶν πρός ἐπίλυσιν ζητημάτων, σταδιακῶς θά ἐξελίσσεται ὅλον καί εἰς περισσότερον δυσεπίλυτον -ἤ καί ὅ μή γένοιτο εἰς μή ἀναστρέψιμον- πρόβλημα, ἀναγνωρίζομεν καί τιμῶμεν τό ἔργον σας καί τήν προσφοράν σας, ὑπό τήν προϋπόθεσιν,ἐπαναλαμβάνομεν, ὅτι ἡ γνῶσις καί ἡ ἐπέκτασίς της ἐντάσσεται καί ἐξελίσσεται ὅσον ἐπιτρέπει ὁ Θεός καί ἡ παντοκρατορική δύναμίς Του, ἐν τῇ ὁποίᾳ καί ζῶμεν καί κινούμεθα καί ἐσμεν.
Ὁ καθ᾿ ἡμᾶς Ἁγιώτατος Ἀποστολικός καί Πατριαρχικός Οἰκουμενικός Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως,τοῦ ὁποίου κληρουχία ἐκκλησιαστικῶς,πνευματικῶς καί κανονικῶς τυγχάνει καί τό ἐκκλησιαστικόν τοῦτο Θέμα τῆς Κρήτης, διά τήν ὁποίαν καυχᾶται καί σεμνύνεται οὗτος, διότι τοιοῦτος ἔτυχεν αὐτῷ παρά Θεοῦ κλῆρος, παρά τάς δυσχερείας, τάς ὁποίας ἀντιμετωπίζει,ἔχει ἀναλάβει ἐντατικάς πρωτοβουλίας ἐν τῇ ἀνωτέρω ἐννοίᾳ.
Ἀρκούμεθα εἰς δύο μόνον ἐπισημάνσεις:
Πρῶτον:Εἰς τά πλαίσια Διεθνῶν Διασκέψεων καί Συνεδρίων, τά ὁποῖα κατά διαστήματα ὀργανώνει, τονίζει καί ἐμμένει,ἐπισημαῖνον τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ὅτι κάθε ἐμπόδιον εἰς τήν ἔρευναν καί τήν ἐπιστήμην ἀποτελεῖ παράβασιν τοῦ Θελήματος τοῦ Θεοῦ.Εἶναι ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ Θεοῦ καί τῆς καλῆς λίαν δημιουργίας Του (πρβλ. Γεν. α΄).
Δεύτερον: Ἡ ἐμπεπιστευμένη εἰς τόν ἄνθρωπον θεία δημιουργία ὀδυνᾶται σήμερον ὑπό τήν πίεσιν τῆς πολυμόρφου καί πολυκαταστροφικῆς οἰκολογικῆς κρίσεως. Ἔχει ἀναλάβει,ὡς τοῖς πᾶσι γνωστόν, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον συντόνους πρωτοβουλίας πρός τήν κατεύθυνσιν αὐτήν. Ἐπαινεῖ πᾶσαν ἀνάλογον δρᾶσιν. Καί εἶναι βεβαίως πρόθυμον διά πᾶσαν εὐεργετικήν ὑπέρ τῆς κτίσεως συνεργασίαν καί μετά τοῦ τιμῶντος σήμερον τήν ἡμετέραν Μετριότητα Πολυτεχνείου τῆς Κρήτης,τοῦ ἔχοντος νά ἐπιδείξῃ πανθολογουμένως ἄριστα ἐπιτεύγματα εἰς τό ἀντικείμενον τῆς ἐρεύνης καί ἐνασχολήσεώς του καί προετοιμάζοντος διά τήν αὔριον τῆς Κρήτης, τῆς Ἑλλάδος καί τῆς οἰκουμένης ἐν γένει ἀξιολόγους ἐρευνητάς τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ,τοῦ Αἰτίου καί τοῦ Αἰτιατοῦ. Εἴη τό Ὄνομα τοῦ Κυρίου εὐλογημένον καί διά τήν μαρτυρίαν ταύτην τῆς ἐπιστήμης ἐν Κρήτῃ.
Σᾶς εὐχόμεθα καί λέγομεν μετά τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: "ὁ Θεός τῆς ἐλπίδος πληρώσαι ὑμᾶς πάσης χαρᾶς καί εἰρήνης ἐν τῷ πιστεύειν,εἰς τό περισσεύειν ὑμᾶς ἐν τῇ ἐλπίδι ἐν δυνάμει Πνεύματος Ἁγίου" (Ρωμ.ιε΄, 13).
Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τήν ἀγάπην σας καί τήν ὑπομονήν σας,καί ὅλως ἰδιαιτέρως διά τήν προσγενομένην εἰς ἡμᾶς καί εἰς τόν Ἁγιώτατον Ἀποστολικόν καί Πατριαρχικόν Οἰκουμενικόν Θρόνον τιμήν καί ἐπικαλούμεθα ἐφ᾿ ὑμᾶς καί ἐπί τάς οἰκογενείας σας, καθώς καί εἰς τούς ἀγαπητούς φοιτητάς καί φοιτητρίας τήν ἀγάπην καί τό πλούσιον Ἔλεος τοῦ Δημιουργοῦ πάσης τῆς κτίσεως καί τοῦ αὐξάνοντος τόν πόθον καί τήν ἔφεσιν ὅλων σας πρός ἀποκάλύψιν τῶν μυστηρίων Του, μέ τήν βεβαίαν πεποίθησιν ὅτι καί ἐν προκειμένῳ τό Πολυτεχνεῖον σας θά πρωτοστατήσῃ εἰς τήν σωτήριον παρέμβασιν διά τό οἰκοσύστημα καί δι᾿ ὅλον τόν πλανήτην, ὡς ρηξικέλευθον καί πρωτοπόρον ὑπάρχον, καί μέ τήν ἐλπίδα ζέουσαν ὅτι ἡ Θεία Χάρις συνδράμουσα θά ἐντείνῃ καί θά ἐπιταχύνῃ τάς ὑμετέρας προσπαθείας.
Ἐπικαλούμεθα ἐπί τάς προσπαθείας σας τήν Χάριν, τήν Ἀγάπην, τόν Φωτισμόν καί τό Ἔλεος τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀμήν.
 

Eνημερωτικό με τις δραστηριότητες της Ορθόδοξης Ακαδημίας Βόλου την χρονιά που μας πέρασε


"Εκκλησιολογία και Εθνικισμός" στο intv.gr

Αναρτήθηκαν στον διαδικτυακό τόπο του διαδικτυακού καναλιού intv.gr τα βίντεο από όλες τις συνεδρίες του Διεθνούς Συνεδρίου της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου με θέμα: "Εκκλησιολογία και Εθνικισμός στη μεταμοντέρνα εποχή" που μεταδόθηκε απευθείας από το Συνεδριακό Κέντρο "Θεσσαλία" στα Μελλισσάτικα Βόλου από τις 24 ως τις 27 Μαίου 2012.  

Στρόγγυλη Τράπεζα για την Ορθοδοξία και την Πολιτική Θεολογία

Την Τετάρτη 4 Ιουλίου 2012 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ) στη Γενεύη έλαβε χώρα η παρουσίαση της νέας εκδοτικής σειράς της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου σε συνεργασία με το (ΠΣΕ) με την επωνυμία: Doxa & Praxis, Exploring Orthodox Theology. Στην εκδήλωση αυτή ο Δρ Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, παρουσίασε τους δυο πρώτους τίτλους της σειράς: «Η Ορθόδοξη θεολογία στον 21ο αιώνα» του Μητροπολίτη Διοκλείας Κάλλιστου Ware, και «Ορθοδοξία και Πολιτική θεολογία» του ίδιου. Στην στρόγγυλη τράπεζα που έλαβε χώρα με την αφορμή την βιβλιοπαρουσίαση, ο κ. Καλαϊτζίδης διερεύνησε το ερώτημα: Γιατί η Ορθοδοξία δεν ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη πολιτική θεολογία;

 

 
«Ορθοδοξία και Πολιτική Θεολογία» Βιβλιοπαρουσίαση
 
 
 

Με αφορμή τη νέα εκδοτική σειρά:
«Doxa & Praxis: Exploring Orthodox Theology»
Τετάρτη 4 Ιουλίου 2012, 11.00 π.μ., Αίθουσα Ι
Ecumenical Centre, Γενεύη

 
 
    Οι εκδόσεις του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ) σε συνεργασία με την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, παρουσιάζουν την νέα εκδοτική σειρά «Doxa & Praxis: Εξερευνώντας την Ορθόδοξη Θεολογία». Στο πλαίσιο των σύγχρονων προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο χριστιανισμός σε παγκόσμιο επίπεδο, η σειρά «Doxa & Praxis» φιλοδοξεί να προσφέρει  μια δημιουργική και επίκαιρη παρουσίαση της σύγχρονης ορθόδοξης θεολογίας μέσα από μια ζωντανή επανερμηνεία του πλούτου της ορθόδοξης παράδοσης, επιδιώκοντας έτσι την αποτελεσματικότερη συμβολή της Ορθοδοξίας στα δρώμενα του διαρκώς μεταβαλλόμενου σύγχρονου κόσμου. Στην εκδήλωση αυτή πρόκειται να παρουσιαστεί το τελευταίο έργο της νέας εκδοτικής σειράς, «Ορθοδοξία και πολιτική Θεολογία» του Παντελή Καλαϊτζίδη. Στη στρόγγυλη τράπεζα που διοργανώνεται γι’ αυτό το σκοπό συμμετέχουν οι:

Δρ Tamara Grdzelidze, Επιτροπή «Πίστις και Τάξις», ΠΣΕ
Δρ Odair Pedroso Mateus, Οικουμενικό Ινστιτούτο του Bossey και Επιτροπή «Πίστις και Τάξις», ΠΣΕ
Δρ Παντελής Καλαϊτζίδης, Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου
 

Πρωτοπρ. Βασίλειος Καλλιακμάνης, Ο αγαπημένος μαθητής

Ο αγαπημένος μαθητής

Γράφει ο π. Βασίλειος Καλλιακμάνης
α) Ο Ιωάννης Θεολόγος, που τιμάται από την Εκκλησία στις 26 Σεπτεμβρίου, ως αγαπημένος μαθητής του Χριστού, βίωσε πολλά θαυμαστά γεγονότα κοντά του. Πολλά από αυτά διέσωσε στο Ευαγγέλιο και τις επιστολές του, ενώ παρέλειψε άλλα. Στην Αποκάλυψη, επίσης, περιγράφει τα έσχατα ως παρόντα, την ανηφορική πορεία της Εκκλησίας, τη διαρκή πάλη των χριστιανών με τον αρχέκακο όφι, τον διάβολο, και τον θρίαμβο με την έλευση της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου.
β) Όπως έχει γραφεί, «σε κανένα άλλο κείμενο της παγκόσμιας φιλολογίας δεν καταδικάζεται με δριμύτητα και πειστικότητα, όση στην Αποκάλυψη, η θεοποίηση και εκπόρνευση της εξουσίας: πολιτικής, οικονομικής και ιδεολογικής. Οι βασιλείς της γης, και οι έμποροι της γης, που τελικά αυτοί είναι οι μεγιστάνες, κλαίνε και μύρονται·
οι πρώτοι χάνουν (με την πτώση της Βαβυλώνας, που είναι σύμβολο κυριαρχίας) την εγωκεντρική και πλεονεκτική κυριαρχία, και οι δεύτεροι βλέπουν να εξανεμίζονται τα πολύτιμα φορτία των αγορών τους. Και όλα αυτά τα δεινά οδηγούν στην συγκλονιστική κάθαρση της απολύτρωσης» (Ν. Ματσούκας).
γ) Αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη: «Υπάρχουν κι άλλα πολλά που έκανε ο Ιησούς, που, αν γραφτούν ένα προς ένα, ούτε ο κόσμος ολόκληρος δε θα χωρούσε τα βιβλία που θα ’πρεπε να γραφτούν» (Ιωάν. 21,25). Εδώ σαφώς υπάρχει κάποια υπερβολή, που φανερώνει το πλήθος των πεπραγμένων από τον Κύριο, όπως σημειώνει ο ερμηνευτής Ζιγαβινός. Κι από την άλλη επισημαίνει ότι «ου χωρεί αυτά ο κόσμος... ου διά πλήθος συγγραμμάτων, αλλά διά μέγεθος πραγμάτων»!
δ) Και πράγματι, πώς να κατανοήσει κάποιος την πνευματική δύναμη της χριστιανικής αγάπης, την οποία περιγράφει ο Ιωάννης στο Ευαγγέλιο και τις επιστολές του, όταν καθημερινά δηλητηριάζει τη ζωή του με φθόνο, αδικία και μίσος; Πώς να αντιληφθεί το νόημα της φοβερής, σαγηνευτικής και επίκαιρης Αποκάλυψης, όταν βλέπει τη ζωή του μόνο εγκοσμιοκρατικά και οικονομοκεντρικά;
ε) Ο Κλήμης Αλεξανδρεύς διηγείται ότι σε κάποια πόλη ο Ευαγγελιστής Ιωάννης είχε βαπτίσει έναν νέο και τον εμπιστεύθηκε στον επίσκοπό της. Σε επόμενη επίσκεψή του πληροφορήθηκε ότι ο νέος έγινε αρχηγός ληστών. Τότε, για να τον συναντήσει, παραδόθηκε στους ληστές. Ο αρχηγός τους, δηλαδή ο νέος, μόλις τον αντίκρισε τράπηκε από ντροπή σε φυγή. Εκείνος τον ακολουθούσε λέγοντας: «Γιατί φεύγεις παιδί μου; Έχεις ακόμα ελπίδα ζωής. Αν χρειαστεί θα πεθάνω για σένα. Ο Κύριος με έστειλε, πίστεψέ με».
στ) Συντετριμμένος ο νέος πέταξε τα όπλα και με δάκρυα στα μάτια έπεσε στα πόδια του Ιωάννη ζητώντας συγχώρηση. Ταυτόχρονα έκρυβε το δεξί του χέρι, με το οποίο είχε διαπράξει πλήθος αμαρτιών. Τότε ο άγιος Ιωάννης πήρε το χέρι αυτό, που είχε καθαρθεί από τη μετάνοια, και το κατασπαζόταν! Τον οδήγησε στην Εκκλησία, προβάλλοντάς τον ως παράδειγμα έμπρακτης μετάνοιας.
ζ) Έλεγε ο γέροντας Παΐσιος για τη θεία αλλοίωση που είχε υποστεί ο Ιωάννης: «Μήπως ο Χριστός αγαπούσε τον Ιωάννη περισσότερο από τους άλλους μαθητές; Όχι, αλλά ο Ιωάννης αγαπούσε τον Χριστό περισσότερο από ό,τι οι άλλοι μαθητές, και γι’ αυτό καταλάβαινε την αγάπη του Χριστού καλύτερα. Είχε πολλή χωρητικότητα και χωρούσε την αγάπη του Χριστού. Και όσο περισσότερη αγάπη του έδινε ο Χριστός, τόσο περισσότερο του έλιωνε την καρδιά». Όποιος ανοίξει τα μάτια της ψυχής και διώξει το νέφος των παθών, κατανοεί την αγάπη του Θεού και τηρεί φιλότιμα τις εντολές του. Δεν φοβάται δουλικά τα σημεία των καιρών, αλλά προσμένει με πόθο την ανατολή «του Αστέρος του λαμπρού, του πρωινού» (βλ. Αποκ. 22,16).
 

Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2012

Οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου




ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ 

«Για την Α΄ και Β΄ τάξη του Λυκείου προτείνονται ενδεικτικά συγκεκριμένες περικοπές διδακτικών ενοτήτων. Τούτο μπορεί, κατά περίπτωση και ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του σχολείου και της συγκεκριμένης τάξης, να συνοδεύεται από παράλληλη αύξηση των ωρών διδασκαλίας σε ορισμένες διδακτικές ενότητες, ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη εμβάθυνση της ύλης, καθώς και η δυνατότητα πραγματοποίησης (ομαδοσυνεργατικά) συνθετικών εργασιών και σχεδίων εργασίας με τη μέθοδο project.»


ΥΛΗ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα
2. Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας
3. Ο Χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία
6. «Ποιήσωμεν άνθρωπον…»
7. Η παρουσία του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία
8. Χριστούγεννα: η γιορτή της ενανθρώπησης του Θεού
9. Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία
10. «Προσκυνούμεν σου τα Πάθη Χριστέ..»
11. Η Ανάσταση του Χριστού
12. «Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν…»
13. Τι μπορεί να μάθει ο άνθρωπος για το Θεό; Προσέγγιση της γιορτής της Μεταμόρφωσης
14. Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος
15. Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: η ουσία της Εκκλησίας
16. Παναγία, η μητέρα του Χριστού
18. Οι άγιες εικόνες: έκφραση της πίστης
19. Η μνήμη των αγίων, αφορμές για ένα σύγχρονο ανθρωπολογικό προβληματισμό
21. Η είσοδος και ένταξη στη Εκκλησία: τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος
22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας
23. Το βαθύτερο νόημα της Θείας Λειτουργίας
24. Το μυστήριο της Μετανοίας
25. Η ευλογία για μια ζωή συζυγίας: το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του Γάμου
26. Πνευματική διακονία: το μυστήριο της Ιεροσύνης
27. Η ενότητα σώματος και ψυχής: το μυστήριο του Ευχελαίου
30. Ο πλούτος της εκκλησιαστικής ποίησης (Υμνογραφία)
31. Προβληματισμοί για τη λειτουργική γλώσσα και μουσική
32. Η θέση των λαϊκών στη σύγχρονη λατρεία, επισημάνσεις και προβληματισμοί
33. Η γυναίκα στη λατρεία
36. Σατανισμός
37. Πνευματισμός-εσωτερισμός-δεισιδαιμονία-Προλήψεις
38. Η Μασονία
40. Τέσσερα παραδείγματα-προκλήσεις
41. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά
44. «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…»


ΥΛΗ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1.    Ερωτήματα σχετικά με τα μεγάλα ζητήματα της ζωής
2.    Το ζήτημα για το Θεό
3.    Θρησκεία: ένα πανανθρώπινο φαινόμενο
4.    Ποιος είναι ο Θεός κατά την πίστη του Χριστιανισμού
5.    Η Βασιλεία του Θεού: όραμα αλλιώτικης ζωής ή ουτοπία;
6.    Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον»;
7.    «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;»
8.    Τι είναι το Άγιο Πνεύμα;
9.    Αρχή και πορεία του κόσμου
10.  Ο άνθρωπος στο αρχικό του μεγαλείο
11.  Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;
12.  Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ορθοδοξίας
14. Η ορθόδοξη άσκηση
15. Ο δυναμικός και απελευθερωτικός χαρακτήρας του Χριστιανισμού
17. Ο συνάνθρωπος ως αδελφός
18. Το χριστιανικό ήθος ως υπέρβαση των προκαταλήψεων του κόσμου-Σύγχρονες θεολογικές ζυμώσεις
20. Η χριστιανική θεώρηση του κράτους και της πολιτικής
21. Φανατισμός και ανεξιθρησκία
23.Το φαινόμενο της αθεΐας
24. Πίστη και Επιστήμη: αλληλοαποκλειόμενα ή αλληλοσυμπληρούμενα;
25. Ελληνισμός και Χριστιανισμός
28. Τα αφρικανικά θρησκεύματα
29. Ο Ιουδαϊσμός
30. Το Ισλάμ(Α΄)
31. Το Ισλάμ(Β΄)
32.Ο Ινδουισμός Α΄
33.Ο Ινδουισμός Β΄
34. Η Γιόγκα
35. Ο Βουδισμός
36. Η κινεζική θρησκεία
37. Η ιαπωνική θρησκεία
38. Η θρησκεία μπροστά στο πρόβλημα του θανάτου
 

Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 

Για την ύλη της Γ΄ τάξης του Λυκείου, όπου το μάθημα διδάσκεται μία ώρα εβδομαδιαίως, ο διδάσκων μπορεί να επιλέγει τις διδακτικές ενότητες με βάση τις ιδιαιτερότητες της τάξης αλλά και τα ενδιαφέροντα των μαθητών του.
Πηγή: http://www.minedu.gov.gr/publications/docs2012/120919_odogies_ma8imatwn_genikou_lukeiou.doc