Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου: Αλλοίωση και ουσιαστικό νόημα των Χριστουγέννων

«Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν.

Ἐν τούτῳ ἐφανερώθη ἡ ἀγάπη

τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμῖν, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἀπέσταλκεν

ὁ Θεὸς εἰς τὸν κόσμον

ἵνα ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ».

(A΄Ιω. 4:8-9) 

Η εορτή των Χριστουγέννων στις παραδοσιακά χριστιανικές κοινωνίες διατηρεί κάτι το ξεχωριστό. Ακτινοβολεί φως, γαλήνη, αγάπη κι ελπίδα. Με τον τρόπο, όμως, που εορτάζεται στις εκκοσμικευμένες χώρες μας, το βαθύτερο νόημά της συχνά αλλοιώνεται. Χάνεται μέσα στα πολυποίκιλα στολίδια. Η καταναλωτική υστερία και η πνευματική αδιαφορία συρρικνώνουν το θρησκευτικό ενδιαφέρον. Επιδείξεις πολυτελείας και κενοδοξίας παραμορφώνουν την ομορφιά της απλότητος και της αθωότητος. Δεν πρόκειται για εξωτερικά φαινόμενα. Η μετάλλαξη αυτή συντελείται ανεπαίσθητα στη συνείδησή μας.

Η αλλοίωση συμπληρώνεται με την εισβολή μιας άσχετης με τα Χριστούγεννα φιγούρας, του λεγομένου «Αϊ-Βασίλη», που εμφανίζεται ως ένας ευτραφής γεροντάκος με κόκκινη αμφίεση, ο οποίος έρχεται από τον Βορρά και μοιράζει δώρα, μια μυθοπλασία, που μαγνητίζει τη φα-ντασία μικρών και μεγάλων. Στην ουσία είναι μια φοβερή παραποίηση της υπέροχης μορφής του σοφού οικουμενικού διδασκάλου Βασιλείου του Μεγάλου, Αρχιεπισκόπου Καισαρείας, ο οποίος έζησε και κήρυξε το Ευαγγέλιο του Χριστού, απαλύνοντας τον ανθρώπινο πόνο με πρωτοποριακά έργα αγάπης.

Η Εκκλησία επιμένει να αποκαλύπτει το ουσιαστικό νόημα της εορτής: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί». Ετσι φανερώθηκε η αγάπη του Θεού για μας: απέστειλε τον Υιόν αυτού τον μονογενή στον κόσμο για να ζήσουμε δι’ αυτού, βιώνοντας τη δική Του αλήθεια, δύναμη και χάρη. Ο «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί» (Α΄ Τιμ. 3:16). Αυτό αποτελεί την ειδοποιό διαφορά της Χριστιανικής πίστεως ως προς οιοδήποτε ιδεολόγημα και θρησκευτικό σύστημα. Με τον τονισμό ότι ο Θεός είναι Αγάπη διακηρύσσεται ότι ο Δημιουργός και Κύριος του σύμπαντος δεν είναι μία απρόσωπη Υπέρτατη ενέργεια, σοφία, δύναμη, που ο άνθρωπος θα μπορούσε να προσεγγίσει με τις διανοητικές του μόνο λειτουργίες. Είναι Θεός προσωπικός, και εκφράζει την αγάπη Του με συγκεκριμένη σχέση με το ανθρώπινο γένος.

Ο Υιός και Λόγος Του προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, «σαρκοῦται». Το μοναδικό νόημα τής εορτής διατυπώνει εύστοχα ο Μέγας Αθανάσιος: «Ὁ Λόγος Σάρξ ἐγένετο, ἵνα τόν ἄνθρωπον δεκτικόν θεότητος ποιήσῃ» (ο Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος για να οδηγήσει τους ανθρώπους στη θέωση). Η Γέννηση του Χριστού μοιάζει με εμβόλιο αγάπης, που ενεργεί μυστικά και διαχέεται μακροπρόθεσμα στο σώμα της ανθρωπότητος. Η αγάπη όλο και περισσότερο προσελκύει τον γενικό σεβασμό και θαυμασμό και αναγνωρίζεται ως η κατεξοχήν πανανθρώπινη αξία.

Κάθε πιστός καλείται την περίοδο αυτών των εορτών σε εσωτερική ανασύνταξη. Καλείται να συνειδητοποιήσει βαθύτερα το νόημα της ελεύσεως του Σωτήρος Χριστού στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητος. Το

Γεγονός αυτό παραμένει η ρίζα της Χριστιανικής αποκαλύψεως και τροφοδοτεί κάθε άλλη χριστιανική πρόταση και αξία.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι πρώτος ο Θεός εκδηλώνει την αγάπη Του: «Ἐν τούτῳ ἐστὶν ἡ ἀγάπη, οὐχ ὅτι ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸν Θεόν, ἀλλ᾿ ὅτι αὐτὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς καὶ ἀπέστειλε τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἱλασμὸν περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α΄ Ιω. 4:10). Από αυτή την πηγή αγάπης αναβλύζει το χρέος της δικής μας αγάπης: «Αγαπητοί, εἰ οὕτως ὁ Θεὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς, καὶ ἡμεῖς ὀφείλομεν ἀλλήλους ἀγαπᾶν» (Α΄ Ιω. 4:11). Ο Θεός αγαπά ανεξάρτητα από το αν οι άλλοι είναι άξιοι της αγάπης του και αν τελικά ανταποκρίνονται σ’ αυτήν. Ακτινοβολεί αυτό που είναι: Αγάπη. Και σε αυτήν ακριβώς την ποιότητα αγάπης προσκαλεί όσους τον ακολουθούν.

* * *

Υπάρχει όμως και μια άλλη ακόμη αλλοίωση˙ αυτή τραυματίζει επικίνδυνα την έννοια της αγάπης. Η υπέροχη αυτή λέξη χρησιμοποιείται με διάφορες σημασίες, που μεταλλάσσουν το ουσιαστικό νόημά της. Αυτό ισχύει σε ποικίλες μορφές τέχνης της εποχής μας, ώστε να διερωτάται κανείς: Πού είναι η αγάπη που χάθηκε στον ερωτισμό; Και πού είναι ο αληθινός έρωτας που χάθηκε σε πάθη ακατονόμαστα;

Η Εκκλησία, ως «Σώμα Χριστού», δεν παύει να προβάλλει σταθερά το νόημα της αγάπης, όπως το αποκάλυψε ο Χριστός με τη Γέννησή Του και με ολόκληρη τη ζωή και τη διδασκαλία Του. Η αγάπη συνυφαίνεται με εθελούσια ταπείνωση. Ο Λυτρωτής ήρθε στον κόσμο ως αθώο βρέφος. Πρόκειται για μια εκπληκτική ενέργεια του ανέκφραστου και απερινόητου Θεού της αγάπης. Ασύλληπτη για τις συχνότητες της αντιληπτικής δυνατότητος του ανθρώπου.

Η αγάπη είναι μία κίνηση ελευθερίας από την αιχμαλωσία του εγωκεντρισμού. Καθορίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά σε όλες τις εκφράσεις της. Η αγάπη μακροθυμεί, έχει τη δύναμη να συγχωρεί, δεν ζηλεύει, δεν φέρεται με αλαζονεία, δεν υπερηφανεύεται, δεν ζητάει τα δικά της, δεν οργίζεται, δεν σκέπτεται το κακό για τους άλλους, δεν χαίρεται με την αδικία, αλλά μετέχει στη χαρά όταν βλέπει να επικρατεί η αλήθεια (πρβλ. Α΄ Κορ. Κεφ. 13). Η αγάπη δεν περιορίζεται από κανένα σύνορο, φυλετικό, κοινωνικό, πολιτικό.

Στην επιδημία πλεονεξίας και αδικίας, που μαστίζει τις εκκοσμικευμένες καπιταλιστικές κοινωνίες, όπως και στο αμόκ της βίας και του μίσους, που στον αιώνα μας εκρήγνυνται με συνθήματα θρησκευτικά, η αντίδραση των πιστών Χριστιανών είναι η βίωση και προσφορά αγάπης, με ταπεινοφροσύνη και θυσιαστική διάθεση. Κανείς κοινωνικός θεσμός δεν μπορεί να αντικαταστήσει την Εκκλησία σ’ αυτή την προσφορά. Αυτή είναι το διαχρονικό εργαστήριο αγάπης. Εχοντας κεφαλή της τον Χριστό, ο Οποίος είναι η Σαρκωμένη Αγάπη του Θεού, διακηρύσσει ότι «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» (Α΄ Ιω. 4:16)˙ και ο μόνος τρόπος για να ζήσουμε αληθινά είναι να βιώσουμε την αγάπη, όπως την έζησαν αναρίθμητα πλήθη Αγίων σε όλες τις εποχές. Μόνο έτσι θα «ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ» και θα είμαστε σε κοινωνία μαζί Του: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ιω. 4:16).

Η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού αποκαλύπτει ένα απροσμέτρητο μέγεθος αγάπης. Ας το προσεγγίσουμε με περισυλλογή, προσευχή, με ευγνωμοσύνη για το υπέροχο αυτό δώρο του Θεού.

Ευλογημένα Χριστούγεννα, με ανυπόκριτη αγάπη στην καρδιά μας, όπως την αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός, ο Λυτρωτής και Κύριός μας, με μια αγάπη γεμάτη ταπείνωση, ειρήνη και κοινωνική ευαισθησία.