Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ: Διευκρινίσεις για τις εξεταστικές διαδικασίες του λυκείου κατά το τρέχον σχολικό έτος

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Διευκρινίσεις για τις εξεταστικές διαδικασίες του λυκείου κατά το τρέχον σχολικό έτος

Η Κυβέρνηση αναλαμβάνει τις ευθύνες της εν μέσω της σχολικής χρονιάς. Βρίσκει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων με τις λειτουργίες τους σε πλήρη εξέλιξη και με τα πολλά και μεγάλα προβλήματα που κληροδότησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Βασική μέριμνα τούτη τη στιγμή είναι να μη διαταραχθούν οι εκπαιδευτικές λειτουργίες, αλλά και να ρυθμιστούν κάποια επείγοντα ζητήματα που θα τις διευκολύνουν.

Σχετικά με τη δημόσια συζήτηση που ξεκίνησε άκαιρα τις τελευταίες μέρες, το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων διευκρινίζει ότι προτίθεται να προτείνει στον Πρωθυπουργό να περιλάβει στις προγραμματικές δηλώσεις του τα παρακάτω:

1. Για το τρέχον σχολικό έτος (2014-2015) οι εξεταστικές διαδικασίες και ρυθμίσεις που αφορούν την απόλυση από το Λύκειο και την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των μαθητών και μαθητριών της Γ Λυκείου παραμένουν ως έχουν.

2. Δεδομένων των πολλών προβλημάτων που έχουν ανακύψει σε σχέση με τον βαθμό προαγωγής, και προκειμένου να δοθεί χρόνος για την αναγκαία εις βάθος μελέτη του θέματος, επανέρχεται ως βαθμός προαγωγής ο γενικός μέσος όρος "εννέα και πέντε δέκατα" (9,5) όπως ενδεικτικά περιγράφεται στο άρθρο 32 του Π.Δ. 60/2006.

3. Απαιτείται να ενισχυθεί ο αυτόνομος διδακτικός και παιδαγωγικός ρόλος της λυκειακής βαθμίδας. Στις επικρατούσες συνθήκες, το να συνυπολογίζεται ο βαθμός των προαγωγικών εξετάσεων του Λυκείου στην εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιβαίνει αυτόν τον στόχο ενώ οι σχετικές διατάξεις του υπάρχοντος νομικού πλαισίου δεσμεύουν προκαταβολικά και με τρόπο αντιπαιδαγωγικό το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για επόμενα έτη. Για αυτό τον λόγο, και μέχρι ολόκληρο το σύστημα εισαγωγής να μελετηθεί με νηφαλιότητα και εις βάθος, η βαθμολογία των προαγωγικών εξετάσεων του Λυκείου δεν θα συνυπολογίζεται στην εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το αιτούμενο σύστημα εισαγωγής θα προκύψει μετά από ευρύ και οργανωμένο διάλογο και τη συνδρομή όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία και των φορέων τους.

4. Η επιλογή των θεμάτων των προαγωγικών εξετάσεων κατά 50% από την Τράπεζα θεμάτων για τους μαθητές και μαθήτριες της Α και Β΄ Λυκείου παύει να ισχύει από την εξεταστική περίοδο Μαΐου – Ιουνίου 2015. Οι διδάσκοντες των οικείων μαθημάτων θα επιλέγουν, κατά την κρίση τους, τα θέματα των προαγωγικών εξετάσεων αποκλειστικά μέσα από την διδαχθείσα υλη. Η Τράπεζα θεμάτων μπορεί απλώς να χρησιμοποιηθεί συμβουλευτικά.

5. Η αποτίμηση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου είναι απαραίτητη και οφείλει να διεξάγεται με δημοκρατικό και συλλογικό τρόπο ως λειτουργία γνωστικής ανατροφοδότησης και αναστοχασμού και σκοπό την ουσιαστική βελτίωση του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου. Με δεδομένο ότι οι τρέχουσες διαδικασίες 'αξιολόγησης' δεν υπηρετούν τον εν λόγω σκοπό, αυτές αναστέλλονται προκειμένου να μελετηθούν σε βάθος όλοι οι συναφείς παράγοντες. Πάντοτε μέσα από ουσιαστικό διάλογο με όσους εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία και τους φορείς τους.

6. Άλλα ζητήματα που έχουν απασχολήσει τη δημοσιότητα τις τελευταίες μέρες καθώς και όλα τα πολλά και μεγάλα ζητήματα της εκπαίδευσης θα αντιμετωπιστούν συστηματικά κατά το παραπάνω πνεύμα μετά την ψήφιση των προγραμματικών δηλώσεων της Κυβέρνησης.

Για το Δελτίο Τύπου πατήστε εδώ.

Πηγή: Υ.ΠΟ.ΠΑΙΘ

Γιατί τελικά δεν δικαιώθηκε ο Φαρισαίος; Και ποιος είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής της παραβολής του Τελώνου και Φαρισαίου

Γράφει η Επικ. καθηγήτρια κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη

Λκ 18,9-14 / Lk 18:9-14

Μερικές σκέψεις για την αυριανή πολύ γνωστή σε όλους ιστορία του Τελώνη και του Φαρισαίου. Πρόκειται για μία παραβολή, η οποία προέρχεται από το ιδιαίτερο υλικό του Λουκά και την οποία ο ευαγγελιστής εντάσσει στην μεγάλη ενότητα του ταξιδιού του Ιησού προς την Ιερουσαλήμ. Στη μικροσυνάφειά της η παραβολή εντάσσεται σε μία επιμέρους ενότητα, η οποία απαντά στο ερώτημα ποιοι τελικά μπορούν να ανήκουν στη Βασιλεία του Θεού. Στην προηγούμενη περικοπή ο Ιησούς προέβαλε το παράδειγμα της χήρας και μίλησε για την επιμονή στην προσευχή και στην περικοπή μετά την υπό συζήτηση παραβολή προβάλλει τα παιδιά ως πρότυπο των ανθρώπων της Βασιλείας. Κοινό στοιχείο επίσης με την αμέσως προηγούμενη παραβολή είναι το θέμα της προσευχής, ένα θέμα εξαιρετικά αγαπητό στο Λκ. Αν και η παραβολή δεν ερμηνεύτηκε αλληγορικά από τους Πατέρες (βλ. όμως την εξαίρεση του ι. Αυγουστίνου κ.ά.), στη μετέπειτα ερμηνευτική παράδοση ο Φαρισαίος ταυτίσθηκε με την προσκολλημένη στο Νόμο λογική των Ιουδαίων και ο Τελώνης με τον άνθρωπο που απελευθερωμένος από τον Νόμο ζει τη χαρά της χάριτος του Θεού. Ποιο όμως είναι το νόημα της συγκεκριμένης παραβολής; Σε ποιους απευθύνεται; Γιατί ο Φαρισαίος επικρίνεται; Και τελικά ποιο είναι το κεντρικό πρόσωπο της παραβολής;

(1) Η δομή της περικοπής είναι απλή: (α) στ. 9 εισαγωγή του ίδιου του Λκ ή της πηγής του όπου ουσιαστικά δίνεται ο σκοπός για τον οποίο ο Ιησούς είπε την παραβολή (βλ. κάτι παρόμοιο στην παραβολή του άδικου κριτή αμέσως πριν από την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου). Προφανώς ο στ. αυτός που δίνει το στίγμα της ιστορίας στηρίζεται στην κατακλείδα της παραβολής στο στ. 14α, (β) στ. 11-12 η προσευχή του Φαρισαίου, (γ) στ. 13 η προσευχή του Τελώνη, (δ) στ. 14α η κατακλείδα της παραβολής, (ε) στ. 14β μία γενική εφαρμογή της ιστορίας, προφανώς ένα ανεξάρτητο λόγιο του Ιησού (βλ. Μτ 23,12· Λκ 14,11), το οποίο εδώ ο ευαγγελιστής προσθέτει στην ιστορία λόγω της κοινής θεματικής.

(2) Το στοιχείο της σύγκρισης είναι προφανές από τη δομή της ιστορίας. Το αφηγηματικό δίδυμο Φαρισαίος - Τελώνης παρουσιάζονται μέσα από μία παράλληλη κι όμοια στη δομή της περιγραφή. Αυτή η παράλληλη παράθεση των δεδομένων οδηγεί τον αναγνώστη στη σύγκριση των δύο ηρώων της ιστορίας. Ο Φαρισαίος παρουσιάζεται ωστόσο εκτενέστερα (σε δύο στίχους) κι η προσευχή του είναι διπλάσια σε έκταση από εκείνη του Τελώνη (12 λέξεις), ενώ η περιγραφή του Τελώνη καταλαμβάνει μόνο ένα στίχο κι η προσευχή του αρκείται σε 6 μόνο λέξεις). Επιπλέον η στάση του σώματος κι η θέση του μέσα στο Ναό είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από εκείνη του Τελώνη. Ο Φαρισαίος στέκεται (σταθείς) κάπου στο Ναό και προσεύχεται, ο Τελώνης μένει μακριά και δεν τολμά να σηκώσει τα μάτια, αλλά κτυπά το στήθος του ζητώντας τη συγχώρηση και το έλεος του Θεού. 

(3) Ένα ενδιαφέρον στοιχείο των παραβολών είναι το στοιχείο της έκπληξης ή της αντιστροφής. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό τους που συχνά παραβλέπουμε, επειδή η ερμηνεία αιώνων, μέσα από την οποία διαβάζουμε σήμερα τις παραβολές, οδήγησε σε στερεότυπες αναγνώσεις του βιβλικού κειμένου. Στην προκειμένη περίπτωση συχνά προσεγγίζουμε την παραβολή μέσα από την στερεότυπη αντίληψη που έχουμε για τους κακούς και υποκριτές Φαρισαίους. Λαμβάνοντας υπόψη, ωστόσο, τις πληροφορίες που έχουμε για τους Φαρισαίους από τις αρχαίες πηγές (κι αφήνοντας κατά μέρος την εικόνα των Φαρισαίων στα ευαγγέλια, η οποία θα πρέπει να κατανοηθεί μέσα σε ένα ιδιαίτερο πλαίσιο πολεμικής ρητορείας των ευαγγελιστών), το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι Φαρισαίοι δεν αντιμετωπίζονταν από το λαό ως υποκριτές, αλλά έχαιραν εκτίμησης εξαιτίας της ευσέβειάς τους και της αφοσίωσης στο Νόμο. Η ίδια η προσευχή του Φαρισαίου από αυτήν την άποψη δεν έχει τίποτε το μεμπτό· ο Φαρισαίος της ιστορίας μας προσεύχεται με ανάλογο τρόπο όπως κάνουν οι ευσεβείς, για παράδειγμα, στους Ψαλμούς κι η ευσεβής του στάση είναι σύμφωνη με τις εντολές του Νόμου. Αντίθετα οι Τελώνες λόγω του επαγγέλματός τους και των σχέσεών τους με την εξουσία ήταν μισητοί. Επομένως, για τους πρώτους ακροατές του Ιησού το γεγονός ότι ο δικαιωμένος τελικά δεν είναι ο Φαρισαίος αλλά ο Τελώνης προκαλεί έκπληξη και απορία. Η έκπληξη αυτή επιτείνεται από δύο σημεία: πρώτον, ότι ο Φαρισαίος παρουσιάζεται πρώτος, είναι όμως τελικά ο χαμένος της ιστορίας. Δεύτερον, ότι ενώ σε αυτόν η αφήγηση αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της περιγραφής, τελικά είναι εκείνος που δεν πέτυχε τον σκοπό του. Έτσι στην αρχή της ιστορίας οι δύο ήρωες παρουσιάζονται ισότιμα ως δύο άνθρωποι που ανεβαίνουν στον Ναό, στη συνέχεια η αναφορά στην κοινωνική τους θέση προκαλεί μία σύγκριση υπέρ του Φαρισαίου και στο τέλος της ιστορίας η διαφορά μεταξύ τους αντιστρέφεται, αφού ο Ιησούς προκρίνει τον Τελώνη.

(4) Η έκπληξη της ιστορίας έχει ως σκοπό να οδηγήσει τους ακροατές του Ιησού να αναρωτηθούν γιατί τελικά ο Φαρισαίος αποτυγχάνει. Τι είναι, δηλ., εκείνο το στοιχείο στην προσευχή του που δεν ευαρεστεί τον Θεό. Η απάντηση δίνεται στην εισαγωγή της παραβολής στο στ. 9, όταν γίνεται λόγος για τους "πεποιθότας ἐφ' ἑαυτοῖς" και στη συνέχεια όταν περιγράφεται ο Φαρισαίος ως "σταθείς εἰς ἑαυτὸν". Το πρόβλημα της προσευχής του Φαρισαίου είναι ότι είναι εγωκεντρική. Η αυτάρεσκη αυτή στάση του φτάνει σε τέτοιο σημείο ώστε ο Φαρισαίος να προχωρά στην εξουθένωση όσων θεωρεί αμαρτωλούς. Με ένα έμμεσο τρόπο ο Φαρισαίος υποκαθιστά τον Θεό με τον εαυτό του, τον οποίο αναδεικνύει μέτρο σύγκρισης της ευσέβειας των συνανθρώπων του. Όπως κι αλλού στις παραβολές του Λκ δεν καταδικάζεται αυτή καθαυτή η πιστή τήρηση των εντολών του Θεού, αλλά η αναφορά της τελικά στο εγώ του ανθρώπου. Η ευσεβής ζωή του δεν τον οδηγεί στην ηθική της αγάπης και τελικά στον Θεό, αλλά σε μία επικριτική στάση απέναντι στους συνανθρώπους του και στην αποκλειστική κατανόηση της αγάπης του Θεού (βλ. για παράδειγμα τον μεγάλο αδελφό στην παραβολή του Ασώτου). 

(5) Όπως οι περισσότερες παραβολές έτσι κι η υπό συζήτηση έχει θεοκεντρικόχαρακτήρα. Ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο ίδιος ο Θεός. Αυτό καθίσταται σαφές από τα passiva divina στο τέλος της περικοπής (τα ρ. "ταπεινωθήσεται" και "ὑψωθήσεται" των οποίων το ποιητικό αίτιο είναι ο Θεός), από τη μετοχή "δεδικαιωμένος" όπου και πάλι το ποιητικό αίτιο είναι ο Θεός καθώς κι από την προσφώνηση και στις δύο προσευχές του αποδέκτη τους ("ὁ θεὸς"). Στο αφηγηματικό τρίγωνο που σχηματίζεται (Φαρισαίος - Τελώνης - Θεός), το κέντρο είναι ο Θεός ως το σημείο αναφοράς των δύο ηρώων κι ως ο τελικός ρυθμιστής και κριτής.

(6) Συχνά οι παραβολές έχουν ανοικτό τέλος, καθώς δεν μας δίνουν πληροφορίες για την τύχη των ηρώων τους (δεν ξέρουμε για παράδειγμα ο μεγάλος γιος στην παραβολή του Ασώτου πείστηκε από τα λόγια του πατέρα και μπήκε στο σπίτι να γιορτάσει μαζί με τους άλλους). Πρόκειται για μία αφηγηματική τεχνική που σκοπό έχει να προκαλέσει τον ακροατή/αναγνώστη να πάρει θέση απέναντι στα γεγονότα και να ταυτιστεί με κάποιο από τα πρόσωπα της ιστορίας. Εδώ το ίδιο αποτέλεσμα φαίνεται να επιτυγχάνεται με δύο τρόπους: α) με την αόριστη πληροφορία που δίνει ο Λκ στην αρχή της ιστορίας πως ο Ιησούς είπε "πρός τινας" που οδηγεί σε μία διεύρυνση του ακροατηρίου του Ιησού και κυρίως σε μία διαχρονική εφαρμογή της ιστορίας (άραγε δεν υπάρχουν πάντοτε κάποιοι που θεωρούν τον εαυτό τους περισσότερο ενάρετο από όλους τους άλλους;) και β) με τη γνωμικού χαρακτήρα φράση στο 14β ("πᾶς ὁ ὑψῶν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται"). Η τελευταία αυτή φράση, ωστόσο, προσδίδει στην ιστορία και μία εσχατολογική προοπτική εξαιτίας του μελλοντικού χρόνου των ρημάτων κι έτσι στην κατάληξη της περικοπής συνδυάζονται το παρόν και το γενικό με το μελλοντικό, στοιχεία της Βασιλείας του Θεού, για την οποία γίνεται λόγος στην ευρύτερη συνάφεια της παραβολής. Στην Βασιλεία του Θεού δικαιωμένοι μπορούν να είναι μόνο όσοι έχουν ταπεινό φρόνημα και διάθεση αποδοχής κι όχι κρίσης.

Πηγή:  Ιστολόγιο Βιβλικών Σπουδών

Η αυτάρκεια και η ταπείνωση

του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότιμου Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Είπε ο Κύριος αυτή την παραβολή: «Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο ναό για να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος κι ο άλλος τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε επιδεικτικά κι έκανε την εξής προσευχή σχετικά με τον εαυτό του: “Θεέ μου, σ' ευχαριστώ που εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν εδώ τον τελώνη. Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα και δίνω στο ναό το δέκατο απ' όλα τα εισοδήματά μου”. Ο τελώνης, αντίθετα, στεκόταν πολύ πίσω και δεν τολμούσε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Χτυπούσε το στήθος του και έλεγε: “Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό”. Σας βεβαιώνω πως αυτός έφυγε για το σπίτι του αθώος και συμφιλιωμένος με το Θεό, ενώ ο άλλος όχι· γιατί όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί» (Λουκ. 18, 10-14).

Δυο χαρακτηριστικούς τύπους ανθρώπων μας παρου­σιάζει η σημερινή ευαγγελική περικοπή: Ένα Φαρισαΐο καί έναν τελώνη που προσεύχονται στο Ναό. Αποτελούν τους δυο αντίθετους πόλους της κοινωνίας της εποχής εκείνης. Ό ένας είναι ο ευσεβής και δίκαιος στα μάτια των ανθρώπων, ο γνώστης του Νόμου, ο ανήκων στην ομάδα των Φαρισαίων που ήταν η άρχουσα θρησκευτική τάξη. Ό άλλος είναι ο εκπρόσωπος της τάξεως των αμαρ­τωλών, των ανθρώπων που το επάγγελμά τους ήταν συνυφασμένο με την αρπαγή, τη βιαιότητα, την απομύζηση των υπαρχόντων του λαού. Τελώνης στη συνείδηση όλης της κοινωνίας της εποχής είναι ο έσχατος των αμαρτωλών.

Τί λέγουν λοιπόν οι δυο αυτοί άνθρωποι στην προ­σευχή τους; Ας δούμε κατ’ αρχήν την προσευχή του Φα­ρισαίου, προσπαθώντας να διερευνήσουμε εάν ο τύπος αυτού του θρησκευόμενου ανθρώπου είναι γνωστός και σε μας σήμερα: «Θεέ μου, σ' ευχαριστώ που εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν εδώ τον τελώνη. Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα και δίνω στο ναό το δέκατο απ' όλα τα εισοδήματά μου». Η προσευχή αυτή είναι έπαινος του εαυτού του και των αρετών του. Απαριθμεί ο Φαρισαίος τα έργα του και αισθάνεται ασύγκριτη υπεροχή έ­ναντι των λοιπών ανθρώπων, τους οποίους γενικά χαρα­κτηρίζει ως αμαρτωλούς. Ευχαριστεί τον Θεό ή μάλλον συγχαίρει τον εαυτό του, γιατί υπερέχει απ’ όλους τους άλλους. Δεν αισθάνεται να του λείπει τίποτε! Είναι αυτάρκης και δεν φαίνεται να εξαρτάται καθόλου από τον Θεό, αφού έχει τόσα δικά του έργα στα οποία μπορεί να στηριχθεί και για τα οποία μπορεί να καυχηθεί. Σαν κέντρο του κόσμου βλέπει όχι τον Θεό αλλά τον εαυτό του με τις πανθομολογούμενες αρετές του. Τον Θεό τον χρειάζε­ται μόνο για να επιβεβαιώσει και να αναγνωρίσει τις αρε­τές του. Δεν είναι δυνατό να έχει ο Θεός διαφορετική γνώμη για τον φτασμένο αυτόν ενάρετο άνθρωπο! Αισθά­νεται τόσο κοντά στον Θεό, σαν να έχει συνάψει συμφωνία μαζί του για να κρίνουν και να κατακρίνουν από κοινού όλους τους αμαρτωλούς!

Συμφωνεί άραγε και ο Θεός με τη βεβαιότητα αυτή του Φαρισαίου; Την απάντηση μάς την δίνει το τέλος της παραβολής. Ας δούμε όμως και την προσευχή του τελώ­νη. Αυτός συντριμμένος από τις αμαρτίες του και βλέπον­τας ότι κάθε δική του πράξη και εκδήλωση συνδέεται με την άμαρτία, ζητεί ταπεινωμένος και κτυπώντας το στήθος του το έλεος του Θεού: «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό». Δεν κρίνει κανένα, κατακρίνει μόνο τον εαυτό του, τον οποίο βλέπει τελείως χαμένο χωρίς το έλεος του Θεού.

«Δικαιώθηκε», βρήκε δηλ. χάρη, και «έφυγε για το σπίτι του αθώος και συμφιλιωμένος με το Θεό», μας λέγει το τέλος της παραβολής, ο ταπεινός τελώνης και όχι ο υψηλόφρων Φαρισαίος. Διότι «όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί». Αυτό το τέλος της διηγήσεως θα πρέπει να ξάφνιασε αρκετά τους ακροατές του Ιησού, γιατί όλοι πίστευαν στη θρησκευτική υπεροχή των Φαρισαίων έναντι των αμαρτωλών τελωνών. Ό Ιησούς όμως θέλει να ανατρέψει την επικρατούσα γνώμη, που βλέπει τελείως εξωτερικά τις ανθρώπινες εκδηλώσεις και να δείξει ότι τα βάθη της καρδιάς, που βλέπει μόνο ο Θεός, δεν συμφωνούν πάντα με τη φαινομενική ζωή.

Βέβαια πρέπει να λεχθεί προς αποφυγή παρεξηγήσεως, ότι ο Ιησούς δεν κατηγορεί τον Φαρισαίο γιατί είναι ενάρετος άνθρωπος και εκτελεϊ τα θρησκευτικά του καθή­κοντα- αλλά τον κατηγορεί γιατί σ’ αυτά στηρίζει τη ζωή του και όχι στον Θεό, γιατί αισθάνεται αυτάρκεια και δεν υποπτεύεται καθόλου ότι βάση όλων των αρετών είναι η ταπείνωση. Επίσης, ο Ιησούς δεν επαινεί τον τελώνη για την αμαρτωλότητά του, αλλά γιατί έχει συνείδηση αυτής και τοποθετεί σωστά τον εαυτό του μπροστά στην κρίση του Θεού, ζητώντας το έλεός του. γιατί από τον Θεό περιμένει τη σωτηρία του, μη έχοντας τίποτε δικό του στο οποίο να στηριχτεί.

Η παραβολή απευθύνεται, όπως λέγεται λίγο πριν απ’ αυτήν στο Ευαγγέλιο του Λουκά, προς αυτούς «που ήταν σίγουροι για την ευσέβειά τους και περιφρονούσαν τους άλλους», προς ανθρώπους δηλ. τους οποίους συναντά κανείς σε όλες τις εποχές, Ανθρώπους, οι οποίοι θεωρώντας τον εαυ­τό τους θρησκευτικώς αυτάρκη και φτασμένο στην αρετή, κατακρίνουν τους άλλους, τους θεωρούν ανεπανόρθωτα πε­σμένους στην αμαρτία και ενασμενίζονται στο να περι­γράφουν τις τιμωρίες που όρισε ο Θεός γι’ αυτούς, ξε­χνώντας ότι και αυτοί βρίσκονται κάτω από την αδέκαστη κρίση του Θεού. Κι επειδή μια τέτοια συμπεριφορά εμπεριέχει υποκρισία, στα Νέα Ελληνικά το φαρισαίος απέβη συνώνυμο του υποκριτής.

Η Εκκλησία τοποθετώντας την περικοπή αυτή ως ανάγνωσμα στην αρχή του Τριωδίου θέλει να προφυλάξει τους πιστούς από τον «υψηλόφρονα λογισμό» του Φαρι­σαίου, που είναι δυνατό να φωλιάζει επίσης και σε κάθε ευσεβή χρι­στιανό, και να προβάλει το υπόδειγμα του τελώνη που μετανοιωμένος για τη ζωή του προσεύχεται με συντριβή. Ό ακόλουθος ύμνος της Εκκλησίας συνοψίζει άριστα το μήνυμα της παραβολής:

«Φαρισαίου φύγωμεν υψηγορίαν

και τελώνου μάθωμεν το ταπεινόν εν στεναγμοίς,

προς τον Σωτήρα κρανγάζοντες:

ίλαθι, μόνε ημίν ευδιάλλακτε».

Πηγή: ΑΜΕΝ

Ευαγγέλιο της Κυριακής 1 Φεβρουαρίου (Τελώνου και Φαρισαίου)

Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα

(Λουκ. ιη´ 10-14) 

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ῾Ο Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν 

εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. 

Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται. 

Απόδοση:

Εἶπε ὁ Κύριος τήν παραβολή· Δύο ἄνθρωποι ἀνέβηκαν στὸν ναὸ γιὰ νὰ προσευχηθοῦν, ὁ ἕνας ἦταν Φαρισαῖος κι ὁ ἄλλος τελώνης. ῾Ο Φαρισαῖος στάθηκε ἐπιδεικτικὰ κι ἔκανε τὴν ἑξῆς προσευχὴ σχετικὰ μὲ τὸν ἑαυτό του· “Θεέ μου, σ’ εὐχαριστῶ ποὺ ἐγὼ δὲν εἶμαι σὰν τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους ἅρπαγας, ἄδικος, μοιχός, ἢ καὶ σὰν αὐτὸν ἐδῶ τὸν τελώνη. ᾿Εγὼ νηστεύω δύο φορὲς τὴν ἑβδομάδα καὶ δίνω στὸν ναὸ τὸ δέκατο ἀπ’ ὅλα τὰ εἰσοδήματά μου”. ῾Ο τελώνης, ἀντίθετα, στεκόταν πολὺ πίσω καὶ δὲν τολμοῦσε οὔτε τὰ μάτια του νὰ σηκώσει στὸν οὐρανό. Χτυποῦσε τὸ στῆθος του καὶ ἔλεγε· “Θεέ μου, σπλαχνίσου με τὸν ἁμαρτωλό”. 

Σᾶς βεβαιώνω πὼς αὐτὸς ἔφυγε γιὰ τὸ σπίτι του ἀθῶος καὶ συμφιλιωμένος μὲ τὸν Θεό, ἐνῶ ὁ ἄλλος ὄχι· γιατὶ ὅποιος ὑψώνει τὸν ἑαυτό του θὰ ταπεινωθεῖ, κι ὅποιος τὸν ταπεινώνει θὰ ὑψωθεῖ».

Σεμινάριο από το Ίδρυμα "Άρτος Ζωής" για την Προς Ρωμαίους επιστολή

Ο Άρτος Ζωής διοργανώνει σεμινάριο με θέμα την Προς Ρωμαίους επιστολή. Εισηγητής θα είναι ο Θάνος Λίποβατς, ομότιμος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. 

Το σεμινάριο θα λάβει υπόψη του τις σχετικές θεολογικές συζητήσεις των τριών χριστιανικών ομολογιών κατά τον 20ό αιώνα. Έχοντας ως αφετηρία τη συμβολή της κοινωνιολογίας της θρησκείας, της ψυχανάλυσης και της υπαρξιακής φιλοσοφίας, στοχεύει στον εμπλουτισμό της ερμηνείας καθώς και στον διάλογο με τη θεολογία σε οικουμενικό επίπεδο. 

Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί σε τρεις συνεδρίες, στις 13, 20 και 27 Φεβρουαρίου, στις 18:00 στα γραφεία του Άρτου Ζωής. Η συμμετοχή είναι δωρεάν, και η επιλογή των συμμετεχόντων γίνεται μετά από αίτηση συμμετοχής, την οποία οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να στείλουν συμπληρωμένη στο email του Άρτου Ζωής (artos@otenet.gr) μέχρι την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου.

30 Ιανουαρίου, Γιορτή των Τριών Ιεραρχών: Η γονιμότητα της συνάντησης πολιτισμών (Ματ 5:14-19)

γράφει ο Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. 

Σε μια πανάρχαια προφητεία, καταχωρισμένη στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα, εμφανίζεται ο Θεός να απευθύνεται στον αναμενόμενο λυτρωτή με τα εξής λόγια: «Σε όρισα εγγυητή της διαθήκης μου με το ανθρώπινο γένος, να είσαι φως για τα έθνη, ώστε να φέρεις τη σωτηρία ως τα πέρατα της γης» (49:6). Πέντε αιώνες αργότερα, παρών πλέον ο λυτρωτής στον κόσμο, απευθύνεται με ανάλογο τρόπο στους μαθητές του: «Εσείς είστε το φως για τον κόσμο. Δεν μπορεί να κρυφτεί μια πόλη χτισμένη πάνω σε βουνό· ούτε όταν ανάβουν το λυχνάρι το βάζουν κάτω από έναν κάδο, αλλά στον λυχνοστάτη, για να φωτίζει όλους όσοι βρίσκονται στο σπίτι. Έτσι να λάμψει και το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξολογήσουν τον ουράνιο Πατέρα σας». Αυτή η περικοπή από το Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον (5:14-16) αποτελεί το βασικό βιβλικό ανάγνωσμα της γιορτής των Τριών Ιεραρχών και από αυτήν την περικοπή είναι εμπνευσμένος και ο βασικός ύμνος της ημέρας: «Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου θεότητος, τοὺς τὴν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας …». Τόσο τα βιβλικά αναγνώσματα όσο και η υμνολογία της γιορτής καθιστούν προφανές ότι το περιεχόμενό της δεν αναφέρεται απλώς στη μνήμη των τριών τιμώμενων προσώπων αλλά πολύ περισσότερο σε αυτό που τα συγκεκριμένα πρόσωπα αντιπροσωπεύουν· την επιτυχή σύζευξη στο έργο τους δύο διαφορετικών πολιτιστικών παραδόσεων, που είχε ως αποτέλεσμα την ανατολή ενός εντελώς νέου πολιτισμού, αυτού που συνήθως περιγράφεται με τον όρο “σύγχρονος δυτικός πολιτισμός”[1].

Η θέση ότι ο ελληνισμός δάνεισε στον χριστιανισμό τη γλώσσα και τις μορφές έκφρασής του για τη διατύπωση της χριστιανικής θεολογίας είναι αναντίρρητα αποδεκτή από το σύνολο των ερευνητών. Όμως δεν ήταν αυτό το δάνειο που άλλαξε την πορεία της Ιστορίας και γέννησε έναν καινούργιο πολιτισμό. Αυτό που έπαιξε αποφασιστικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτήν ήταν η συνάντηση στο πλαίσιο του χριστιανισμού δύο εντελώς διαφορετικών πολιτιστικών παραδόσεων, της ιουδαϊκής και της ελληνικής, δύο θεωρήσεων του κόσμου που εμφανίζονται εντελώς αντίθετες μεταξύ τους. Σύμφωνα με την ιουδαϊκή θεώρηση του κόσμου, η οποία κληροδοτήθηκε στον χριστιανισμό, ο κόσμος προϋποθέτει την ύπαρξη ενός θεού εντελώς ελεύθερου και ανεξάρτητου από αυτόν. Αντίθετα ο ελληνισμός, αν και δεν αμφισβητούσε την ύπαρξη του θεού, ουδέποτε τον θεώρησε ως προϋπόθεση του κόσμου. Ο θεός υπάρχει μέσα στον κόσμο· δεν είναι η προϋπόθεση, αλλά το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει κανείς εξετάζοντας τον κόσμο. Αν η Φιλοσοφία άρχισε με την προσπάθεια του Θαλή να εξηγήσει την προέλευση των όντων από το νερό, εκείνος ο οποίος θεμελίωσε την ιδέα ότι τα πάντα προέρχονται από ένα αρχικό αιώνιο και άχρονο στοιχείο, το οποίο συνεχώς μεταβάλλεται σε διάφορα στοιχεία, είναι ο δεύτερος της σχολής της Μιλήτου, ο Αναξίμανδρος. Έτσι, η προβληματική των αρχαίων Ελλήνων είχε από την αρχή προσανατολιστεί προς τη φύση, την ουσία που παραμένει σταθερή. Η προβληματική αυτή που προερχόταν από την ελληνική αντίληψη για τη φύση, επηρέασε τόσο έντονα την παραπέρα εννοιολογική εξέλιξη, ώστε το χρονικό γίγνεσθαι αντιμετωπιζόταν ως κάτι δευτερεύον, που καθαυτό δεν άξιζε να συγκεντρώσει το μεταφυσικό ενδιαφέρον. Όχι μόνον τον ατομικά καθορισμένο άνθρωπο, αλλά και ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, με τις τύχες, τις πράξεις και τα παθήματά του, η ελληνική επιστήμη το θεωρούσε τυπικά ένα επεισόδιο μόνον, ένα ιδιαίτερο παροδικό πλάσμα στην επαναλαμβανόμενη με τους ίδιους πάντοτε νόμους κοσμική διαδικασία[2]. Βασική ιδέα του Αναξιμάνδρου ήταν ότι τα διάφορα στοιχεία, νοούμενα ως θεοί, προσπαθούν αδιάλειπτα να επεκτείνουν την κυριαρχία τους, αλλά υπάρχει ένα είδος αναγκαιότητας, ένα είδος φυσικού νόμου που συνεχώς αποκαθιστά την ισορροπία. Η αντίληψη αυτή της “δικαιοσύνης” -της μη υπέρβασης καθορισμένων ορίων- ήταν μια από τις βαθύτερες ελληνικές πεποιθήσεις. Οι θεοί υπόκειντο στη δικαιοσύνη ακριβώς όπως και οι άνθρωποι, αλλά αυτή η ανώτατη εξουσία δεν ήταν καθεαυτήν προσωπική, δεν ήταν ένας ανώτατος θεός[3]. Αν, λοιπόν, για την ιουδαϊκή σκέψη οτιδήποτε υπάρχει είναι αποτέλεσμα της απόλυτης, ακόμη και αυθαίρετης, ελευθερίας του Θεού και των επεμβάσεών του μέσα στον χώρο και στον χρόνο, για την ελληνική νοοτροπία μια τέτοια ελευθερία που μπορεί να αυθαιρετεί απέναντι στον κόσμο και στην αρμονία του θεωρείται ύβρις. Έτσι, αν για τον Ιουδαίο το κέντρο βάρους πέφτει στο γινόμενο, στο ενεργούμενο, και γι’ αυτό βλέπει τα πάντα από τη σκοπιά της Ιστορίας, το ενδιαφέρον του Έλληνα εστιάζεται στο υπάρχον. Για τον Ιουδαίο που γίνεται χριστιανός το οντολογικό ερώτημα σχετικά με τον Χριστό είναι ουσιαστικά ανύπαρκτο· μπορεί εύκολα να κατανοήσει τον Χριστό ως μια επέμβαση του Θεού στον κόσμο. Αντίθετα, για να κατανοήσει ο Έλληνας το ευαγγέλιο, πρέπει πρώτα να δώσει μια ικανοποιητική απάντηση στο σχετικό με το τι είναι ο Χριστός ερώτημα.

Η συνάντηση αυτή ιουδαϊκού και ελληνικού τρόπου σκέψης δεν ήταν ούτε εύκολη ούτε ακίνδυνη για όσους στοχαστές επιχείρησαν να συμβιβάσουν τις δύο αντιτιθέμενες κοσμοθεωρίες. Πολλοί ήταν εκείνοι που αστόχησαν, κάποιοι όμως πέτυχαν και σ’ αυτούς ανήκουν αναμφίβολα οι με τη Γιορτή των Τριών Ιεραρχών τιμώμενες προσωπικότητες, του Βασιλείου του Μεγάλου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Και ήταν ακριβώς αυτή τους η επιτυχία που άνοιξε τη δυνατότητα τόσο για την εμφάνιση ενός νέου παγκόσμιου πολιτισμού όσο και για την επιβίωση των πολιτιστικών παραδόσεων που τον γέννησαν.

Ασφαλώς η Ιστορία δεν γράφεται με “αν”. Κανείς, λοιπόν, δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα στο ερώτημα τι θα συνέβαινε αν το “φως του Απόλλωνα” δεν συναντιόταν με το “φως του Θαβώρ”. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τα ιστορικά δεδομένα, κανείς δεν μπορεί να υποθέσει ποια θα ήταν η εξέλιξη του ελληνικού πνεύματος αν δεν το προσλάμβανε ο χριστιανισμός, ούτε μπορεί να φανταστεί ποια θα ήταν η τύχη της ασήμαντης εκείνης ιουδαϊκής αίρεσης αν δεν αξιοποιούσε τις δυνατότητες που της προσέφερε ο ελληνισμός. Το βέβαιο, από τα ιστορικά πάντοτε δεδομένα, είναι ότι η συνάντηση των δύο πολιτιστικών παραδόσεων στους αιώνες που προηγήθηκαν της γέννησης του Χριστού δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τη γέννηση ενός πολιτισμού που καταύγασε την ανθρωπότητα ολόκληρη. Μια σύντομη, επομένως, ματιά στη διαδικασία αυτής της συνάντησης θα επιτρέψει ασφαλώς την εξαγωγή κάποιων χρήσιμων για τη σημερινή εποχή συμπερασμάτων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ελληνισμός διέθετε μια έντονη διεισδυτική ικανότητα σε όλα τα επίπεδα -πολιτικό, οικονομικό, στρατιωτικό, πολιτιστικό και φιλοσοφικό- των κοινωνιών της Ανατολής. Και είναι φυσικό, ο ιουδαϊσμός να ένιωθε απειλημένος από την πολιτιστική αυτήν επίδραση του ελληνισμού, με αποτέλεσμα να αντιδράσει με μια εσωστρέφεια και καλλιέργεια ιδεών εθνικιστικής αποκλειστικότητας. Από την άλλη μεριά όμως ο ιουδαϊσμός διέθετε μια μονοθεϊστική πίστη και μια ηθική διδασκαλία που ασκούσε ιδιαίτερη έλξη στις μάζες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπως αποδεικνύει ο μεγάλος αριθμός των προσηλύτων. Έτσι, στα χρόνια του Ιησού ο ιουδαϊσμός βρισκόταν αντιμέτωπος με ένα τραγικό δίλημμα· να ανοιχτεί στην οικουμένη σύμφωνα με τις δυνατότητες που του έδινε η πίστη του και οι Γραφές του ή να κλειστεί στον εαυτό του σε μια εναγώνια προσπάθεια αυτοπροστασίας. Από την αποφασιστική στροφή του ιουδαϊσμού προς τη δεύτερη επιλογή προέκυψε η δυνατότητα του χριστιανισμού.

Από την παραπάνω ιστορική, στο μεγαλύτερο μέρος της, επισκόπηση προκύπτουν κάποια πολύτιμα συμπεράσματα τόσο για τη σύγχρονη παιδεία και την επιστήμη όσο και για τον ελληνισμό.

Σε ό,τι αφορά στην επιστήμη· ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία που ενέπνευσε στην ανθρωπότητα ο Διαφωτισμός αντικατοπτρίζονται στην αλματώδη ανάπτυξη των επιστημών, ιδιαίτερα κατά τον ιθ΄ και τον κ΄ μ.Χ. αιώνα. Βάση της ανάπτυξης αυτής αποτέλεσε η πεποίθηση ότι υπάρχει μια αντικειμενική πραγματικότητα, την οποία ο άνθρωπος είναι σε θέση να μελετήσει, να κατανοήσει και να ερμηνεύσει. Η πεποίθηση αυτή για την ύπαρξη μιας προσιτής στον ανθρώπινο νου αντικειμενικής πραγματικότητας γέννησε αυτό που αποκαλείται “Μοντερνισμός” (Modernism) και επηρέασε ιδιαίτερα τις Θετικές Επιστήμες, τα Μαθηματικά και τη Φυσική[4]. Όμως αρκετά πριν ο κ΄ αιώνας εκπνεύσει, ο ενθουσιασμός του μοντερνισμού για σαφήνεια και συνέπεια κλονίστηκε[5], και κάποιοι βιάστηκαν να μιλήσουν για μετάβαση στην εποχή του “Μεταμοντερνισμού” (Postmodernism), σε μια εποχή κατά την οποία κερδίζει συνεχώς έδαφος η βεβαιότητα πως η ελπίδα του μοντερνισμού για αντικειμενικότητα δεν πραγματοποιήθηκε, ούτε θα πραγματοποιηθεί, ούτε μπορεί να πραγματοποιηθεί και, για πολλούς, δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί[6].

Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η επιστημονική έρευνα βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μια εντελώς νέα πραγματικότητα που περιγράφεται ως “ανάγκη αλλαγής παραδείγματος”[7]. Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση οι επιστήμονες σήμερα έχουν δύο δυνατότητες. Η μία είναι να συνεχίσουν να λειτουργούν με έναν αναχρονιστικό τρόπο, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε, σαν να παίζουν ακόμη τον ρόλο που έπαιζαν κάποτε στην κοινωνία. Η άλλη είναι να προσπαθήσουν οι διάφοροι επιστημονικοί κλάδοι να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος, αλλάζοντας το παράδειγμά τους και ανοιγόμενοι σε έναν ευρύτερο πολιτιστικό διάλογο με άλλους κλάδους.

Είναι προφανές ότι στην πρώτη περίπτωση η επιστημονική έρευνα θα καταστεί μια εντελώς ιδιωτική υπόθεση μιας κλειστής ομάδας, η οποία θα μιλάει και θα ακούγεται μόνο στο εσωτερικό της. Αυτό συνέβη ήδη σήμερα σε πολλούς επιστημονικούς κλάδους, ιδιαίτερα των ανθρωπιστικών επιστημών και κυρίως στη Θεολογία. Από την άλλη όμως, και η δεύτερη δυνατότητα, το άνοιγμα στον ευρύτερο πολιτιστικό διάλογο, δεν φαίνεται εύκολη, καθώς πολλοί ακαδημαϊκοί ερευνητές φοβούνται ότι μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε επεμβάσεις εξωθεσμικών παραγόντων στον χώρο της έρευνας και της παιδείας ή ότι μπορεί να κλονιστούν η σταθερότητα και το κύρος της επιστήμης. Αν και κατανοητοί κάποιοι από τους φόβους αυτούς, όχι μόνο δεν είναι σήμερα δυνατό να αγνοήσει κανείς την πραγματικότητα που διαμορφώθηκε[8], αλλά θα ήταν σε τελευταία ανάλυση και ανεύθυνο.

Σε ό,τι αφορά στον ελληνισμό, οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων σε γεωπολιτικό επίπεδο δείχνουν ότι αυτός αντιμετωπίζει ένα παρόμοιο με εκείνο του ιουδαϊσμού της εποχής του Χριστού δίλημμα· να ανοιχτεί στις οικουμενικές διαστάσεις που του προσφέρει η σύνδεσή του με τον χριστιανισμό ή να κλειστεί στα στενά εθνικά του πλαίσια σε μια προσπάθεια αυτοσυντήρησης.

Θεωρώντας από αυτήν την οπτική γωνία τα πράγματα, θα μπορούσε να ανακαλύψει κανείς στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών μια ιδιαίτερη επικαιρότητα, καθώς σήμερα ο κόσμος βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Από τη μια μεριά διαπιστώνει κανείς τάσεις ενωτικές που οδηγούν τους λαούς σε συνάντηση, αλλά από την άλλη οι εχθροί της συμφιλίωσης δεν παύουν να καλλιεργούν τάσεις απομονωτικές και διασπαστικές, χρησιμοποιώντας τον εθνοκεντρισμό και προβάλλοντας τις αντιθέσεις. Σ’ αυτήν την κρίσιμη καμπή η γιορτή των Τριών Ιεραρχών έρχεται να υπενθυμίσει ότι μόνο μέσα από τη δημιουργική συνάντησή τους οι διάφορες πολιτιστικές παραδόσεις έχουν ελπίδα επιβίωσης· διαφορετικά είναι καταδικασμένες να μαραζώσουν και να εξαφανιστούν. Σε μια εποχή υποβάθμισης και απαξίωσης του ανθρώπου, συνέπεια της παγκοσμιοποίησης που δομείται με βάση τη δύναμη και την επιβολή, αποτελεί ουσιαστική επιλογή το να στηρίζει κανείς τον άνθρωπο και την ελευθερία του και να καλλιεργεί τις σχέσεις κοινωνίας και ειρήνης, την ευαισθησία και την αλληλεγγύη. Αυτό όμως απαιτεί από τη μια απαλλαγή από τον τοπικισμό και τον επαρχιωτισμό, που δεν εκφράζει ούτε την ελληνική ούτε τη χριστιανική παράδοση, και από την άλλη συνεργασία με όλους εκείνους που εκφράζουν ευαισθησία απέναντι στον άνθρωπο, για να αντισταθεί στην επίθεση της επιβολής και της περιθωριοποίησής του.

Μόνον υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις η γιορτή των Τριών Ιεραρχών θα πάψει να είναι άλλη μια βαρετή επέτειος μνήμης κάποιου ένδοξου παρελθόντος και θα αποκτήσει ουσιαστικό νόημα, όπως ακριβώς αυτό συνοψίζεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της γιορτής: Να αναγνωρίσει κανείς ποιες από τις παλιές αξίες παραμένουν σταθερές και αιώνιες, και πάνω σ’ αυτές να οικοδομήσει τον καινούργιο κόσμο του Θεού.

Υποσημειώσεις

[1] Η καθιέρωση της 30ης Ιανουαρίου ως ημέρας αφιερωμένης στους Τρεις Ιεράρχες αποδίδεται στον σύμβουλο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μονομάχου (1042-1055 μ.Χ.), μητροπολίτη Ευχαΐτων Ιωάννη Μαυρόποδα. Πιθανότατα η θέσπιση της γιορτής συνιστούσε την απάντηση από εκκλησιαστικής πλευράς στην αναβίωση του ενδιαφέροντος για την ελληνική φιλοσοφία και τα αρχαιοελληνικά γράμματα που εκδηλώθηκε κατά τον ια΄ μ.Χ. αιώνα. Το 1842, μέσα σε ένα εντελώς διαφορετικό ιδεολογικοπολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο, η ίδια γιορτή καθιερώθηκε επισήμως ως Ημέρα των Γραμμάτων για το Πανεπιστήμιο Αθηνών, μετά από σχετική απόφαση της Συγκλήτου του, και αργότερα ο εορτασμός της ημέρας επεκτάθηκε σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.

[2]W. Windelband - H. Heimsoeth, Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας (μτφρ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος) Μ.Ι.Ε.Τ. / Αθήνα 1980, τόμ. Α΄ σελ. 295.

[3] B. Russell, Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας (μτφρ. Αιμ. Χουρμούζιου) Ι. Δ. Αρσενίδης & Σια/ Αθήνα, τόμ. Α΄ σελ. 72.

[4] Στις αρχές του κ΄ αιώνα ο Bertrand Russell και ο North Whitehead συνεργάζονται σ’ ένα πρόγραμμα συστηματοποίησης του συνόλου των Μαθηματικών και της Λογικής. Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία ενός εσωτερικά συνεπούς συστήματος προτάσεων, από τις οποίες το σύνολο της Λογικής και των Μαθηματικών μπορούσε να προκύψει συμπερασματικά, και το 1912 δημοσίευσαν το ογκώδες έργο Principia Mathematica, που θεωρήθηκε απόδειξη της επιτυχίας του προγράμματος.

[5] Το 1931 ο Kurt Göbel απέδειξε ότι σε κάθε λογικό / μαθηματικό σύστημα, ανεξάρτητα από το πόσο τέλεια σχεδιάστηκε, είναι πάντοτε δυνατό να διατυπωθεί μια πρόταση εντός του συστήματος που είναι τυπικά απροσδιόριστη μέσα στο σύστημα. Ανάλογες εξελίξεις, όπως, για παράδειγμα, η διατύπωση της “Αρχής της Αβεβαιότητας” από τον Heisenberg ακολούθησαν και στη Θεωρητική Φυσική. [Terence J. Keegan, Biblical Criticism and the Challenge of Postmodernism, στο Biblical Interpretation, A Journal of Contemporary Approaches III/1, March 1995, E.J. Brill / Leiden, σ. 1 – 14 (σ.2-3)].

[6] Η τελευταία αυτή θέση, ότι ο στόχος του μοντερνισμού για αντικειμενικότητα δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί, προκύπτει από την πεποίθηση ότι φαινομενικά αντικειμενικές ερμηνείες είναι στην πραγματικότητα προσπάθειες καταδυνάστευσης. Αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία, είτε αυτή είναι πολιτική είτε οικονομική είτε ακαδημαϊκή είτε και θρησκευτική ακόμη, προσπαθούν να δικαιώσουν την εξουσία τους προβάλλοντας “αντικειμενικές” αναλύσεις που στηρίζουν τον κατεστημένο κόσμο στον οποίο κυριαρχούν. Ο μεταμοντερνισμός αναγνωρίζει την ανάγκη να απελευθερωθεί ο ερευνητής από την καταπίεση της παραδοσιακής εξουσίας και να επιτραπεί να ακουστούν οι φωνές των καταπιεσμένων. Απαραίτητα στοιχεία, κατά συνέπεια, για τη μελέτη μιας πραγματικότητας είναι, σύμφωνα με τον μεταμοντερνισμό, η απροσδιοριστία και η υποκειμενικότητα.

[7] Ο όρος “παράδειγμα” στην αγγλική του μορφή, “Paradigm”, προερχόμενος από την αμερικάνικη επιστήμη [Πρβλ. Thomas Kuhn, The Structure of Scientific Revolutions, University of Chicago Press / Chicago 1962 και 21970], χρησιμοποιείται για να δηλώσει ένα μεθοδολογικό πρότυπο, το οποίο έχει τύχει για μια συγκεκριμένη επιστημονική περιοχή γενικής αποδοχής, με αποτέλεσμα η επιστημονική έρευνα και συζήτηση σ’ αυτόν τον συγκεκριμένο χώρο να διεξάγεται μέσα στο πλαίσιο που καθιερώθηκε από το παράδειγμα και να εξαρτάται από το παράδειγμα. Η αμφισβήτηση όμως της αντικειμενικότητας της επιστημονικής έρευνας καθιστά σχετική και τη λειτουργία του παραδείγματος.

[8] Το παράδειγμα των λεγόμενων Θετικών Επιστημών αποδεικνύει τους σχετικούς φόβους ασύστατους. Για πολλά χρόνια υποστηρικτές της θεωρίας των κυμάτων και της μοριακής θεωρίας του φωτός βρίσκονταν σε διαμάχη μεταξύ τους, μέχρι που αναγνωρίστηκε ότι και οι δύο θεωρίες, αν και αντίθετες μεταξύ τους, είναι σωστές. Το ίδιο έγινε και στο χώρο των Μαθηματικών, όπου η αποδοχή του μεταμοντέρνου τρόπου σκέψης γέννησε τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Πηγή: ΑΜΕΝ

Συνάντηση στο πλαίσιο του Σεμιναρίου Ορθοδόξου Ερμηνευτικής Θεολογίας: "Θεολογία και περιβάλλον": Προβληματισμοί και οικο-θεολογικές προτάσεις μέσα από τη χριστιανική κειμενική παράδοση"

Στις 29 Ιανουαρίου 2015 ημέρα Πέμπτη και ώρες 17:00 - 20:30 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα συνεδριάσεως της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. θεολογική συνάντηση με θέμα:  "Θεολογία και περιβάλλον": Προβληματισμοί και οικο-θεολογικές προτάσεις μέσα από τη χριστιανική κειμενική παράδοση". Η συνάντηση έγινα στο πλαίσιο του EXEGETICUM, του Σεμιναρίου Ορθοδόξου Ερμηνευτικής Θεολογίας του Τομέα Αγίας Γραφής και Πατερικής Γραμματείας του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, 

 Η εκδήλωση έγινε με τη στήριξη της Επιτροπής Ερευνών ΑΠΘ, μέσα στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος "Βιβλικές αποκαλυπτικές προσδοκίες και οικολογία", με επιστημονική υπεύθυνη την επίκ. καθηγήτρια του Τμήματος κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη.

Στη συνάντηση έγιαν οι εξής εθισηγήσεις: 

Ελένη Αντωνοπούλου (ΕΕΔΙΠ): "Το περιβάλλον ως πρόκληση στην κοινωνία της επικινδυνότητας"

Απόστολος Κραλίδης (επίκ. καθηγητής): "Θρησκείες και Περιβάλλον"

Αικατερίνη Τσαλαμπούνη (επίκ. καθηγήτρια): "Η αξιοποίηση των βιβλικών κειμένων στις οικο-θεολογικές συζητήσεις - το ζήτημα των αποκαλυπτικών κειμένων"

Συμεών Πασχαλίδης (καθηγητής): "Ο άνθρωπος και τα ζώα  στην πατερική και τη μοναστική: Το οικολογικό πρότυπο του προπτωτικού ανθρώπου"

Δέσποινα Μιχελάκη (Υπεύθυνη Γρ. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ΔΔΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης): "Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη Β/θμια Εκπαίδευση: δυνατότητες και προοπτικές"

Στην εκδήλωση παρεμβαση έκαναν οι σχολικοί σύμβουλοι Μαρία Συργιάννη και Πολύβιος Στράντζαλης.

Ειδικότερα ο Πολύβιος Στράντζαλης αφού επισήμανε  εξαιτίας της παραμονής της γιορτής των Τριών Ιεραρχών το ζωηρό ενδιαφέρον τους για τη φύση, για την οικολογία και για το περιβάλλον. Στη συνέχεια παρουσίασε στατιστικά στοιχεία σχετικά με την υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Αγωγής από Θεολόγους στην περιοχή ευθύνης του.  Μεταξύ άλλων Ο Πολύβιος Στράντζαλης σημείωσε: "Τα τελευταία 7 χρόνια που είμαι σχολικός σύμβουλος θεολόγων στην περιοχή της ευθύνης μου οι θεολόγοι που υλοποιούν προγράμματα Περιβαλλοντικής Αγωγής ολοένα και αυξάνουν. Έτσι:

Το σχολικό έτος 2007-2008: 28

Το σχολικό έτος 2008-2009: 31

Το σχολικό έτος 2009-2010: 42

Το σχολικό έτος 2010-2011: 27

Το σχολικό έτος 2011-2012: 44

Το σχολικό έτος 2012-2013: 51

Το σχολικό έτος 2013-2014: 64

Από τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία φαίνεται ότι το ενδιαφέρον των  θεολόγων για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αυξήθηκε κατά 110% από 28 που ήταν το 2007-2008 έφθασε σους 68 το 2013-2014. Τώρα όσον αφορά τη θεματολογία έχω να επισημάνω ότι οι συνάδελφοι θεολόγοι πέρα από θέματα που έχουν σχέση με τη θεολογία και το περιβάλλον επιλέγουν και θέματα που έχουν σχέση και με άλλες επιστήμες. Γι’  αυτό θεωρώ πολύ σημαντική αυτήν την πρωτοβουλία της θεολογικής συνάντησης – Workshop με θέμα «Θεολογία και Περιβάλλον: προβληματισμοί και οικο-θεολογικές προτάσεις μέσα από τη χριστιανική κειμενική παράδοση». Η θεματολογία των εισηγήσεων αυτών θα δώσει πολλές ιδέες στους μάχιμους θεολόγους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά με την επιλογή θεμάτων για την υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Αγωγής". Τελειώνοντας ο Πολύβιος Στράντζαλης υπογράμμισε ότι οι θεολόγοι προσεγγίζουν τα διάφορα θέματα της Περιβαλλοντικής Αγωγής διεπιστημονικά.

Μαρία Χατζηαποστόλου (Υπ. Δρ. Θεολογίας), Η χειροτονία των γυναικών στη θεολογία του Νίκου Ματσούκα

Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο με θέμα: «Διακόνισσες, Χειροτονία των Γυναικών και Ορθόδοξη Θεολογία»

«“Μαρία, δὲν ἔχω ποῦ νὰ κοιμηθῶ, κρυώνω! Λαγούμια νὰ κρυφτοῦν ὡς κι οἱ ἀλεποῦδες ἔχουν, κι ἔχουν φωλιὲς ζεστὲς καὶ τὰ πουλιὰ–μονάχος ἐγὼ δὲν ἔχω ποῦ νὰ γείρω τὸ κεφάλι! Πολὺ διψῶ, κυρά μου, καὶ πεινῶ, κρυώνω˙ καὶ μιὰ δὲ βρίσκεται καρδιὰ νὰ μὲ μαζώξει!”. Κι ἐγὼ σκυφτή, μὲς στὸ αἷμα του πνιμένη, φώναζα: “Νά, Κύριε, τὴν καρδιά μου!”. Σώπαινα, καὶ πάλι: “Νά, Κύριε, τὴν καρδιά μου!” κλαίγοντας ἐβόγκουν. Κι αὐτὸς χαμογελοῦσε, κι ὅλο καὶ πιὸ σάρκα στερεή, ζεστὴ γινόταν ὁ Χριστός μας, Πέτρο, ἥμαρτον, Θέ μου! Ἐγὼ θαρρεῖς πὼς τὸν γεννοῦσα!”».

Νίκου Καζαντζάκη, Τραγωδία Χριστός

Κι’ αν η Μαρία η Μαγδαληνή ως ηρωίδα του Καζαντζάκη, στο συγκεκριμένο απόσπασμα,[1] αλλά και στο καθολικό έργο του, είναι το αληθινό καταφύγιο του κατατρεγμένου, από τους ανθρώπους, Χριστού, το γεγονός αυτό μας φανερώνει περίτρανα την πολυσήμαντη θέση της γυναίκας στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου. Η καρδιά της γυναίκας έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τον κόσμο, ακόμη και να σώσει τον ίδιο το Θεό –μέσω της ελεύθερης αποδοχής του θελήματός Του, όπως συνέβη και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου– κι’ εκείνη ως πλάσμα του Θεού, βιώνει οντολογικά την αλήθεια αυτή βαθιά μέσα της. Η γυναίκα στο έργο του Καζαντζάκη, άλλοτε ως θυγατέρα της Εύας κι’ άλλοτε ως απόγονος της Θεοτόκου που γέννησε το ίδιο το Φως, αποτελεί πάντα εικόνα του Θεού της, που πορεύεται προς ομοίωση μ’ Εκείνον κι’ όχι μόνο απολαμβάνει την ίδια θέση με τον άνδρα –με την ταυτόχρονη στηλίτευση εκ μέρους του συγγραφέως του κοινωνικού αποκλεισμού της, όπου και όταν εκείνος υπάρχει– αλλά με το συναισθηματισμό και τη μεγαλοσύνη της καρδιάς της, όχι μόνο δεν υποτιμάται, αλλά υπερτερεί έναντι του ανδρός. Η υπεροχή αυτή εκφράζεται με την καρδιά της, η οποία έχει τη δύναμη ν’ αναστήσει τους νεκρούς, ακόμη και να σώσει τον ίδιο το Θεό. Η Μαρία η Μαγδαληνή αποτελεί την ολοζώντανη μαρτυρία της Ανάστασης καθώς, «Ἀγάπη, ἁγνότητα, παρθενικὴ δροσιά! Ὁἀναστημένος Ἰησοῦς πατάει τὸ χλωρὸ χορτάρι. Καὶ τὸ χορτάρι δὲ λυγίζει κάτω ἀπὸ τὰ πόδια του, γιατὶ ὅλη του ἡ σάρκα ἔγινε πνέμα. Ἡ Μαγδαληνή, μ’ ἀνοιχτὰ χέρια, χιμάει πίσω του˙ θέλει νὰ τὸν ἀγγίξει, νὰ τὸν μυριστεῖ, νὰ τὸν ἀγκαλιάσει γιὰ νὰ πιστέψει. Εἶναιγυναίκα. Δὲν πιστεύει στὸ πνέμα. Μὰ Ἐκεῖνος, τὸ ἀμάλαγο Πνέμα, ἀποτραβιέται κι ἀναφωνεῖ μ’ ἀνάλαφρο φρικίασμα: “Μή μου ἅπτου!”…».[2] Αλλά στον Καζαντζάκη, δεν υπάρχει μονάχα ο αναστάσιμος συμβολισμός της Μαρίας Μαγδαληνής, αλλά και των άλλων Μυροφόρων γυναικών, καθώς ο Χριστός έχει και γυναίκες μαθήτριες, συνομιλεί ανοιχτά και φανερώνει στη Σαμαρείτισσα υψηλές θεολογικές αλήθειες, συναναστρέφεται με πόρνες για να τις προσλάβει και να τις σώσει οντολογικά, δέχεται τη στοργική φροντίδα της Μυραλείψασας γυναικός κι’ αξιώνει τις Μυροφόρες να γίνουν οι πρώτοι μάρτυρες της Αναστάσεώς του.

Το θέμα που κλήθηκα να παρουσιάσω αποτελεί πρόκληση, τουτέστιν πρόσκληση σε κοινωνία. Νίκος Ματσούκας. Ένας μεγάλος δάσκαλος. Η σκέψη του πάντα ανατρεπτική και ρηξικέλευθη, γεγονός που τον καθιστά και μεγάλο. Στην ίδια προοπτική, το φλέγον ζήτημα της ιερωσύνης των γυναικών απασχόλησε ουκ ολίγους θεολόγους και δεν θα μπορούσε ένας τόσο μεγάλος θεολόγος και δάσκαλος τόσο σημαντικών θεολόγων, να μην αφήσει το στίγμα του στο συγκεκριμένο προβληματισμό. Έτσι, λοιπόν, κατά το μακαριστό μας δάσκαλο Νίκο Ματσούκα: «Απαρχής ως σήμερα, μιά μακραίωνη παράδοση αποκλείει την ιερωσύνη των γυναικών. Αξίζει, ωστόσο, να επισημάνει κανείς ότι αυτός ο αποκλεισμός έγινε ανεπαισθήτως και σιωπηρώς, χωρίς δογματική θέσπιση. Στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι απαραίτητο να υπενθυμίσει κανείς τους γνωστούς κοινωνικούς παράγοντες και τις ιέρειες της ειδωλολατρίας που απέκλεισαν τη γυναίκα από την ιερωσύνη, ωστόσο υπάρχει ένα ιστορικό παράδοξο. Και εξηγούμαι. Αν μελετήσει κανείς την ιστορία του αρχαίου Ελληνισμού με βάση τα κλασικά κείμενα, πολύ εύκολα θα διαπιστώσει μια καταθλιπτικά κυρίαρχη ανδροκρατία με σχεδόν πλήρη εξοβελισμό της γυναίκας από τα δρώμενα του πολιτισμού. Απεναντίας, στον πολιτισμό που καλλιέργησε η ζωή της Εκκλησίας διακρίνει κανείς εντονότατα τα σημεία μιας μητριαρχίας. Με άλλα λόγια, διαχέεται ως αύρα λεπτή ένας μητροκεντρικός πολιτισμός».[3] Έτσι, λοιπόν, έχει κανείς την αίσθηση, πως οι θεράποντες της επιστήμης της θεολογίας, καλούνται να μιλήσουν για ένα θέμα αυτονόητο, εφόσον ο Χριστός, ως Σαρκωμένος Λόγος, προσλαμβάνει ακέραιο ολάκερο τον άνθρωπο και καταργεί κάθε είδους διάκριση, αλλά και ταυτοχρόνως γεννιέται μέσα μας η αίσθηση πως τίποτα δεν είναι ή δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτονόητο. Με την ευκαιρία, λοιπόν, τούτου του προβληματισμού, μπορεί να γεννηθεί ένας άκρως ενδιαφέρον και γόνιμος διάλογος, ένας διάλογος ο οποίος θα είναι ικανός ν’ ανατρέψει κάθε προκατάληψη και ν’ αλλάξει δια παντός την ίδια την κοινωνία, αλλάζοντας πρωτίστως, προς το καλύτερο, τον ίδιο τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο εκείνον που πορεύεται στο σώμα της Εκκλησίας και αναζητά το Σταυρωμένο και γι’ αυτό Αναστημένο Χριστό. Το «Νικήσαντα τον Άδη»,[4] κατά τον ηλιοπότη Ελύτη.

Για περισσότερα στο: ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Εκδήλωση με θέμα: "Τα περιβαλλοντικά μηνύματα στον λόγο των Τριών Ιεραρχών"

Στις 28 Ιανουαρίου 2015, ημέρα Τετάρτη και ώρα 18:00 πραγματοποιήθηκε στο Δημοτική Βιβλιοθήκη Νεάπολης εκδήλωση με θέμα: "Τα περιβαλλοντικά μηνύματα στον λόγο των Τριών Ιεραρχών" και ήταν αφιερωμένη στις εκπαιδευτικούς Βάσω Κουμάτη και Ανθούλα Χατζηθεοδώρου που έφυγαν απροσδόκητα το καλοκαίρι 2014. Η εκδήλωση ξεκίνησε με την ομιλία της Υπευθύνου του Γραφείου Περιβαλλοντικής Αγωγής και Αγωγής Υγείας κ. Δέσποινας Μιχελάκη που αναφέρθηκε στα περιβαλλοντικά μηνύματα στο λόγο των Τριών Ιεραρχών. Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Ζήση Αγγελίδη Σχολικού Συμβούλου Φυσικών που αναφέρθηκε κυρίως στις παιδαγωγικές αντιλήψεις του Μεγάλου Βασιλείου. Στη συνέχεια την εκδήλωση χαιρέτησε ο Διευθυντής Δ.Ε Κιλκίς κ. Γεώργιος Κωνσταντινίδης. Ακολούθησε η σύντομη ομιλία του Σχολικού Συμβούλου Θεολόγων κ. Πολύβιου Στράντζαλη ο οποίος αναφερόμενος στους Τρεις Ιεράρχες μεταξύ άλλων υπογράμμισε "Θα επικεντρωθώ στο γεγονός πως και σήμερα ακόμη είναι σύγχρονες οι παιδαγωγικές αντιλήψεις των Τριών Ιεραρχών. Και αυτό το επισημαίνω για να δείξω την ταύτιση των απόψεων των σύγχρονων παιδαγωγών και ψυχολόγων με τις απόψεις των  Τριών  Ιεραρχών.

Κατά τον Jean Piaget νοητική ανάπτυξη σημαίνει απόκτηση των νέων γνωστικών ικανοτήτων που δεν υπήρχαν πριν. Η απόκτηση των ικανοτήτων αυτών δε γίνεται με την ποσοτική αύξηση προηγούμενων δεξιοτήτων αλλά με την ποιοτική αλλαγή της δομής της σκέψης.

Πάνω σ’ αυτό το θέμα ο Μ. Βασίλειος επισημαίνει προς τους νέους « Κι εσείς , εξάλλου δεν έχετε ακόμη όλη την ωριμότητα, για να αφομοιώσετε την περιγραφή του. Θα σας δώσω όμως ένα σκιαγράφημα, που θα σας είναι αρκετό» Δηλαδή ο Μ. Βασίλειος τονίζει ότι οι νέοι λόγω ανωριμότητας δεν μπορούν να κατανοήσουν την περιγραφή κάποιου πράγματος και γι’ αυτό τους δίδεται ένα σκιαγράφημα.  Σ΄ άλλο σημείο αναφέρει «Αυτά όλα θα τα διδαχθούμε τελειότερα στη Αγία Γραφή μας. Αλλά προς ώρας τα περιγράφουμε , σαν σκιαγράφημα της αρετής από την κοσμική σοφία».

Παράλληλα η άποψη του Μεγάλου Βασιλείου συμπίπτει και με την άποψη του αμερικανού ψυχολόγου Jerome Bruner ότι το παιδί μπορεί να μάθει οτιδήποτε σε οποιαδήποτε ηλικία , αρκεί να βρούμε τον τρόπο να του το πούμε στη γλώσσα που καταλαβαίνει».

Αλλά και ο Ιωάννης Χρυσόστομος σχετικά με την ποιοτική αλλαγή της δομής της σκέψης  υπογραμμίζει « Και αυτά τα διηγήματα ας ακούει , γιατί όταν ακόμη κοσμούμε τις πύλες των αισθήσεων, χρειάζονται εκείνα τα διηγήματα που είναι πιο απλά, όταν  όμως μπούμε μέσα και φροντίζουμε για τη διακυβέρνηση των πολιτών (δηλαδή των λογισμών), τότε είναι καιρός  να γίνει χρήση και αυτών των υψηλοτέρων διηγημάτων».

Τέλος θα ήθελα να κλείσω με τη σχέση του περιβάλλοντος με τη μάθηση που υπογράμμιζε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος προτρέπει τα παιδιά της μαθητικής ηλικίας «ει  γαρ βούλει ψυχαγωγείσθαι, βάδιζε εις παραδείσους, επί παραρρέοντα ποταμόν και λίμνας καταμάνθανε κήπους, άκουε τεττίγων αδόντων…»

Ο Χρυσόστομος εδώ εκφράζει μια διαχρονική παιδαγωγική αντίληψη ότι η φύση πάντοτε χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο μάθησης. Κατά συνέπεια η εκπαίδευση βασίστηκε στην παρατήρηση της φύσης και η προσέγγιση αυτή θεωρήθηκε από τους εκπαιδευτικούς ως ένα πολύτιμο εργαλείο μάθησης  δύο πραγμάτων: των μηχανισμών που λειτουργούν μέσα στη φύση και του στοχασμού για τη φύση. Η παρατήρηση της φύσης αποτελεί αναπόσπαστο σημείο της εξέλιξης του νου, τόσο στη θεωρία όσο και στην εμπειρία.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα διάφορες μελέτες στον ευρωπαϊκό χώρο  ανέδειξαν την ευεργετική επίδραση της φύσης και του φυσικού περιβάλλοντος πάνω στον μαθητή. Ενδεικτικό της εξέλιξης αυτής ήταν να λειτουργήσουν σχολεία μέσα στη φύση που έδιδαν ιδιαίτερη βαρύτητα στις αρχές της Νέας Αγωγής αλλά και του Σχολείου Εργασίας, όπως η αυτενέργεια, η συνεκπαίδευση, οι δραστηριότητες εξερεύνησης του τοπίου, η ατομική εμπειρία , η μάθηση των πραγμάτων. Από τότε εφαρμόζονται πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα που έχουν σκοπό να ενισχύσουν την επαφή των παιδιών με τη φύση και τον περιβάλλοντα χώρο, για να αναπτύξουν έτσι την αυτοπεποίθηση του μαθητή και την ελευθερία της έκφρασης.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι οι Τρεις Ιεράρχες πριν περίπου από 1650 χρόνια έδιδαν ιδιαίτερη σημασία στην Περιβαλλοντική Αγωγή των μαθητών."

Τέλος η εκδήλωση έκλεισε με ένα αφιέρωμα στις δύο εκπαιδευτικούς Βάσω Κουμάτη και Ανθούλα Χατζηθεοδώρου.

Ημερίδα για τον σχολικό εκφοβισμό στο 6ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς & 6ο ΓΕΛ Καλαμαριάς

Στις 22 Ιανουαρίου 2015, ημέρα Πέμπτη και ώρα 17:30 συνδιοργανώθηκε από το 6ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς και το 6ο Γενικό Λύκειο Καλαμαριάς ημερίδα με θέμα "τη σχολική βία" και "τους μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες". Στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο χώρο του σχολείου εισηγήσεις παρουσίασαν ο κ. Πέτρος Σταγιόπουλος για τις ειδικές μαθησιακές ανάγκες, η Σχολική Σύμβουλος Γενικής Παιδαγωγικής Ευθύνης των σχολείων κ. Αναστασία Βακαλούδη με θέμα το  φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων μέλος ΠΟΔΠ της ΔΔΕ Ανατολικής Θεσσαλονίκης κ. Πολύβιος Στράντζαλης με θέμα "Πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου της σχολικής βίας και εκφοβισμού: Τα Παρατηρητήριο βίας".

ΚΑΙΡΟΣ: Δελτίο Τύπου για το ζήτημα των απαλλαγών

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Πανελληνίου Θεολογικού Συνδέσμου « ΚΑΙΡΟΣ-για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης» εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή του, μετά την πρόσφατα κυκλοφορήσασα εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, που ρυθμίζει με αποτελεσματικότητα το θέμα των απαλλαγών από το ΜτΘ στα σχολεία της χώρας, καταργώντας ρητά τις προβλέψεις όλων των προηγουμένων εγκυκλίων. Ο σύλλογός μας αισθάνεται δικαιωμένος με την εξέλιξη αυτή καθώς από την πρώτη στιγμή της ιδρύσεώς του, συμπεριέλαβε στη θεματική του πέραν των ζητημάτων που αφορούσαν στο περιεχόμενο και τους σκοπούς της θρησκευτικής εκπαίδευσης και το θέμα των απαλλαγών , όπως προέκυψε μετά τις εγκυκλίους του 2008, γεγονός που επηρέαζε αρνητικά και οδηγούσε σε έμμεση ακύρωση τις προσπάθειες για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Για το λόγο αυτό το θέμα βρισκόταν πάντα στην ημερήσια διάταξη των προτεραιοτήτων σε όλες τις συναντήσεις που είχε τα τρία τελευταία χρόνια με φορείς και θεσμικούς παράγοντες (Θεολογικές σχολές, ΟΛΜΕ, πολιτική ηγεσία του υπουργείου, Αρχιεπίσκοπος) ενώ από τις 11 Σεπτεμβρίου 2014 είχε για τον ίδιο λόγο καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις με ειδικό υπόμνημά του, προς την τότε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, οι οποίες είχαν ως αφετηρία καθαρά θεολογικά και παιδαγωγικά κριτήρια, και αφορούσαν τόσο στην επαρκή δικαιολόγηση του αιτήματος για απαλλαγή όσο και στον τρόπο απασχόλησης των απαλλασσομένων μαθητών, ώστε να μην διαταράσσεται η λειτουργία της σχολικής μονάδας.

Το υπόμνημα αυτό εστάλη από το Δ.Σ με την έναρξη του σχολικού έτους στο υπουργείο Παιδείας, όμως ταυτόχρονα όλο το χρονικό διάστημα από τον Μάρτιο έως και τον Οκτώβριο 2014, είχε αλλεπάλληλες επαφές και για το θέμα αυτό με τον τότε υπουργό Παιδείας κ. Α. Λοβέρδο και τους υφυπουργούς Παιδείας κ. Σ. Κεδίκογλου και κατόπιν Α. Δερμεντζόπουλο αλλά και τον Γ. Γ. Θρησκευμάτων κ. Γ. Καλαντζή, υποστηρίζοντας και δια ζώσης την ανάγκη εκδόσεως νέας εγκυκλίου, η οποία φυσικά κατά το σύλλογό μας δεν θα έπρεπε να στηρίζεται σε δικαστικές αποφάσεις και περίπλοκες νομικές ερμηνείες, που μόνο κλίμα εντάσεως και απειλής δημιουργούν, αλλά κυρίως σε παιδαγωγικά και θεολογικά κριτήρια, για την αποκατάσταση της κανονικότητας τόσο στη διδασκαλία του μαθήματος όσο και στη λειτουργία της σχολικής μονάδας, χωρίς άλλες επιπτώσεις για τους μαθητές αλλά και τους θεολόγους της εκπαίδευσης.

Για το Δ.Σ

                                      Ο Πρόεδρος                                                           Ο Γ. Γραμματέας

                                  Ανδρέας Αργυρόπουλος                                      Γεώργιος Παπαδόπουλος

Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος «Θρησκευτικά» της Α΄, Β΄, Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου.

Απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών-Νέα εγκύκλιος

Οι προϋποθέσεις απαλλαγής των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, ορίζονται με νέα εγκύκλιο (σ.σ. υπογράφεται από τον Α. Λοβέρδο με ημερομηνία 23 Ιανουραίου 2015) που το υπουργείο Παιδείας θα αποστέλλεται σήμερα σε όλες τις αρμόδιες Διευθύνσεις.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, του ίδιου του μαθητή (αν είναι ενήλικος) ή και των δύο γονέων του (αν είναι ανήλικος), στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει, εκτός αν το επιθυμεί.

Ειδικότερα η νέα εγκύκλιος ορίζει τα εξής:

Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές (άρ.16, παρ.2 του Συντάγματος) και διδάσκεται στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, ακολουθεί τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και απευθύνεται σε όλους τους μαθητές.

Ωστόσο, παρέχεται η δυνατότητα σε μη Χριστιανούς Ορθόδοξους μαθητές, δηλαδή αλλόθρησκους ή ετερόδοξους ή άθρησκους, που επικαλούνται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, να απαλλαγούν από την παρακολούθησή του.

Συνεπώς, η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών παρέχεται νόμιμα, αποκλειστικά και μόνο για την προάσπιση της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα και περιγράφεται στους οικείους νόμους και στις αποφάσεις των διεθνών και ελληνικών δικαστηρίων.

Επειδή, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα κατάχρησης του δικαιώματος απαλλαγής από τα Θρησκευτικά για λόγους που δεν συνδέονται με την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, εφιστάται η προσοχή στους Διευθυντές των σχολικών μονάδων να ελέγχουν την τεκμηρίωση των προβαλλόμενων λόγων, επισημαίνοντας σε κάθε ενδιαφερόμενο τη σοβαρότητα των σχετικών Υπεύθυνων Δηλώσεων και κατόπιν να προβαίνουν στη χορήγηση νόμιμης απαλλαγής του μαθητή, πάντοτε εντός των προβλεπόμενων χρονικών ορίων.

Η προσυπογραφή της Υπεύθυνης Δήλωσης από τον διδάσκοντα είναι απαραίτητη, ώστε να ενημερώνεται για τους μαθητές που θα έχει στην τάξη του στις ώρες του μαθήματος των Θρησκευτικών.

Οι μαθητές που απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην τάξη τους κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του μαθήματος των Θρησκευτικών και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να περιφέρονται εντός ή εκτός του σχολείου ή να απουσιάζουν (αδικαιολόγητα), αλλά να απασχολούνται σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα εγκύκλιο.

Η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, του ίδιου του μαθητή (αν είναι ενήλικος) ή και των δύο γονέων του (αν είναι ανήλικος), στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει, εκτός αν το επιθυμεί.

Μόνον στην περίπτωση που η γονική μέριμνα ασκείται από τον ένα γονέα, αρκεί η υπογραφή του ασκούντος τη γονική μέριμνα. Εφόσον χορηγηθεί απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών για τους ανωτέρω λόγους, στο πεδίο «ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ» του Ατομικού Δελτίου μαθητή και του Απολυτήριου Τίτλου, δε θα συμπληρώνεται ένδειξη που να είναι αντίθετη με το περιεχόμενο της Υπεύθυνης Δήλωσης που υποβλήθηκε για τη χορήγηση της απαλλαγής, για το οποίο θα ενημερώνεται και ενυπόγραφα ο/οι υποβάλλων/οντες την Υπεύθυνη Δήλωση.

Για τη χορήγηση της απαλλαγής ακολουθείται παρόμοια διαδικασία με αυτήν που προβλέπεται για αντίστοιχες απαλλαγές μαθητών από μαθήματα (π.δ. 201/1998, π.δ. 104/1979 για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αντίστοιχα).

Η παραπάνω Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής και των δύο γονέων του μαθητή, παραλαμβάνεται από το Διευθυντή του σχολείου εντός αποκλειστικής χρονικής προθεσμίας που διαρκεί από την 1η Σεπτεμβρίου έως και την 20η Σεπτεμβρίου κάθε έτους.

Ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας σε συνεργασία με το Σύλλογο των Διδασκόντων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1566/1985 (Α΄ 167) και της υπ΄αριθμ. Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002 (Β΄ 1340) υπουργικής απόφασης, αποφασίζουν κατά περίπτωση για τον τρόπο που απασχολούνται υποχρεωτικά οι απαλλασσόμενοι μαθητές, συντάσσοντας σχετική πράξη (διαφορετικό διδακτικό αντικείμενο σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης, ευέλικτη ζώνη, βιωματικές δράσεις, ερευνητική εργασία κ.α.).

Σε περίπτωση που η συγκεκριμένη τάξη λειτουργεί μόνο με ένα τμήμα, οι μαθητές αυτοί παρακολουθούν εκπαιδευτικό πρόγραμμα που καθορίζεται από το Σύλλογο Διδασκόντων. Η ισχύς της χορήγησης απαλλαγής είναι ετήσια και ανανεώνεται για κάθε σχολικό έτος με την ίδια διαδικασία. Με την έκδοση της παρούσας εγκυκλίου παύουν να ισχύουν οι με αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10-07-08, 104071/Γ2/04-08-08, Φ12/977/109744/Γ1/26-08-08 και 133099/Γ2/19-09-2013 εγκύκλιοι.

 Πηγή: ESOS

Εορτή των Γραμμάτων στην Ένωση Ομογενών εκ Κωνσταντινουπόλεως Βορείου Ελλάδος: "Ο εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος και η συμβολή του στα Ελληνικά γράμματα και τον πολιτισμό"

Η Ένωση Ομογενών εκ Κωνσταντινουπόλεως Βορείου Ελλάδος με την ευκαιρία της εορτής των Τριών Ιεραρχών,  διοργανώνει και εφέτος  την Εορτή των Γραμμάτων. Το θέμα της φετινής ημερίδας που θα διεξαχθεί στις  01 Φεβρουαρίου 2015 ημέρα Κυριακή και ώρα 18:30 είναι: "Ο εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος και η συμβολή του στα Ελληνικά γράμματα και τον πολιτισμό". 

Στην ημερίδα θα παρουσιάσουν εισηγήσεις οι:

Ευανθία Χατζηαλεξιάδου (Δασκάλα): "Ιστορική αναδρομή του Ε.Φ.Σ.Κ."

Πολύβιος Στράντζαλης (Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων): "Ο ρόλος του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως στην ανάπτυξη της Ελληνικής εκπαίδευσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία"

Αντώνης Μπαλάσκας (Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής - Βιβλιοθηκονόμος): "Σύγγραμμα Περιοδικόν" του Ε.Φ.Σ.Κ.

ΜΗΝΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ: Πρός τούς Μαθητές καί τίς Μαθήτριες ὅλων τῶν ἑλληνικῶν Σχολείων

ΜΗΝΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

(30 Ἰανουαρίου 2015)

Πρός τούς Μαθητές καί τίς Μαθήτριες 

ὅλων τῶν ἑλληνικῶν Σχολείων

Ἀγαπητά μας παιδιά, Στήν Ἑορτή τῶν Τριῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν τιμοῦμε τούς ἐξαίρετους πνευματικούς Ὁδηγούς, οἱ ὁποῖοι προπορεύονται στήν ἐξερεύνηση καί στήν κατανόηση τῶν πραγμάτων τῆς ζωῆς, μέ ἐφόδια τήν σοφία καί τήν ἁγιότητα.

Οἱ Τρεῖς Ἅγιοι Ἱεράρχες, ὁ Βασίλειος ὁ Μέγας, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, παραμένουν λαμπρά οἰκουμενικά παραδείγματα εὐσεβῶν Ἐπιστημόνων καί ὑπευθύνων Πνευματικῶν Πατέρων, ἐκπροσωπώντας ὡς μέγιστοι Φωστῆρες τό πάθος, τό δέος, τήν ἔρευνα, τήν μεθοδικότητα καί τήν χαρά τῆς μελέτης, στοιχεῖα τά ὁποῖα συνθέτουν τίς προϋποθέσεις τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς ἀναστάσεως τῆς ψυχῆς.

Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες, μέ τό κατόρθωμα τῆς ἀρετῆς τῆς ζωῆς τους, εἶναι οἱ Δάσκαλοι πού ἐμπνέουν συμπεριφορές ἀντίστοιχες γιά τήν ἔρευνα καί τήν γνώση, ὥστε μέ πλουσιώτερο ἐσωτερικό κόσμο, νά διεκδικήσετε καί μαζί μέ ἐσᾶς ὅλοι μας, ἀνώτερα νοήματα καί ἀκλόνητες συνθῆκες ὑπάρξεως στήν ζωή, διότι κοινός στηριγμός εἶναι ἡ Ἀλήθεια.

Οἱ τιμώμενοι σήμερα Τρεῖς Ἱεράρχες, στήν κοινή μας συνείδηση, εἶναι οἱ κατ’ ἐξοχήν Προστάτες τῆς Παιδείας καί τῆς Ἐπιστήμης, οἱ ὁποῖοι ἀνέδειξαν τήν πολιτισμική ἀξία τῆς φιλοσοφικῆς γνώσης καί τῆς ἀποκεκαλυμμένης Εὐαγγελικῆς Ἀλήθειας, διότι ὡς δημιουργικοί Παιδαγωγοί μετέβαλαν τίς συνθῆκες πού κλήθηκαν νά ἀντιμετωπίσουν καί μέ τήν ζωήν τους νοηματοδότησαν τό ἐπίπεδο τοῦ νοήματος τῆς Παιδείας.

«Εἶναι ὡραῖος ὁ νοῦς, ὁ γεμάτος ἀπό γνώση, διότι γνώση εἶναι συμπυκνωμένης σοφίας, σκέψεις πολλῶν», οἱ ὁποῖες σέ ὁδηγοῦν στήν Ἀλήθεια ὄχι διότι ἔμαθες πολλά, ἀλλά διότι ἀναγεννήθηκες, ἀπέκτησες ἐσωτερικές βεβαιότητες, ἀγάπησες τήν Ἐλευθερία καί ἔζησες τήν Ἀλήθεια.

Ἀγαπητά μας παιδιά,

Ἡ Ἐκκλησία μας, ὀρθόδοξα καί ὀρθόπρακτα, τιμᾶ, μελετᾶ, σέβεται, ἐμπνέεται καί προβάλλει τήν κρυστάλλινη χριστιανική πίστη, τήν ἠθική ἀρετή καί τήν ἐπιστημονική καταξίωση τῶν Τριῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν καί εὐχόμαστε ὡς ὑπεύθυνοι πνευματικοί σας Πατέρες, νά ἀκολουθήσετε τά βήματά Τους, ὥστε ὡς γνήσιοι φορεῖς τοῦ Πνεύματος τῆς ἐλεύθερης ἀναζητήσεως τῆς Ἀλήθειας νά γίνετε καί σεῖς, ἡ ἐλπίδα τοῦ Γένους μας, μακριά ἀπό μονομέρειες, συνθέτοντας ἀντιθέσεις, κατά τό παράδειγμά Τους, μέ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, φῶς γιά ὅλη τήν Οἰκουμένη.

Μέ πατρική ἀγάπη καί θερμές εὐχές

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

ΜΗΝΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ: Πρός τούς Ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων

ΜΗΝΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ 

ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

(30 Ἰανουαρίου 2015)

Πρός τούς Ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων

Ἀγαπητοί μας Ἐκπαιδευτικοί,

Ἡ ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου εἶναι ἑορτή τῆς Ἑλληνορθοδόξου Παιδείας. Εἶναι εὐκαιρία γιά ὅλους νά 

ἀναλογισθοῦμε τίς εὐθύνες μας ἀπέναντι στούς νέους καί στίς νέες μας. Εἶναι καλή ἀφορμή γιά νά προβληματισθοῦμε ποιό πρέπει νά εἶναι τό περιεχόμενο τῆς Παιδείας, ὥστε νά μορφώνουμε Ἀνθρώπους, νά δια-μορφώνουμε χαρακτῆρες, νά προσφέρουμε στήν κοινωνία πρόσωπα καί ὄχι ἄτομα, συνειδητούς πολίτες καί ὄχι ἐγωπαθεῖς καί ὑλιστές καταναλωτές.

Οἱ Τρεῖς Μέγιστοι Φωστῆρες τῆς Τρισηλίου Θεότητος ἀσχολήθηκαν συστηματικά μέ τά θέματα τῆς μορφώσεως καί τῆς παιδαγωγίας τῶν νέων. Ὁ Μέγας Βασίλειος στό κείμενό του «Πρός τούς Νέους, ὅπως ἄν ἐξ Ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων», προτείνει στούς Χριστιανούς νά διδάσκονται ὅ,τι ἀγαθό ὑπάρχει στά ἀρχαιοελληνικά κείμενα, ἀλλά νά ἀποφεύγουν τίς θρησκευτικές δοξασίες πού περιλαμβάνονται σ’ αὐτά. Ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Καισαρείας μέ τό τεράστιο φιλανθρωπικό ἔργο δείχνει σεβασμό πρός τήν κλασική παιδεία, τῆς ὁποίας ἦταν μέτοχος, ἀλλά παραλλήλως καλεῖ τούς νέους νά εἶναι ἐπιλεκτικοί καί νά ἀπορρίπτουν ὁτιδήποτε τούς ἀπομακρύνει ἀπό τήν ἀρετή.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στόν Ἐπιτάφιο πρός τόν Μέγα Βασίλειο, πνευματικό ἀδελφό του, ἐκφράζει τήν ἀγάπη του καί τήν ἐκτίμησή του πρός τήν «θύραθεν παιδεία», δηλαδή πρός τήν κλασική γραμματεία τῶν προγόνων μας καί τονίζει: «Νομίζω ὅτι ἔχει γίνει παραδεκτό ἀπ’ ὅλους τούς συνετούς ἀνθρώπους ὅτι ἡ παιδεία εἶναι τό πρῶτο ἀπό τά ἀγαθά πού ἔχουμε. Καί ὄχι μόνον ἡ Χριστιανική, πού εἶναι ἡ ἐκλεκτότερη καί ἐπιδιώκει τή σωτηρία καί τό κάλλος τῶν θείων πραγμάτων, τά ὁποῖα μόνον μέ τόν νοῦ συλλαμβάνονται. ... Ἀλλά καί ἡ ἐξωχριστιανική παιδεία.

... Ἀπό αὐτά πού μᾶς προσφέρει ἡ ἐξωχριστιανική παιδεία παραδεχθήκαμε ὅ,τι εἶναι χρήσιμο στήν ἔρευνα καί στίς θεωρητικές ἀναζητήσεις, ἐνῶ ἀποκρούσαμε κάθε τί πού ὁδηγεῖ στήν εἰδωλολατρία, στήν πλάνη καί στό βάθος τῆς καταστροφῆς. Μάλιστα, ἀπό τήν ἐξωχριστιανική παιδεία ἔχουμε ὠφεληθεῖ στήν εὐσέβεια καί στή λατρεία τοῦ Θεοῦ, γιατί γνωρίσαμε καλά τό ἀνώτερο ἀπό τό χειρότερο καί ἔχουμε κάνει δύναμη τῆς διδασκαλίας μας τίς ἀδυναμίες ἐκείνης». (1)

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος θεωρεῖται σήμερα ἀπό κορυφαίους καθηγητές Παιδαγωγικῆς ἑλληνικῶν, εὐρωπαϊκῶν καί ἀμερικανικῶν πανεπιστημίων ὡς σπουδαῖος παιδαγωγός καί θεμελιωτής τῆς σύγχρονης παιδαγωγικῆς. Δίδασκε ὅτι ὁ χαρακτήρας τοῦ παιδιοῦ διαπλάθεται κατά τήν πολύ τρυφερή ἡλικία καί ἀπό τότε πρέπει νά διδάσκουμε σέ κάθε πλάσμα νά σέβεται τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους του. Τά διδάγματα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι ἀπαραίτητα ἰδιαιτέρως σέ περίοδο οἰκονομικῆς καί πνευματικῆς κρίσης. Σήμερα οἱ νέοι μας εἶναι πιό εὔκολο νά παρασυρθοῦν ἀπό φανατισμούς καί ὁλοκληρωτισμούς, ἀπό ἀπάνθρωπες, ἀντικοινωνικές καί ἀντιδημοκρατικές συμπεριφορές. Πολλά παιδιά γίνονται θύματα τῶν ναρκωτικῶν τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς.

Ἄλλα χάνουν κάθε ἐλπίδα, κάθε ἐνδιαφέρον γιά τή ζωή. Καί ἄλλα μετατρέπονται σέ κυνικούς καί ἐγωπαθεῖς κυνηγούς τῆς ὕλης, χωρίς ἀρχές, χωρίς ἀξίες, χωρίς πρότυπα.

Ἄς δώσουμε στούς νέους μας Χριστό καί Ἑλλάδα. Ἄς τούς προσφέρουμε τήν οὐσιαστική ἑλληνορθόδοξη παιδεία, ἡ ὁποία δέν παραβλέπει τήν ἀνάγκη γιά ἐπαγγελματική καταξίωση οὔτε ἀπορρίπτει τίς θετικές ἐπιστῆμες. Ἄς ἐνισχύσουμε στά σχολεῖα μας τά Ὀρθόδοξα Θρησκευτικά, τήν Ἑνιαία Ἑλληνική Γλῶσσα καί εὐρύτερα τίς Ἀνθρωπιστικές Ἐπιστῆμες. 

Ἄς ἀγωνισθοῦμε νά διαμορφώσουμε Ἀνθρώπους μέ προσανατολισμό πρός τόν Θεάνθρωπο.

Προσευχόμαστε καθημερινά γιά τό ἔργο σας καί σᾶς εὐχόμεθα παρά Θεοῦ καρποφορία τῶν προσπαθειῶν σας.

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ

Εκδόσεις & εκδήλωση για τη ναυτική παράδοση του Α. Πηλίου & της Μαγνησίας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 Εκδόσεις και εκδήλωση  για τη ναυτική παράδοση του

Ανατολικού Πηλίου και της Μαγνησίας

 

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων και δράσεων του θεματικού έτους 2015 με τίτλο: «Μάγνητες και ο πολιτισμός της θάλασσας» από τον φορέα «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέματος» και την Εκδοτική Δημητριάδος κυκλοφόρησαν τον Ιανουάριο του 2015 σε κασετίνα που περιλαμβάνει: α) ημερολόγιο για το 2015 με τίτλο Μάγνητες και ο πολιτισμός της θάλασσας, φωτογραφικές αποτυπώσεις της ναυτιλίας της Μαγνησίας, β) ειδικής έκδοσης που αφορά τη ναυτική παράδοση της ναυτιλίας στο Ανατολικό Πήλιο με τίτλο: «Ήρθαν τα Καράβια τα Ζαγοριανά, Όψεις και μνήμες της ναυτιλίας και του εμπορίου στο Ανατολικό Πήλιο (1600-1960) που υπογράφουν ο Αλέξανδρος Καπανιάρης, Υπ. Δρ Πανεπιστημίου Αιγαίου και ο Νίκος Τσούκας, Γενικός Γραμματέας της «Μαγνήτων Κιβωτού».

Η εκδήλωση της παρουσίασης των παραπάνω εκδόσεων θα πραγματοποιηθεί στις 2 Φεβρουαρίου 2015 και ώρα 19:30 στο αμφιθέατρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Βόλου (2ας Νοεμβρίου και Ξενοφώντος, 2ος όροφος). Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλαμβάνει:

 Χαιρετισμό του Προέδρου του φορέα πολιτισμού «Μαγνήτων Κιβωτός» και Μητροπολίτη Δημητριάδος & Αλμυρού κ. Ιγνάτιου και  χαιρετισμούς επισήμων.       Η παρουσίαση των εκδόσεων θα γίνει από τους:
α) Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη, Δρ Λαογραφίας και τ. Διευθύντρια, επιστ. συνεργάτις Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών , η οποία θα αναπτύξει το ζήτημα της παράδοσης, της ναυτιλίας και της σχέσης του λαϊκού πολιτισμού με τον κόσμο της θάλασσας,
β) Κώστα Α. Δαμιανίδη, Αρχιτέκτονα, Δρ Ιστορίας της Ναυπηγικής που θα αναπτύξει το ζήτημα των ποντοπόρων πλοίων και των παραδοσιακών σκαφών στην ναυτιλία του Ανατολικού Πηλίου και
γ) Τον ιδιοκτήτης του Αη Γιαννιώτικου πλοίου «Φανερωμένη» κ. Νίκο Ρηγινό που θα μιλήσει για ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Ειδικότερα ο νέος καπετάνιος του ιστορικού πλοίου  που κατασκευάστηκε το 1945 και ήταν από τα τελευταία σκαριά που ναυπηγήθηκαν επειδή εξέλιπε πλέον η ανάγκη για τέτοιου είδους φορτηγά πλοία , θα μας μιλήσει για το πως ανακατασκευάστηκε το πλοίο σε όλα του τα στάδια από το Μάρτιο του 1987 έως το Απρίλιο του 2000.
Την παρουσίαση συντονίζει ο Διευθυντής του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς κ. Διονύσιος Βαλασσάς, γνώστης της τοπικής ιστορίας και της αγροτικής παράδοσης στο Πήλιο.

Οι δυο εκδόσεις θα διατίθενται ξεχωριστά αλλά και σε κασετίνα (σε μορφή πακέτου) και ανήκουν στη σειρά  Λαϊκός Πολιτισμός & Τοπική Ιστορία  -  Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας (τμήμα της Μαγνήτων Κιβωτού) ενώ τη διεύθυνση της σειράς έχει ο Αλέξανδρος Καπανιάρης. Το ημερολόγιο περιλαμβάνει φωτογραφικά ντοκουμέντα και τεκμήρια από τις περιοχές του Κεραμιδίου, του Χορευτού, του Αη Γιάννη, του Τρικερίου καθώς και όψεις από το λιμάνι του Βόλου, προσφορά από το αρχείο του Συλλόγου Εγγλεζονησιωτών Νέας Ιωνίας. Το ημερολόγιο 144 σελίδων περιλαμβάνει πλήρες εορτολόγιο σύμφωνα με το αναλυτικό εκκλησιαστικό ημερολόγιο ενσωματώνοντας και τους τοπικούς Αγίους.
Στις σελίδες του ημερολογίου , όπου αποτυπώνεται ο κάθε μήνας , καταγράφονται τετράστιχα δημοτικά τραγούδια και οι αντίστοιχες περιοχές από τις οποίες προέρχονται , καθώς και παλιές φωτογραφίες.
Αντίστοιχα η έκδοση «Ήρθαν τα Καράβια τα Ζαγοριανά, Όψεις και μνήμες της ναυτιλίας και του εμπορίου στο Ανατολικό Πήλιο (1600-1960) σχετίζεται με τις περιοχές του Κεραμιδίου (Καμάρι), Π. Μιτζέλας, Πουρίου, Ζαγοράς (Χορευτό) και Αη Γιάννη Πηλίου. Περιλαμβάνει επίσης ενότητες που αφορούν την ορθόδοξη παράδοση και την σχέση της με τη ναυτιλία, τα δημοτικά τραγούδια και τα Ζαγοριανά Καράβια, οι λαϊκοί ζωγράφοι και η ναυτιλία στο Ανατολικό Πήλιο, η χαρτογραφία και τα ναυτικά βοηθήματα και τέλος η ναυτιλία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας στο Πήλιο. Η έκδοση περιλαμβάνει επίσης κείμενα των Μ. Γκαγκάκη, Α. Τζαμτζή και Γ. Τσολάκη ενώ  κοσμείται με έργα τέχνης των λαϊκών ζωγράφων Ν. Χριστόπουλου, Δ. Κέφη και Γ. Μηλιώνη. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι στο υλικό του βιβλίου συμπεριλαμβάνονται προφορικές μαρτυρίες απογόνων ναυτικών οικογενειών από την περιοχή του Κεραμιδίου, της Ζαγοράς και του Αη Γιάννη Πηλίου ενώ η έκδοση συμπληρώνεται με ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό, καρτ ποστάλ, αντικείμενα και άλλα ιστορικά τεκμήρια.
Οι εκδόσεις υλοποιήθηκαν με την οικονομική στήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Στυλιανού και Μαρίας Ζούζουλα ενώ τα έσοδα από την πώληση της κασετίνας (ημερολόγιο και έκδοση) θα διατεθούν για την ενίσχυση των σκοπών του νεοσύστατου φορέα «Μαγνήτων Κιβωτός».