ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΉ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Με την υψηλή παρουσία του Οικ. Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου και ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου πραγματοποιήθηκε στις 13 Ιουνίου 2014 στους χώρους του ιστορικού Δημοτικού Σχολείου του Γαλατά της Πόλης, η επιστημονική Ημερίδα που διοργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Δέρκων, με θέμα: «Πολίτικη Ψαλτική Τέχνη». Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν εισηγήσεις ειδημόνων ερευνητών της ψαλτικής παράδοσης της Πόλης. Ο Σεβασμιώτατος Γέρων Δέρκων κ. Απόστολος κηρύττοντας την έναρξη και καλωσορίζοντας τον Πατριάρχη τόνισε μεταξύ άλλων την εύστοχη απόφασή Tου να αφιερώσει το Ημερολόγιον της Εκκλησίας της Κων/πόλεως του τρέχοντος έτους στους τρεις διδασκάλους Χρύσανθο Καράμαλλη εκ Μαδύτων (+1846), Γρηγόριο Πρωτοψάλτη (+1821) και Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα (1840), επί τη συμπληρώσει 200 ετών από την μεταρρύθμιση του 1814: «Πολὺ σοφὰ καὶ εὔστοχα, λοιπόν, Παναγιώτατε, καὶ θείᾳ νεύσει, ἀφιερώσατε τὸ παρὸν ἔτος καὶ τὸ Ἡμερολόγιον τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας εἰς τοὺς τρεῖς μεγάλους διδασκάλους καὶ ἐξηγητὰς ἐκ τῆς παλαιᾶς παρασημαντικῆς εἰς τὴν νέαν, Χρύσανθον, Γρηγόριον καί Χουρμούζιον, διότι ἀποτελεῖ μέγα γεγονὸς καὶ σταθμὸν ἡ πρωτοβουλία των καὶ ἡ προσφορά των γιὰ τὴν μετέπειτα ἐξέλιξη τῆς ψαλτικῆς τέχνης». Αυτή την επέτειο τίμησε άλλωστε πρώτη στην Πόλη η Μητρόπολη Δέρκων, με την ως άνω Ημερίδα. Τίμησε την ιστορία και παράδοση της ιεράς και υψηλής αυτής τέχνης. «Διασώζεται μία ἁγία παράδοσις, ἕνα ἦθος ἱεροψαλτικὸν καὶ ἕνα ὕφος, τὸ Πολίτικο ψαλτικὸν ὕφος, ἕνα ὕφος ποὺ συνδυάζει τὸ ἡγεμονικὸν τοῦ πνεύματος μὲ τὸ ἱκετευτικὸν τῆς προσευχῆς. Τὴν Πατριαρχικὴ μεγαλοπρέπεια μὲ τὸν πόνο καὶ τὸν καημὸ ποὺ ζεῖ πρὸ πολλοῦ ἡ ἐδῶ πονεμένη Ρωμηοσύνη. Ἡ ἐντὸς τῶν τειχῶν Ὀρθοδοξία, ἀλλὰ καὶ ἡ ἐκτὸς τῶν τειχῶν εἰς τὶς παρακείμενες Μητροπόλεις, μία ἐκ τῶν ὁποίων εἶναι καὶ ἡ καθ’ ἡμᾶς ἐπαρχία τῶν Δέρκων» ανέφερε, τέλος, ο Ποιμενάρχης μας και ευχαριστώντας θερμά τους παρευρισκομένους, τους συντελεστές της της εκδηλώσεως της Μητροπόλεως, και την Πρόεδρο τους ΔΣ του Σχολείου του Γαλατά κ. Μαίρη Κομοροσάνο για την άψογη φιλοξενία, έδωσε τον λόγο στους εισηγητές. Ο Αντ. Χατζόπουλος, δρ ΑΠΘ, στην ομιλία του με θέμα «Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία καί ἡ Ψαλτική Τέχνη» παρουσίασε ένα ιστορικό πανόραμα της διαχρονικότητας της ιεράς αυτής τέχνης στην Πόλη μας και κυρίως της άμεσης σύνδεσής της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Με πρωτότυπα στοιχεία που προβλήθηκαν σε διαφάνειες ανέλυσε την από αιώνων θαυμαστή πορεία της ψαλμωδίας στη Μεγάλη Εκκλησία και την μέριμνα, που αυτή επεδείκνυε και επιδεικνύει για την διαφύλαξη και διάδοσή της. Ο εισηγητής ανέλυσε το έργο των τριών διδασκάλων οι οποίοι με την έγκριση της Μ. Εκκλησίας και του Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίλλου του στ’ επινόησαν το 1814 την Νέα Μέθοδο της εκκλησιαστικής μουσικής, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή πριν από 200 ακριβώς χρόνια σε όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες, όπου διατηρείται η ψαλτική τέχνη. Η επικράτησή της δεν ήταν εύκολη υπόθεση και η όλη διαδικασία της καθολικής αποδοχής της κράτησε 100 περίπου χρόνια. Ο ομιλητής αναφέρθηκε στην ιστορική πορεία των δύο μακροβιότερων Πατριαρχικών Μουσικών Σχολών της Νέας Μεθόδου που λειτούργησαν στην Πόλη, 1815-1821 η πρώτη και 1899-1925 η δεύτερη αλλά και στην ουσιαστική συμβολή τους μέσω των πολυάριθμων αποφοίτων τους στη διάδοση της ψαλτικής σε όλες τις ορθόδοξες χώρες. Η δικαίωση της Νέας Μεθόδου ήλθε «αργά αλλά σταθερά», ανέφερε ο ομιλητής. Δεν λησμόνησε ακόμη να αναφερθεί στην ιστορική πορεία και την σημερινή δράση του Συνδέσμου Μουσικοφίλων εν Πέραν Κων/πόλεως που είναι ο μοναδικός φορέας στην Πόλη επάξιος συνεχιστής της βυζαντινής μουσικής παράδοσης της Πόλης μας.

 

 

 

Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε ο κ. Ἀχιλλέας Τίγκας, Πτυχ. Μουσικολ. Παν. Μακεδονίας, MS İTÜ İstanbul, ο οποίος αναφέρθηκε ενδελεχώς στις «Διαπολιτισμικές σχέσεις ψαλτῶν της Κων/πόλεως κατά τήν μεταβυζαντινή περίοδο». Η μουσική είναι η κατεξοχήν τέχνη που δεν γνωρίζει σύνορα, οι κοσμοπολίτες ψάλτες και Πρωτοψάλτες της Πόλης είχαν διαρκή επικοινωνία με τους οθωμανούς μουσικούς και ήταν γνώστες της οθωμανικής μουσικής. Αξιόλογη είναι η επιστημονική συνεργασία μεταξύ των, καθώς υπάρχουν μουσικές εκδόσεις βιβλίων από το Πατριαρχικό Τυπογραφείο με άσματα οθωμανικά και ελληνικά. Τέλος, αναφέρθηκε με επιστημονικά στοιχεία σε ιστορικές εξέχουσες μορφές της ψαλτικής τέχνης που συνεργάζονταν με Τούρκους και άλλους μουσικούς και που ήταν ειδήμονες της ψαλτικής και της οθωμανικής μουσικής. Ο τελευταίος ομιλητής, κ. Χρῆστος Ψωμιάδης, Πτυχ. Μουσικολ. Παν. Μακεδονίας Θεσσαλονίκης στην επίσης πρωτότυπη παρουσίασή του με θέμα «Ψάλται καί ὀργανογνωσία», αναφέρθηκε σε πλήθος μουσικοδιδάσκαλων και πρωτοψαλτών του Πατριαρχείου που ήταν δεξιοτέχνες των παραδοσικαών οργάνων, όπως είναι ο πλαγίαυλος, η θαμπούρα, το ούτι και η πολίτική λίρα. Στηριζόμενος σε ιστορικές μαρτυρίες, που ο ίδιος συνέλεξε κατόπιν προσωπικής έρευνας τόνισε την άμεση σχέση και εξάρτηση της γνώσης της θεωρίας και πράξης της ψαλτικής τέχνης με την οργανογνωσία. «Οι περισσότεροι ψάλτες και σχεδόν όλοι οι Πρωτοψάλτες του Πατριαρχικού Ναού μέχρι την εποχή του Γεωργίου Βιολάκη γνώριζαν πολύ καλά τα παραδοσιακά όργανα» είπε ο ομιλητής περαίνοντας την παρουσίασή του. Στη συνέχεια οι Μαρίνα Λιόντου-Mohamed, πτ.Τμ. Λαικής Τέχνης και Παράδοσης ΤΕΙ Ηπείρου, ΜΑ, Uni f.arts, Rotterdam, στο ούτι ο Χρῆστος Ψωμιάδης στην πολίτικη λίρα, ο Ἀχιλλέας Τίγκας στο νέι και ο Hasan Kiriş, τελειοφ. Konservatuar İTÜ İst., στον ταμπουρά εκτέλεσαν βυζαντινό κράτημα (τεριρεμ) του Πέτρου Πελοποννησίου σε ήχο πρώτο αποσπώντας τις επευφημίες των πολυάριθμων παρευρισκομένων.  
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κατέκλεισε την εκδήλωση και ευχαρίστησε τον Μητροπολίτη κ. Απόστολο για την παράλληλα με την πνευματική, πλούσια πολιτιστική δράση της Ιεράς Μητροπόλεως Δέρκων, παροτρύνοντάς τον για νέες εκδηλώσεις που προβάλλουν την συνεχή παρουσία της Ρωμιοσύνης και της Ορθοδοξίας στην Πόλη μας.
Ας σημειωθεί, τέλος, ότι με την ευκαιρία της εκδηλώσεως κυκλοφόρησε ειδικό έγχρωμο έντυπο φροντίδι του Ν. Μαγγίνα και του γράφοντος στο οποίο μεταξύ άλλων αναδημοσιεύονται για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 1999 στη διδ. διατριβή του Α.Χατζόπουλου, Αλεξανδρούπολη 1999) τα λανθάνοντα και μέχρι πρότινος αγνοημένα ιστορικά κείμενα της Προκηρύξεως και της Επιστολής του 1815 του Πατριάρχου Κυρίλλου του στ’ με τα οποία κοινοποιείται η έγκριση της Νέας Μεθόδου της ψαλτικής τέχνης και η ίδρυση της πρώτης Μουσικής Σχολής.
Μετά την Ημερίδα ακολούθησε πλούσια δεξίωση στον τελευταίο όροφο της φιλόξενης Αστικής Σχολής Γαλατά, προσφορά της Ιεράς Μητροπόλεως Δέρκων.

Κων/πολη, 20/6/2014
 δρ Αντώνιος Χατζόπουλος   

 

 

 

Πηγή: http://antoniosxatzopoulos.blogspot.gr/2014/06/blog-post_18.html?spref=fb