Το έργο και τα συμφωνηθέντα των Επιτροπών διαλόγου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και της Εκκλησίας της Ελλάδος για τα νέα Προγράμματα στα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου

Το έργο και τα συμφωνηθέντα των Επιτροπών διαλόγου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και της Εκκλησίας της Ελλάδος για τα νέα Προγράμματα στα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου

Αλλαγές, διορθώσεις και τροποποιήσεις των Προγραμμάτων Σπουδών του Μαθήματος των Θρησκευτικών στα ισχύοντα ΦΕΚ του 2017

Σταύρου Γιαγκάζογλου

Επικ. Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ

1. Ο θεσμικός διάλογος του Υπουργείου Παιδείας με την Εκκλησία της Ελλάδος και της Κρήτης για το μάθημα των Θρησκευτικών

Συγκρότηση Επιτροπών διαλόγου και συνεργασίας

Ως γνωστόν, οι προσβληθείσες στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) Υπουργικές Αποφάσεις οδήγησαν στην καθολική εφαρμογή των Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ) στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου και Λυκείου, η οποία έγινε τον Σεπτέμβριο του 2016. Λόγω του θορύβου που προκλήθηκε από τις συστηματικές επικρίσεις στις οποίες προέβαιναν διάφοροι κύκλοι και ο οποίος εντάθηκε μετά την καθολική εφαρμογή των ΠΣ, ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Κωνσταντίνος Γαβρόγλου κατά την πρώτη συνάντησή του με τον Μακ. Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο στις 21-11-2016, διαβεβαίωσε τον Αρχιεπίσκοπο ότι θα υπάρξει διάλογος και συνεργασία για το μάθημα των Θρησκευτικών, στο πλαίσιο της λειτουργίας και των ειδικών επιτροπών Πολιτείας – Εκκλησίας, οι οποίες είχαν συσταθεί εκατέρωθεν με κοινή απόφαση.

Ακολούθως και ύστερα από συνεννόηση με τον Υπουργό Παιδείας συγκροτήθηκε Επιτροπή του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠΠΕΘ) και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) με τα κάτωθι μέλη:

1. Γεράσιμος Κουζέλης, Πρόεδρος του ΙΕΠ, ως Πρόεδρος της Επιτροπής

2. Γεώργιος Καλαντζής, Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων του ΥΠΠΕΘ, ως μέλος

3. Σταύρος Γιαγκάζογλου, Σύμβουλος ΥΠΠΕΘ, αποσπασμένος στο ΙΕΠ, ως μέλος

4. Γεώργιος Στριλιγκάς, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Κρήτης, ως μέλος

Χρέη γραμματέως: Χριστίνα Μαλτέζου, Διοικ. Υπάλληλος ΠΕ1, αποσπασμένη στο ΙΕΠ (Απόσπασμα Πρακτικού του ΙΕΠ 10/2-03-2017, ΑΔΑ 71ΘΜΟΞΛΔ-ΗΒΒ).

Το ΙΕΠ, στο πλαίσιο διαλόγου και συνεργασίας με την αντίστοιχη Επιτροπή της Εκκλησίας της Ελλάδος για τα υφιστάμενα Προγράμματα Σπουδών στα Θρησκευτικά, κάλεσε ως συμβούλους - εμπειρογνώμονες της αντίστοιχης Επιτροπής του ΥΠΠΕΘ-ΙΕΠ στις 3 και στις 26 Απριλίου 2017 τους κάτωθι:

1. Παναγιώτη Υφαντή, Αν. Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ,

2. Βασιλική Μητροπούλου, Αν. Καθηγήτρια Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ,

3. Μάριο Λιάγκη, Επ. Καθηγητή Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ,

4. Μαρία Συργιάννη, Σχολική Σύμβουλο Θεολόγων, Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας,

5. Αλέξανδρο Κόπτση, Σχολικό Σύμβουλο Δημοτικής Εκπαίδευσης, Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος (ΙΣΙ), αποδεχόμενη πρόταση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, περί συγκρότησης Επιτροπής εξ αρχιερέων για τον διάλογο και τη συνεργασία με το ΥΠΠΕΘ για τα Θρησκευτικά, με την Απόφαση 4804/2127/10-10-2016, προέβη κατά την έκτακτη β΄ συνεδρία της ΙΣΙ στις 9-3-2017 στην εξουσιοδότηση της ορισθείσας Τριμελούς εξ Αρχιερέων Επιτροπής να συμμετάσχει στον διάλογο με την αντίστοιχη Επιτροπή του ΥΠΠΕΘ/ΙΕΠ.

Η εν λόγω Επιτροπή της Εκκλησίας συγκροτήθηκε ως εξής:

Μητροπολίτης Ύδρας Εφραίμ, Πρόεδρος

Μητροπολίτης Μεσσηνίας, Χρυσόστομος, Καθ. Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ

Μητροπολίτης Μεσογαίας, Νικόλαος

Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Ανδρέας (Εκκλησία Κρήτης), Καθ. Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ

Χρέη γραμματέως: ο Πανοσ. Ἀρχιμ. Φιλόθεος Θεοχάρης.

Η Επιτροπή της Εκκλησίας κάλεσε ως συμβούλους - εμπειρογνώμονές της τους κάτωθι:

1.Κωσταντίνος Κορναράκης, Αν. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ,

2. Αθανάσιος Στογιαννίδης, Επ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ,

3. Στυλιανός Τσιπούρας, Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης,

4. Κωνσταντίνος Πρέντος, Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Επισημαίνεται ότι και οι δύο Επιτροπές στελεχώθηκαν από πρόσωπα υψηλού θεσμικού κύρους καθώς και από εξειδικευμένους παιδαγωγούς και επιστήμονες από την τριτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση με ανάλογη παιδαγωγική και επιστημονική εμπειρία και ενασχόληση.

Η διεξαγωγή του διαλόγου

Η πρώτη συνεδρίαση των δύο Επιτροπών έγινε με την παρουσία του Υπουργού Παιδείας κ. Κωνσταντίνου Γαβρόγλου στο ΥΠΠΕΘ. Ακολούθησαν στο ΙΕΠ πέντε (5) πολύωρες συναντήσεις εργασίας των δύο Επιτροπών στις ακόλουθες ημερομηνίες: 14 Μαρτίου 2017, 22 Μαρτίου 2017, 3 Απριλίου 2017, 14 Απριλίου 2017 και 26 Απριλίου 2018.

Στο πλαίσιο των εργασιών διαλόγου και συνεργασίας των δύο αυτών Επιτροπών πραγματοποιήθηκε ένας ευρύτερος διάλογος μεταξύ φορέων και προσώπων που σχετίζονται με το μάθημα εδώ και πολλά χρόνια. Επιστέγασμα αυτού του διαλόγου αποτέλεσε η έκδοση των νέων ΠΣ στα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου σε νέα ΦΕΚ (2104/19-6-2017 & 2105/19-6-2017).

Κατά τις συναντήσεις εργασίες έγινε αρχικά ευρεία συζήτηση για την ακολουθητέα πορεία του διαλόγου και συμφωνήθηκε να εξεταστούν αναλυτικά τα περιεχόμενα των ΠΣ και οι θέσεις και παρατηρήσεις της Εκκλησίας ανά βαθμίδα, ανά τάξη και ανά θεματική ενότητα. Η Επιτροπή της Εκκλησίας παρουσίαζε τις παρατηρήσεις και τις επισημάνσεις της καθώς και τις προτάσεις της. Ακολούθως η Επιτροπή του ΥΠΠΕΘ/ΙΕΠ συζητούσε μία προς μία τις θέσεις της Εκκλησίας και παρείχε τις αναγκαίες εξηγήσεις, εξέφραζε τις προσεγγίσεις της στο πλαίσιο της φιλοσοφίας και της συνοχής των ΠΣ, δεχόταν ή τροποποιούσε τεκμηριωμένα τις προτάσεις της Επιτροπής της Εκκλησίας και, ακολούθως, πρότεινε τεχνικά και λεκτικά τις ανάλογες αλλαγές, βελτιώσεις και διορθώσεις στα ΠΣ, οι οποίες και γίνονταν δεκτές από την Επιτροπή της Εκκλησίας. Σχεδόν όλες οι παρατηρήσεις της Επιτροπής της Εκκλησίας στα ΠΣ έγιναν δεκτές και σχηματοποιήθηκαν τεχνικά και λεκτικά από την Επιτροπή του ΥΠΠΕΘ/ΙΕΠ.

Ακολούθως, και μολονότι αυτό δεν ήταν κύριο έργο των δύο Επιτροπών, έγινε συζήτηση και παρουσίαση των υπό δημιουργία κατά τη χρονική περίοδο εκείνη 11 Φακέλων Μαθήματος στα Θρησκευτικά Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου. Επιπλέον, η Επιτροπή της Εκκλησίας εξέφρασε την άποψή της για κάθε Φάκελο Μαθήματος ώστε και τα διδακτικά υλικά και εργαλεία του μαθήματος των Θρησκευτικών να τύχουν της αποδοχής και σύμφωνης γνώμης της. Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης των περιεχομένων των ΠΣ, η Επιτροπή του ΥΠΠΕΘ/ΙΕΠ προχώρησε σε συστάσεις προς τους συντάκτες των Φακέλων Μαθήματος για την ενσωμάτωση των συμφωνηθέντων αλλαγών στα ΠΣ. Επισημαίνεται ότι ο διάλογος και η συνεργασία που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας με θέμα την εξέταση εγκεκριμένων διδακτικών υλικών στα Θρησκευτικά, έγινε για πρώτη φορά, ενώ ουδέποτε άλλοτε δεν έχει συμβεί κάτι ανάλογο σε μορφή και έκταση και μάλιστα για ΠΣ υπό δημοσίευση σε ΦΕΚ και υπό συγγραφή διδακτικά υλικά, όπως είναι οι Φάκελοι Μαθήματος στα Θρησκευτικά. Πράγματι, όλα αυτά τα χρόνια και μάλιστα μετά τη Μεταπολίτευση και τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, η Εκκλησία εξέφραζε την άποψή της μετά τη δημοσίευση των Προγραμμάτων και την έκδοση των βιβλίων και όχι από πριν. Μάλιστα, το έπραττε αυτό, σύμφωνα με τον Ν.590/1977, άρθρο 9 παρ. 5, (ΦΕΚ Α΄ 146 – Περί του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος), βάσει του οποίου η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος «παρακολουθεί το δογματικόν περιεχόμενον των διά τα σχολεία της Στοιχειώδους και Μέσης Εκπαιδεύσεως προοριζομένων διδακτικών βιβλίων του μαθήματος των Θρησκευτικών». Αυτή τη φορά, η συμμετοχή της Εκκλησίας της Ελλάδος, διευρυμένη και με τη συμμετοχή της Εκκλησίας της Κρήτης, δεν περιορίστηκε στην παρακολούθηση μόνον του δογματικού μέρους των βιβλίων, αλλά λόγω της υφής των νέων Προγραμμάτων και των διδακτικών υλικών τους, αλλά το ενδιαφέρον και η έκφραση γνώμης της αφορούσε και τα ΠΣ και τα διδακτικά υλικά σε έντυπη μορφή βιβλίου. Συνεπώς, το τελικό αποτέλεσμα του διαλόγου και οι συμφωνηθείσες αλλαγές στα ΠΣ προέρχεται από συμφωνία μεταξύ των δύο ειδικών Επιτροπών Πολιτείας και Εκκλησίας με σεβασμό βέβαια στον Καταστατικό Χάρτη και στην ελευθερία της Πολιτείας να ρυθμίζει την εκπαίδευσή της με σεβασμό στον δημοκρατικό πολιτισμό, καθώς και στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων.

Για περισσότερα στο: https://eduthriskeftika.blogspot.com/2018/10/blog-post_0.html