Κατόπιν προσκλήσεως της Ορθόδοξης Επισκοπής Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης (Βοσνία και Ερζεγοβίνη) και της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου (Δημοκρατία της Σερβίας), ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης πραγματοποίησε σειρά ομιλιών πάνω σε επίκαιρα θέματα ορθόδοξης θεολογικής προβληματικής.
1. Το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2017, στο Trebinje της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, στην κατάμεστη αίσθουσα του Δημοτικού Πολιτιστικού Κέντρου, ο Δρ. Καλαϊτζίδης μίλησε με θέμα «Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα». Στη διάλεξή του ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών έθεσε το ερώτημα εάν η Ορθοδοξία σταμάτησε πριν τη νεωτερικότητα, και εάν η χριστιανική θεολογία λειτουργεί μόνο σε παραδοσιακά περιβάλλοντα, δανειζόμενη τα σχήματα και τις παραστάσεις της αγροτικής κοινωνίας, με την οποία συνδέονται οι λειτουργικοί και θεολογικοί συμβολισμοί, τα ρητορικά υποδείγματα του κηρύγματος, οι δομές της εκκλησιαστικής διοικήσεως και κυρίως οι παγιωμένες αντιλήψεις για τη σχέση ιερού και κοσμικού, θρησκείας και πολιτικής, Εκκλησίας και κοινωνίας. Διερωτήθηκε ακόμη εάν έχει αποδεχτεί η Ορθοδοξία το κεκτημένο της νεωτερικότητας και τις συνέπειές του στο θρησκευτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πεδίο ή μήπως νοσταλγούμε οι ορθόδοξοι τα προμοντέρνα σχήματα οργάνωσης και τις δομές του ενδόξου παρελθόντος μας, ακολουθώντας έτσι την εισαγόμενη λογική του φονταμενταλισμού και εκλαμβάνοντας και αυτήν ακόμη τη μετανεωτερικότητα ως την revanche της Εκκλησίας και της θρησκείας. Υπενθύμισε, τέλος, ότι η νεωτερικότητα και η μετανεωτερικότητα, όπως και το πλαίσιο που αυτές ορίζουν, αποτελούν το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον εντός του οποίου καλείται να επιτελέσει την αποστολή της η Εκκλησία, εντός του οποίου καλείται ξανά και ξανά να σαρκώνει τη χριστιανική αλήθεια για το Θεό, τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου ήταν ο κύριος ομιλητής στο πλαίσιο συνεδρίου με θέμα «Η Θεολογία στον δημόσιο χώρο» που διοργάνωσε η Ορθόδοξη Επισκοπή Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης και το νεοϊδρυθέν Κέντρο Σπουδών Φιλοσοφίας και Θεολογίας. Τα θέματα που συζητήθηκαν στις υπόλοιπες συνεδρίες αυτού του συνεδρίου ήταν: 1) Συνοδικότητα και Ενότητα της Εκκλησίας στον 21ο αιώνα (με αναφορά στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης), 2) Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι: Η κρίση και το μέλλον της ευρωπαϊκής ταυτότητας, 3) Φόβος και ελευθερία, και 4) Η θέση και ο ρόλος των γυναικών στην Εκκλησία και την κοινωνία.
Μετά το πέρας της ομιλίας του Π. Καλαϊτζίδη και της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας συζήτησης που ακολούθησε (όπου χρέη μεταφραστή από τα αγγλικά στα σερβικά ανέλαβε ο Επικ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου Δρ. Marko Vilotic, ο οποίος μετέφρασε και το κείμενο της διάλεξης από τα αγγλικά στα σερβικά), ο Θεοφ. Επίσκοπος Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης κ. Γρηγόριος ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν στην επιτυχία του συνεδρίου, ενώ απευθυνόμενος στον ομιλητή είπε χαρακτηριστικά: «Επιτρέψτε μου να εκφράσω τη βαθιά χαρά μου προς τον Διευθυντή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Π. Καλαϊτζίδη, για την ιδιαίτερα εμπνευσμένη και διαφωτιστική διάλεξη που μόλις ακούσαμε. Είμαστε πράγματι ευγνώμονες για την εδώ παρουσία του και νιώθουμε ιδιαίτερη τιμή που έχουμε κοντά μας έναν διακεκριμένο Ορθόδοξο στοχαστή. Έχω την άποψη ότι ο Δρ. Καλαϊτζίδης αποτελεί μια ανάσα φρεσκάδας για την σύγχρονη ορθόδοξη θεολογία και ευελπιστούμε ότι η σημερινή εκδήλωση θα είναι μόνο η αρχή μιας όμορφης συνεργασίας μεταξύ των δύο ινστιτούτων, της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου και του Κέντρου Φιλοσοφίας και Θεολογίας στο Trebinje».
Το Κέντρο Φιλοσοφίας και Θεολογίας ιδρύθηκε το 2016 με πρωτοβουλία του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης κ. Γρηγορίου, με τους ακόλουθους σκοπούς:
Να προωθήσει το επιστημονικό και ερευνητικό έργο στο χώρο της Φιλοσοφίας και Θεολογίας, όπως επίσης και σε άλλα συναφή αντικείμενα
Να καταρτίσει ειδικούς στα πεδία της Φιλοσοφίας και της Θεολογίας
Να συστηματοποιήσει και να εμπεδώσει τη γνώση για την πολιτισμική ταυτότητα στο πλαίσιο της Ευρώπης
Να συμβάλλει στην ανταλλαγή πληροφοριών, γνώσης και εμπειριών μεταξύ των ερευνητικών και αναπτυξιακών φορέων και των πανεπιστημίων.
Για την πραγματοποίηση αυτών των σκοπών το εν λόγω Κέντρο σκοπεύει να διοργανώσει επιστημονικών συνέδρια, τράπεζες λόγου και διαλέξεις (σε τοπικό και διεθνές επίπεδο), συμμετοχή σε επιστημονικά προγράμματα, ποικίλες εκδόσεις (περιοδικών, συλλογικών τόμων με τα πρακτικά των επιστημονικών συναντήσεων, μονογραφιών, εγχειριδίων, μεταφράσεων σημαντικών φιλοσοφικών και θεολογικών έργων και μελετών), καθώς και με τη συνεργασία με ανάλογα ιδρύματα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.
Το συνέδριο στο Trebinje ολοκληρώθηκε με την τέλεση της κυριακάτικης θείας λειτουργίας στον Καθεδρικό ναό της πόλης στην οποία προεξήρχε ο Θεοφ. Επίσκοπος Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης κ. Γρηγόριος, συλλειτουργούντος του Θεοφ. Επισκόπου πρώην Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης κ. Αθανασίου (Γιέφτιτς) και με τη συμμετοχή πλήθους κληρικών και λαϊκών.
Για να διαβάσετε την περίληψη της εισήγησης του Π. Καλαϊτζίδη πατήστε εδώ.
2. Την Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017 το μεσημέρι, ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών προσκλήθηκε να λάβει μέρος στο μεταπτυχιακό σεμινάριο Κανονικού Δικαίου της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου που λειτουργεί με την ευθύνη του Επικ. Καθηγητή Δρ. Rastko Yovic, όπου εισηγήθηκε (στα αγγλικά) το θέμα: «Βαπτισματική και Εθνο-πολιτισμική κοινότητα: η περίπτωση της ελληνικής Ορθοδοξίας». Ο κ. Καλαϊτζίδης υπογράμμισε τη διαφορά μεταξύ εκκλησιακής και εθνο-πολιτισμικής ταυτότητας, ενώ περιέγραψε τη σταδιακή μετατροπή της Εκκλησίας από βαπτισματική σε εθνο-πολιτισμική κοινότητα ως συνέπεια της λήθης της εσχατολογικής συνείδησης της Εκκλησίας και της απώλειας της διαλεκτικής έντασης μεταξύ εσχατολογίας και ιστορίας, Εκκλησίας και κόσμου, ερήμου και αυτοκρατορίας, και της βαθμιαίας διολίσθησης από την εκκλησιολογική υπόσταση στην εθνο-πολιτισμική. Ανέδειξε δε τα προβλήματα και τις στρεβλώσεις που επιφέρουν στο εκκλησιαστικό σώμα η κατανόηση και η συγκρότηση της Εκκλησίας με όρους εθνικούς ή με όρους ταυτότητας, κάνοντας λόγο για την σπατάλη εκ μέρους της σύγχρονης Ορθοδοξίας του πνευματικού και θεολογικού της κεφαλαίου σε έναν ξεπερασμένο θρησκευτικό φυλετισμό, εκ διαμέτρου αντίθετο με το υπερεθνικό και υπερφυλετικό μήνυμα του Ευαγγελίου. Ακολούθησε διάλογος με τους φοιτητές κατά τον οποίο συζητήθηκαν εκτενέστερα επιμέρους κανονικά και ευρύτερα θεολογικά ζητήματα που έθεσε η εισήγηση.
Για να διαβάσετε την περίληψη της εισήγησης του Π. Καλαϊτζίδη πατήστε εδώ.
3. Την Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2017 το βράδυ, ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών έδωσε δημόσια διάλεξη στο μεγάλο αμφιθέατρο της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου με θέμα: «Νέος οίνος σε παλαιούς ασκούς; Η Ορθόδοξη Θεολογία της Ιεραποστολής και οι προκλήσεις του παγκοσμιοποιημένου κόσμου». Στην ομιλία του ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών αναφέρθηκε αρχικά στα σημεία εκείνα που συνιστούν την ιδιαίτερη συμβολή της ορθόδοξης θεολογίας της ιεραποστολής στην παγκόσμια χριστιανική κοινότητα και την οικουμενική θεολογία, όπως λ.χ. την τριαδολογική θεμελίωση της ιεραποστολής, τον θεολογικό προβληματισμό εν σχέσει προς τα κανονικά και τα χαρισματικά όρια της Εκκλησίας, την κατανόηση της ιεραποστολής ως διακονίας και «λειτουργίας μετά την λειτουργία», αλλά και την αποσύνδεσή της, κατά τη διάρκεια ειδικά του 20ου αιώνα, από αποικιοκρατικά ή προσηλυτιστικά φαινόμενα, κ.ά. Την ίδια στιγμή αναφέρθηκε και στα προβλήματα (αλλά και τις προκλήσεις) που καθιστούν την παρουσία της ορθόδοξης θεολογίας της ιεραποστολής αναιμική και αδύναμη, ιδιαίτερα μάλιστα στο πλαίσιο της δημογραφικής μεταβολής του επίκεντρου της χριστιανικής παρουσίας από τον ευρύτερο δυτικό κόσμο στον παγκόσμιο Νότο. Έτσι έγινε λόγος για την στενή διασύνδεση της Ορθοδοξίας με τα βυζαντινά πρότυπα και τον βυζαντινό πολιτισμό, την αδυναμία «εμπολιτισμού» της χριστιανικής πίστης στον εκάστοτε τοπικό πολιτισμό, την αποκλειστική υιοθέτηση της οντολογικής γλώσσας ως μέσου κήρυξης του ευαγγελίου ακόμη και στις περιοχές του παγκόσμιου Νότου που αγνοούν το ίδιο το ρήμα «είναι», το φαινόμενο της «εθνικής Ορθοδοξίας», τη στενή δηλαδή διασύνδεση της Ορθοδοξίας με την εθνική ιδέα, την επιφυλακτική αν όχι αρνητική στάση έναντι της παγκοσμιοποίησης και των κατακτήσεων της νεωτερικότητας, την απολυτοποίηση της ταύτισης με μια ορισμένη μορφή πνευματικότητας στο βαθμό που η Ορθοδοξία να θεωρείται μια παραλλαγή ενός εξωτικού και απόκοσμου μυστικισμού, η απουσία κάθε σχετικής συζήτησης για την πολιτική θεολογία, την θεολογία της απελευθέρωσης και την φεμινιστική θεολογία, που δίνουν έμφαση στην κοινωνική διάσταση του χριστιανικού μηνύματος. Στο τέλος της εισήγησής του ο κ. Καλαϊτζίδης έκανε λόγο για την ανάγκη η ιεραποστολή να ξαναβρεί την κεντρική της θέση τόσο στη ζωή όσο και στην θεολογία της Εκκλησίας. Τη διάλεξη παρακολούθησαν πολλοί φοιτητές και καθηγητές της Σχολής, ενώ ακολούθησε εξαιρετικά ενδιαφέρον και ζωηρός διάλογος στον οποίο συνέβαλαν αποφασιστικά με την επιτυχημένη διερμηνεία τους από τα αγγλικά και τα ελληνικά στα σερβικά οι Διάκονος Zdravko Jovanovic, Επικ. Καθηγητής Πατρολογίας της Θεολογικής Σχολής και Δρ. Dalibor Dukic, Λέκτωρ της Νομικής Σχολής Βελιγραδίου.
Για να διαβάσετε την περίληψη της εισήγησης του Π. Καλαϊτζίδη πατήστε εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου