Θεολογικό σεμινάριο: «Χριστιανισμός και προσωπική ελευθερία: Το υποκείμενο και οι κοινότητές του»

Την τελευταία περίοδο παρατηρούνται φαινόμενα έξαρσης του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, μια ακραία πτυχή του οποίου αποτελούν τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Την ίδια στιγμή, από διάφορες πολιτισμικές και θρησκευτικές κοινότητες, που διαβιούν εντός των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών, προβάλλεται το αίτημα μιας αυτόνομης λειτουργίας επί τη βάσει του ιδιαίτερου εσωτερικού, κοινοτικού, αξιακού τους συστήματος, το οποίο συχνά καθυποτάσσει το ανθρώπινο πρόσωπο και έρχεται σε αντίθεση με βασικές αρχές μιας δημοκρατικής κοινωνίας. 

Πώς αντιμετωπίζει η χριστιανική θεολογία τις προκλήσεις μιας εποχής που επενδύεται από διαφορετικές και ετερόκλητες ανθρωπολογίες και πώς μπορεί να συμβάλλει με τη δυναμική της παράδοσής της μέσα από την άρθρωση ενός σύγχρονου λόγου; 

Οι απαντήσεις στα ζέοντα ερωτήματα που ανακύπτουν, ο διάλογος γύρω από τη σχέση του ανθρώπου με την κοινότητα, στην οποία εντάσσεται και το δίκαιο που τη διέπει, αποτελούν το σκοπό του επιμορφωτικού, θεολογικού σεμιναρίου που διοργανώνει το Πολιτιστικό Κέντρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. 

Το Σεμινάριο, που θα πραγματοποιηθεί από 5/3/2015 έως 7/5/2015 στο κτίριο του Πολιτιστικού Κέντρου (Μεγ. Βασιλείου 15, Ρουφ), θα αρθρωθεί σε 6 συναντήσεις-διαλέξεις που θα δοθούν από έγκριτους ομιλητές. Σε όσους ολοκληρώσουν τον κύκλο τουλάχιστον 5 ομιλιών θα χορηγηθεί βεβαίωση παρακολούθησης. 

Δηλώσεις συμμετοχής στο τηλ. 2103352311 (π. Ζήσης Κτενίδης) καθημερινά από 10:00-14:00 

Πηγή: ΑΜΕΝ

«Έρχου και ίδε»: Έλα να δεις τον Χριστό από κοντά!

του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. 

«Εκείνο τον καιρό ο Ιησούς αποφάσισε να πάει στη Γαλιλαία. Βρίσκει τότε τον Φίλιππο και του λέει: «'Ελα μαζί μου».Ο Φίλιππος καταγόταν από τη Βηθσαϊδά, την πατρίδα του Ανδρέα και του Πέτρου. Βρίσκει ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ και του λέει: «Αυτόν που προανήγγειλε ο Μωυσής στο νόμο και οι προφήτες, τον βρήκαμε· είναι ο Ιησούς, ο γιος του Ιωσήφ από τη Ναζαρέτ». «Μπορεί από τη Ναζαρέτ να βγει τίποτα καλό;» τον ρώτησε ο Ναθαναήλ. «'Ελα και δες μόνος σου», του λέει ο Φίλιππος. Ο Ιησούς είδε το Ναθαναήλ να πλησιάζει και λέει γι' αυτόν: «Να ένας γνήσιος Ισραηλίτης, χωρίς δόλο μέσα του».«Από πού με ξέρεις;» τον ρωτάει ο Ναθαναήλ. Κι ο Ιησούς του απάντησε: «Προτού σου πει ο Φίλιππος να 'ρθείς, σε είδα που ήσουν κάτω απ' τη συκιά».Τότε ο Ναθαναήλ του είπε: «Διδάσκαλε, εσύ είσαι ο Υιός του Θεού, εσύ είσαι ο βασιλιάς του Ισραήλ».Κι ο Ιησούς του αποκρίθηκε: «Επειδή σου είπα πως σε είδα κάτω από τη συκιά, γι' αυτό πιστεύεις; Θα δεις μεγαλύτερα πράγματα απ' αυτά».Και του λέει: «Σας βεβαιώνω ότι σύντομα θα δείτε να έχει ανοίξει ο ουρανός, και οι άγγελοι του Θεού να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν πάνω στον Υιό του Ανθρώπου». (Ιωάν. 1, 44-52).

Τη γνωριμία του Ίησού με τους πρώτους μαθητές του αφηγεΐται ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο πρώτο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του- ειδικότερα η περικοπή που διαβάζεται την Α' Κυριακή των Νηστειών, Κυριακή της Ορθοδοξίας, αναφέρεται στη συνάντη­ση του Ναθαναήλ με τον Ίησού μέσω του Φιλίππου. Πρόκειται άλλωστε για τη μοναδική σκηνή που γνωρίζο­με από τη ζωή του μαθητού αυτού μέσα στα Ευαγγέλια. Χαρούμενος ο Φίλιπ­πος γιατί ανακάλυψε στο πρόσωπο του Ιησού τον Μεσσία, για τον οποίο χρόνια τώρα διάβαζε στην Παλαιά Διαθήκη, σπεύδει να μοιραστεί τη συγκίνησή του με τον φίλο του Ναθαναήλ. Αυτός όμως με σκεπτικισμό και αμφιβολία αντιμετωπίζει τον ενθουσιασμό του Φιλίππου λέγον­τας: «εκ Ναζαρέτ δύναταί τι αγαθόν είναι;». Δηλ. από την άσημη και μικρή Ναζαρέτ είναι δυνατό να κατάγεται ο Μεσσίας μας;

Στο σκεπτικισμό του Ναθαναήλ αντιπαραθέτει ό Φί­λιππος μια απλή πρόσκληση: «Έρχου καί ίδε». Η απ’ ευθείας γνωριμία με το πρόσωπο του Ίησού θα σου αφαιρέσει κάθε αμφιβολία γι’ αυτόν. Η επιστράτευση όλων των διανοητικών δυνάμεων του ανθρώπου δεν ωφελεί σε τίποτε, εκμηδενίζεται και αχρηστεύεται μπροστά στη δύ­ναμη του βιώματος. Αυτό που ζει κανείς συναντώντας τον Ιησού εγγίζει το βαθύτερο είναι του, γιατί περνά πέρα από τη σφαίρα του μυαλού και ζεσταίνει τα βάθη της καρδιάς του- τον πείθει υπαρξιακά και οι εγκεφαλικές αντιρρήσεις χάνουν μεμιάς τη δύναμή τους.

Η δυσπιστία και ο ορθολογισμός του Ναθαναήλ δεν προέρχονταν από διαφθορά ή κακία- ο Χριστός σε λίγο αναγνώρισε σ’ αυτόν ένα γνήσιο και άδολο Ισραηλίτη και του το είπε ευθέως. Του θύμισε μάλιστα και ένα προη­γούμενο επεισόδιο της ζωής του, για να του αποδείξει πόσο άδικο είχε να αμφιβάλλει για τη μεσσιανική του και θεία ιδιότητα. Δεν γνωρίζουμε τι υπαινίσσεται ο Χριστός με την αναφορά του σ’αυτό το επεισόδιο, ίσως υπαινίσσεται ότι τον είδε να διαβάζει κάτω από μια συκή το Νόμο του Θεού ή τον είδε να προσεύχεται. Η δυσπιστία του Ναθαναήλ προερχόταν από την απόσταση που δεν είχε γεφυρωθεί ακόμη με την εμπειρία της προσωπικής συναντήσεως. Η προσωπική γνωριμία αίρει κάθε επιφυλακτικότητα και αμφιβολία, αχρηστεύει την αξία των επιχειρημάτων και δημιουργεί πειστικότητα μέσα στο βαθύτερο κέντρο της υπάρξεως.

Πολλοί αρνητές του Ίησού παρουσιάστηκαν στην ι­στορία. Δεν μας ενδιαφέρουν όμως αυτή τη στιγμή. Η σκέψη μας στρέφεται σ’ αυτούς που σαν τον Ναθαναήλ δεν είναι αρνητές αλλά δύσπιστοι και σκεπτικοί, χωρίς κατά βάθος να είναι κακοί. Πολλοί τέτοιοι μας είναι γνω­στοί από παλαιότερα ή νεότερα χρόνια που είδαν τον Ιησοΰ σαν ένα συμπαθητικό και γοητευτικό διδάσκαλο απλώς, ή σαν ένα δυνατό ήρωα που έκανε θαυμαστά έργα, ή άλλοι πάλι που τον είδαν σαν μάγο που κατάφερε να πλανήσει τους ανθρώπούς και να κερδίσει οπαδούς, ή ακόμη σαν ένα επαναστάτη που ξεσήκωσε το λαό εναντίον των Ρω­μαίων. Άλλοι αμφέβαλαν για την αλήθεια των όσων αφηγούνται οι ευαγγελιστές γι’ αυτόν και προσπάθησαν να ξεχωρίσουν το φανταστικό από το πραγματικό στις διη­γήσεις τους. Πολλοί αμφιβάλλουν και δυσπιστοΰν μέχρι σήμερα όχι από εχθρότητα ή κακότητα, αλλά γιατί βλέ­πουν τελείως εξωτερικά, επιφανειακά, εγκεφαλικά.

Το μήνυμα της σημερινής διηγήσεως είναι μία πρόσ­κληση: «Έρχου και ίδε». Έλα νά δεις τον Χριστό από κοντά, μέσα από την Εκκλησία, μέσα από τη ζωή των μυστηρίων, μέσα από το βίωμα της προσωπικής συναντήσεως, μέσα από την εμπειρία της σχέσεως του ανθρώπινου προσώπου προς το θείο Πρόσωπο.

Ό δύσπιστος και επιφυλακτικός Ναθαναήλ μετά την προσωπική συνάντησή του με τον Ιησού πείθεται για τη μεσσιανική του ιδιότητα και στη συνέχεια της διηγήσεως ομολογεί την πίστη του σ’ αυτόν λέγοντας: «Έσύ είσαι ο υιός του Θεού, εσύ είσαι ο βασιλιάς του Ισραήλ». Η πίστη ότι ο Χριστός δεν είναι απλώς ένας ελκυστικός διδάσκαλος Ηθικής αλλ’ ο Υιός του Θεού που σταυρώνε­ται από τους ανθρώπους και ανασταίνεται όχι για να τους τιμωρήσει αλλά για να τους σώσει, η πίστη στη λυτρωτι­κή προσφορά του Χριστού, δεν είναι αποτέλεσμα μιας λογικής διεργασίας μέσα στον άνθρωπο αλλά καρπός του βιώματος. Με το πρίσμα αυτής της προσωπικής εμπειρίας βλέπει κανείς και συνειδητοποιεί αλήθειες βασικές για τη ζωή του, για την καταξίωση της υπάρξεώς του, για την ηθική και πνευματική εξύψωσή του. «Μείζω τούτων όψει», λέγει προς τον Ναθαναήλ ο Χριστός: Θα δεις ακόμη ανώτερα και μεγαλύτερα πράγμα­τα. Ποια είναι αυτά τα «μείζω»; Η σωστότερη ερμηνεία της ζωής, η πιο σίγουρη πραγμάτωση των ιδανικών, η ολοκλήρωση της υπάρξεώς, θα είναι οι καρποί της προσκλήσεως «Έρχου και ίδε».

Η ιστορία της Εκκλησίας μας έχει να επιδείξει πολλές μορφές Πατέρων που είχαν βιωματική σχέση με τον Χριστό. Τέτοιοι πατέρες είναι και οι εορταζόμενοι σήμερα που συγκρότησαν την 7η Οικουμενική Σύνοδο, η οποία αντιμετωπίζοντας τους εικονομάχους αναστήλωσε τις εικόνες (το 786-7). Το 843 νέα Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη αναγνώρισε οριστικά την αναστήλωση των εικόνων, θέσπισε την εορτή της Ορθοδοξίας κατά την Α΄Κυριακή των Νηστειών και δέχτηκε την άποψη του Μ.Βασιλείου ότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει».


Πηγή: ΑΜΕΝ

Ευαγγέλιο της Κυριακής 1 Μαρτίου 2015 (της Ορθοδοξίας)

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα

Ιω. α´ 44-52

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἠθέλησεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐξελθεῖν εἰς τὴν Γαλιλαίαν· καὶ εὑρίσκει Φίλιππον καὶ λέγει αὐτῷ· ἀκολούθει μοι. ῏Ην δὲ ὁ Φίλιππος ἀπὸΒηθσαϊδά, ἐκ τῆς πόλεως ᾿Ανδρέου καὶ Πέτρου. Εὑρίσκει Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ· ὃν ἔγραψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, εὑρήκαμεν, ᾿Ιησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ ᾿Ιωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ. Καὶ εἶπεν αὐτῷΝαθαναήλ· ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι; λέγει αὐτῷ Φίλιππος· ἔρχου καὶ ἴδε.

Εἶδεν ὁ ᾿Ιησοῦς τὸν Ναθαναὴλ ἐρχόμενον πρὸς αὐτὸν καὶ λέγει περὶ αὐτοῦ·ἴδε ἀληθῶς ᾿Ισραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι. Λέγει αὐτῷ Ναθαναήλ· πόθεν μεγινώσκεις; ᾿Απεκρίθη ᾿Ιησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· πρὸ τοῦ σε Φίλιππον φωνῆσαι,ὄντα ὑπὸ τὴν συκῆν εἶδόν σε. ᾿Απεκρίθη Ναθαναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ· ῥαββί, σὺεἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τοῦ ᾿Ισραήλ. ᾿Απεκρίθη ᾿Ιησοῦς καὶ εἶπεναὐτῷ· ὅτι εἶπόν σοι, εἶδόν σε ὑποκάτω τῆς συκῆς, πιστεύεις; Μείζω τούτωνὄψει. Καὶ λέγει αὐτῷ· ᾿Αμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπ᾿ ἄρτι ὄψεσθε τὸν οὐρανὸνἀνεῳγότα, καὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναβαίνοντας καὶ καταβαίνοντας ἐπὶτὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου.

Απόδοση στη νεοελληνική

Τόν καιρό ἐκεῖνο ὁ ᾿Ιησοῦς ἀποφάσισε νὰ πάει στὴ Γαλιλαία. Βρίσκει τότε τὸνΦίλιππο καὶ τοῦ λέει· «῎Ελα μαζί μου». ῾Ο Φίλιππος καταγόταν ἀπὸ τὴΒηθσαϊδά, τὴν πατρίδα τοῦ ᾿Ανδρέα καὶ τοῦ Πέτρου. Βρίσκει ὁ Φίλιππος τὸνΝαθαναὴλ καὶ τοῦ λέει· «Αὐτὸν ποὺ προανήγγειλε ὁ Μωυσῆς στὸν νόμο καὶ οἱπροφῆτες, τὸν βρήκαμε· εἶναι ὁ ᾿Ιησοῦς, ὁ γιὸς τοῦ ᾿Ιωσὴφ ἀπὸ τὴ Ναζαρέτ».«Μπορεῖ ἀπὸ τὴ Ναζαρὲτ νὰ βγεῖ τίποτα καλό;» τὸν ρώτησε ὁ Ναθαναήλ.«῎Ελα καὶ δὲς μόνος σου», τοῦ λέει ὁ Φίλιππος.῾Ο ᾿Ιησοῦς εἶδε τὸν Ναθαναὴλνὰ πλησιάζει καὶ λέει γι’ αὐτόν· «Νά ἕνας γνήσιος ᾿Ισραηλίτης, χωρὶς δόλομέσα του». «᾿Απὸ ποῦ μὲ ξέρεις;» τὸν ρωτάει ὁ Ναθαναήλ. Κι ὁ ᾿Ιησοῦς τοῦἀπάντησε· «Προτοῦ σοῦ πεῖ ὁ Φίλιππος νὰ ᾿ρθεῖς, σὲ εἶδα ποὺ ἤσουν κάτω ἀπ’τὴ συκιά». Τότε ὁ Ναθαναὴλ τοῦ εἶπε· «Διδάσκαλε, ἐσὺ εἶσαι ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ,ἐσὺ εἶσαι ὁ βασιλιὰς τοῦ ᾿Ισραήλ». Κι ὁ ᾿Ιησοῦς τοῦ ἀποκρίθηκε· «᾿Επειδὴ σοῦεἶπα πὼς σὲ εἶδα κάτω ἀπὸ τὴ συκιά, γι’ αὐτὸ πιστεύεις; Θὰ δεῖς μεγαλύτεραπράγματα ἀπ’ αὐτά». Καὶ τοῦ λέει· «Σᾶς βεβαιώνω ὅτι σύντομα θὰ δεῖτε νὰ ἔχειἀνοίξει ὁ οὐρανός, καὶ οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ νὰ ἀνεβαίνουν καὶ νὰ κατεβαίνουνπάνω στὸν Υἱὸ τοῦ ᾿Ανθρώπου».

Το Πρόγραμμα του 1ου Μαθητικού Συνεδρίου "Η θεολογία διαλέγεται με τον σύγχρονο κόσμο"

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ «Τάσος Μαργαριτώφ (1925-2014): ο άνθρωπος, ο πρωτοπόρος συντηρητής, ο δάσκαλος»

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας σε συνεργασία με τον Τομέα Βυζαντινών & Μεταβυζαντινών Μνημείων και Κειμηλίων της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου διοργανώνουν την Περιοδική Έκθεση «Τάσος Μαργαριτώφ (1925-2014): ο άνθρωπος, ο πρωτοπόρος συντηρητής, ο δάσκαλος» στο «Αθανασάκειο» Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου.

Στην Έκθεση, μέσα από πλούσιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, έγγραφα) και συνοπτικά κείμενα, ο επισκέπτης βαδίζει στα ίχνη της πολυτάλαντης προσωπικότητας του Τάσου Μαργαριτώφ, με στόχο να γνωρίσει πτυχές της ζωής και της μακρόχρονης προσφοράς του στον ευαίσθητο τομέα της συντήρησης και διατήρησης των έργων τέχνης, τον οποίο υπηρέτησε με συνέπεια, γνώση και αξιοσύνη αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα και την προσωπική του συμβολή.

Ειδικότερα, στις τέσσερις συνολικά θεματικές ενότητες της Έκθεσης, αναδεικνύονται το πρόσωπο αλλά και το πρωτοπόρο πνεύμα του Τάσου Μαργαριτώφ, η ερευνητική του ικανότητα, η εφευρετικότητα και η τεχνολογική του επάρκεια, που τον οδήγησαν σε μεγάλα επιτεύγματα, όπως ο αποχωρισμός επάλληλων ζωγραφικών στρωμάτων στον ίδιο φορέα και η επινόηση ενός συστήματος συσκευασίας για την ασφαλή μεταφορά έργων τέχνης. Επισημαίνονται, επίσης, οι σημαντικότεροι σταθμοί της επαγγελματικής του πορείας (Σινά, Θήρα, Λευκαντί Ευβοίας, Βεργίνα), ενώ χωριστή ενότητα αφιερώνεται στη συντήρηση μνημείων και έργων τέχνης στη Μαγνησία και ειδικότερα στα αρχαιολογικά ευρήματα του τάφου της νεαρής Φεραίας κόρης, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου.

Τέλος, ειδική μνεία γίνεται και στο τεράστιο σε έκταση και σημασία διδακτικό έργο του Τάσου Μαργαριτώφ που με το λόγο και τη δράση του «γύρισε σελίδα» στην ιστορία της συντήρησης έργων τέχνης στην Ελλάδα, την οποία από εμπειροτεχνική ενασχόληση ανέδειξε σε επιστημονική ειδικότητα.

Η Έκθεση θα διαρκέσει από τις 27 Φεβρουαρίου έως τις 30 Απριλίου 2015. Τα εγκαίνιά της θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2015 και ώρα 14:30, στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του «Αθανασάκειου» Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου.

Στη διάρκεια της Έκθεσης θα πραγματοποιούνται, μετά από προηγούμενη συνεννόηση, εκπαιδευτικές περιηγήσεις για μαθητές Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου, εμπλουτισμένες με βιωματικό εργαστήριο προσομοίωσης συντήρησης έργων τέχνης. Οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να επικοινωνούν με την κα Μαρία-Αικατερίνη Μαργαριτώφ, Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας (τηλ.: 24210 76278 & 24210 25349).

Στις Μητροπόλεις οι εγκύκλιος του Α. Λοβέρδου για τα Θρησκευτικά

Στις Μητροπόλεις διαβίβασε η Ιερά Σύνοδος της εκκλησίας της Ελλάδος την εγκύκλιο του Α. Λοβέρδου για την απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών:

Πρός Τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν καί Τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Διά τοῦ παρόντος, διαβιβάζομεν ὑμῖν τήν ὑπ’ ἀριθμ. 12773/Δ2/23.1.2015 Ἐγκύκλιον τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί Θρησκευμάτων, θέμα ἐχούσης: «Ρύθμιση μαθητικών θεμάτων» καί ἀφορώσης εἰς τήν ἀπαλλαγήν ἐκ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν τῶν μή Χριστιανῶν Ὀρθοδόξων μαθητῶν, ἤτοι τῶν ἀλλοθρήσκων, ἑτεροδόξων ἤ ἀθρήσκων, οἱ ὁποῖοι ἐπικαλοῦνται λόγους θρησκευτικῆς συνειδήσεως, πρός ὑμετέραν ἐνημέρωσιν καί διά τά καθ’ ὑμᾶς.

Ἐντολῇ καί Ἐξουσιοδοτήσει τῆς Ἱερᾶς Συνόδου

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς † Ὁ Μεθώνης Κλήμης

Για περισσότερα στο: ESOS

Συνάντηση του Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων Αριστείδη Μπαλτά με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο Β΄

Σε ιδιαίτερα καλό και αποδοτικό κλίμα πραγματοποιήθηκε σήμερα Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου η πρώτη κατ’ ιδίαν συνάντηση του Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων Αριστείδη Μπαλτά με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο Β΄ στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών.

Μετά το πέρας της συνάντησης, η οποία διάρκεσε πάνω από μία ώρα, έγιναν δηλώσεις στους εκπροσώπους του Τύπου.

«Η πρώτη γνωριμία με τον Μακαριότατο», δήλωσε ο υπουργός, «υπήρξε ενδιαφέρουσα και εποικοδομητική. Είναι μεγάλη τιμή για εμένα προσωπικά, και για το υπουργείο, που έκανα τη γνωριμία του. Πρόκειται για έναν άνθρωπο σαφή και σοφό. Μου τόνισε ιδιαιτέρως την ανάγκη να ξεκινήσει ανάμεσα στο κράτος και την Εκκλησία ένας πραγματικός διάλογος.

Υπενθυμίζω ότι έχει ήδη θεσμοθετηθεί μία επιτροπή πολιτείας-εκκλησίας σε υψηλό επίπεδο, ώστε να συζητούμε συστηματικά τα προβλήματα των σχέσεων μεταξύ τους.

Θα ενεργοποιήσουμε το διάλογο αυτό το συντομότερο δυνατό και θα βάλουμε σε τάξη τα πολλά και ενδιαφέροντα ζητήματα που έθεσε ο Αρχιεπίσκοπος, έτσι ώστε να συζητούνται κατά τρόπο εύλογο και να λύνονται κατά το δυνατόν σε συνάφεια με τις κοινωνικές και λοιπές συνθήκες στη χώρα μας.

Η επιτροπή θα μελετήσει ένα- ένα τα ζητήματα. Την προτεραιότητα τους θα τη συζητήσουμε μετά την πρώτη συνεδρίαση της κοινής επιτροπής».

Ο Μακαριώτατος δήλωσε: «Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος σήμερα, που δέχτηκα την επίσκεψη του Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων. Όλοι γνωρίζουμε για τις εμπειρίες του, τη σοφία του και τις γνώσεις του. Μας δόθηκε η ευκαιρία να κάνουμε μία σε βάθος συζήτηση γύρω από τα θέματα των σχέσεων κράτους και Εκκλησίας που μας απασχολούν. Θα ξαναβρεθούμε και θα τα ξανασυζητήσουμε. Θέλω να τονίσω ότι το πνεύμα της συνομιλίας μας ήταν άριστο και προοιωνίζεται καλές σχέσεις με αντίστοιχα αποτελέσματα».

Πηγή: Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ

Σαρακοστιανά Ελληνορθόδοξα Εθιμικά

Γράφει o Μ. Γ. Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης / Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας

Η Σαρακοστή δεν είναι μόνο μια σημαντική χρονική περίοδος με θρησκευτικό νόημα, καθώς αποτελεί στάδιο νηστείας και ασκήσεως των αρετών εν αναμονή του Πάσχα. Αποτελεί και περίοδο με ιδιαίτερη λαογραφική σημασία, αφού συνδυάζει αρχαίες γονιμικές τελετουργίες με την ζέουσα πίστη του ελληνικού λαού στην ορθόδοξη παράδοση. Μεταξύ της Αποκριάς και της Μεγάλης Εβδομάδας, η Σαρακοστή τιμάται ιδιαιτέρως από τον ελληνικό λαό, ως στάδιο προετοιμασίας αλλά και ως κρίσιμη εορτολογική περίοδος, που προετοιμάζει την ανοιξιάτικη βλάστηση και την καλοκαιρινή συγκομιδή, γεγονότα κρίσιμα επίσης για την επιβίωση των παραδοσιακών κοινοτήτων.

Σε πολλές ελληνικές περιοχές, η αρχή της Σαρακοστής σημαδευόταν από απόλυτη νηστεία, από την τήρηση δηλαδή αυστηρού νηστίσιμου τριημέρου, μέχρι και την πρώτη Προηγιασμένη θεία λειτουργία της Τετάρτης. Το δε πρώτο Σάββατο, εορτή του διά κολλύβων θαύματος του αγίου Θεοδώρου, ο ελληνικός λαός το τιμά ως Ψυχοσάββατο, παρασκευάζει κόλλυβα και μνημονεύει τους προσφιλείς νεκρούς του, οι δε κοπέλες παλαιότερα έβαζαν από τα κόλλυβα αυτά κάτω από το μαξιλάρι τους, επικαλούμενες τελετουργικά τους αγίους Θεοδώρους, με την πίστη ότι έτσι θα προκαλούσαν μαντικά όνειρα περί γάμου, μέσω των οποίων θα μάθαιναν την οικογενειακή τους τύχη.

Ανάλογη γονιμική-ευλογητική της φύσης σημασία είχε και η λιτανεία των αγίων εικόνων, κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Με την περιφορά των εικόνων στα όρια του οικισμού και την πάνδημη συμμετοχή σε αυτήν, εξαγιαζόταν η φύση, ευλογούνταν οι παραγωγικές δραστηριότητες των κατοίκων και ευλογούνταν οι καλλιέργειες και οι προσδοκώμενες σοδειές, κάτι που ήταν ιδιαιτέρως σημαντικό για τις παραδοσιακές ελληνικές κοινότητες, με τον αγροτοκτηνοτροφικό χαρακτήρα τους. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό το ότι γενικότερα οι σαρακοστιανές και οι πασχαλινές λιτανείες έχουν παρόμοιο αγιαστικό της φύσης χαρακτήρα, καθώς εντοπίζονται σε μια σημαντική και σημαδιακή για την πρόοδο της βλάστησης και της ανοιξιάτικης αναγέννησης της φύσης στιγμή, μια στιγμή πραγματικά διαβατήρια και οριακή, ένα εορτολογικό όριο με φυσικές συνιστώσες, καταβολές και ρίζες.

Αλλά και τα λουλούδια ή τα φυτά –συνήθως δενδρολίβανο– που στόλιζαν τον Τίμιο Σταυρό κατά την έκθεσή του για προσκύνηση, την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, είχαν παρόμοιο αγιαστικό και προφυλακτικό χαρακτήρα. Οι γυναίκες τα μετέφεραν με ευλάβεια στα σπίτια τους και τα φύλαγαν στο εικονοστάσι, το κέντρο της οικιακής λατρευτικής τιμής. Εκεί τα αποξήραιναν και τα χρησιμοποιούσαν για να καπνίζονται με αυτά, καθώς τα έκαιγαν στο θυμιατό, σε περιπτώσεις ασθενειών, για να αποδιώχνουν την βασκανία, ακόμη και για να αποτρέπουν και να εξορκίζουν τις ξαφνικές, βίαιες και συχνά ολέθριες ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές κακοκαιρίες.

Την ενισχυτική των πιστών δύναμη του Τιμίου Σταυρού, όπως ακριβώς την διδάσκει και την πιστεύει η Εκκλησία, πίστευαν ότι αυτά τα «σταυρολούλουδα» την αποκτούσαν δια της επαφής τους με το σταυρό, και είχαν τη δύναμη να την μεταφέρουν στους πιστούς. Αλλά και η παρόμοια χρήση των λουλουδιών με τα οποία είχε στολιστεί η εικόνα της Παναγίας, κατά τις ακολουθίες των Χαιρετισμών και του Ακαθίστου Ύμνου, στην ίδια κατηγορία τελετουργικών πράξεων εντάσσεται. Ο λαός μας παραδοσιακά παρακολουθούσε και παρακολουθεί τις ακολουθίες αυτές μαζικά και με πίστη, καθώς τιμά συστηματικά και εντατικά την Θεοτόκο, και περιμένει από εκείνην παραμυθία στις δυσκολίες και βοήθεια στα καθημερινά αδιέξοδα. Τα λουλούδια της εικόνας της είχαν, κατά την λαϊκή λατρευτική πίστη, μέρος της αγιαστικής δύναμης της Παρθένου Μαρίας, και ο ευσεβής λαός μας τα τιμούσε δεόντως και αναλόγως.

Περιττό βεβαίως είναι να τονίσουμε την αυστηρή τήρηση της νηστείας από τους ανθρώπους του λαού, οι οποίοι συχνά δεν κατέλυαν λάδι όλη την εβδομάδα, σε περιπτώσεις δε σωματικής αδυναμίας μόνο Τετάρτη και Παρασκευή, προετοιμαζόμενοι έτσι για τη μεγάλη εορτή του Πάσχα. Τέλος, παρόμοια αγιαστική επενέργεια στη φύση πίστευαν ότι ενείχε και το λαϊκό δρώμενο του Λαζάρου, που σε πολλές περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας τελούσαν το Σάββατο του Λαζάρου, πριν την Κυριακή των Βαϊων, στο τέλος ουσιαστικά της Σαρακοστής.

Το δρώμενο αυτό τελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από κοπέλες, και ουσιαστικά περιλάμβανε την τελετουργική περιφορά ενός ομοιώματος του σπαργανωμένου με τα εντάφια σάβανα Λαζάρου, στολισμένου με λουλούδια και πρασινάδες, στα σπίτια του χωριού, ενώ παραλλήλως τραγουδούσαν ένα σχετικό άσμα. Σε ανταμοιβή, έπαιρναν από την κάθε νοικοκυρά αβγά, που θα έβαφαν αργότερα κόκκινα, ώστε να τηρήσουν το σχετικό ελληνικό πάγκοινο λατρευτικό έθιμο. Για το αγερμικό δρώμενο του Λαζάρου και το σχετικό τραγούδι πολλά έχουν γραφεί στην πλούσια ελληνική και βαλκανική λαογραφική βιβλιογραφία, καθώς το δρώμενο είναι ευρύτερα διαδομένο και σε άλλους ορθοδόξους λαούς της χερσονήσου του Αίμου.

Κοινή ωστόσο συνισταμένη όλων αυτών των μελετών είναι η διαπίστωση πως η επίτευξη ευλογίας της φύσης, «καλοχρονιάς», ευετηρίας δηλαδή, και καλής σοδειάς βρίσκονταν πάντοτε στο επίκεντρο της τέλεσης του εθίμου. Κι αυτό επειδή όπως σημειώσαμε και στην αρχή, ο αγιασμός και η ευλογία της φύσης αποτελούσαν την κύρια μέριμνα των παραδοσιακών κοινοτήτων, ακριβώς επειδή από την καλή απόδοση και την επιτυχία της ετήσιας σοδειάς εξαρτώνταν η ζωή και η επιβίωση, τόσο σε ατομικό και οικογενειακό, όσο και σε ευρύτερα κοινωνικό επίπεδο. Συνήθιζαν οι πρόγονοί μας, για τον υπολογισμό του χρονικού μήκους της «κυρά Σαρακοστής», να κατασκευάζουν από ζυμάρι ομοίωμα γυναίκας, κάτω από την ποδήρη φούστα της οποίας εξείχαν επτά πόδια, όσες και οι εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Μετά τον κατανυκτικό εσπερινό κάθε Κυριακής των Νηστειών, επιστρέφοντας στο σπίτι τους έκοβαν και από ένα πόδι, ώστε να γνωρίζουν με βεβαιότητα αν και κατά πόσο πλησίαζαν η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα. Και γνώριζαν οι άνθρωποι του λαού, με την ανεπιτήδευτη και πηγαία ευσέβεια, ότι μπορούσαν να καταλάβουν την Σαρακοστή και το πλήρες νόημά της μόνο μέσα από την παρακολούθηση των σχετικών εκκλησιαστικών ακολουθιών, γι’ αυτό και συμμετείχαν σε όλες, ακόμη και στα καθημερινά Μεγάλα Απόδειπνα, τα γνωστά στο λαό μας ως «Δυνάμεος», από το επαναλαμβανόμενο σε αυτά γνωστό τροπάριο «Κύριε των Δυνάμεων μεθ΄ ημών γενού…».

Πηγή: ΑΜΕΝ

Αθανασίου Β. Στογιαννίδη, Η Διδακτική Ανάλυση στα Σχολικά Εγχειρίδια του Μαθήματος των Θρησκευτικών. Εμπειρική έρευνα με εφαρμογή της Γεωμετρικής Διδακτικής Ανάλυσης (Ge.Di.An.), εκδόσεις: Δ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2014

Αποσπάσματα από τον Πρόλογο και την Εισαγωγή του βιβλίου

Η ανά χείρας μελέτη προέκυψε κατόπιν πολλών και διεξοδικών συζητήσεων που είχε ο γράφων με τον Ν. Κουτσουπιά, αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το κεντρικό θέμα που μας απασχόλησε, ήταν η δυνατότητα αξιοποίησης των μεθόδων της Ανάλυσης Δεδομένων μέσα στον επιστημονικό χώρο της Διδακτικής. Οι συζητήσεις έλαβαν χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2013-2014 και ήταν πολύωρες, ενώ η απάντηση που αναζητούσαμε, συνιστούσε εγχείρημα επίπονο και απαιτητικό. Στο πλαίσιο αυτής της διεπιστημονικής μας συνάντησης, παρουσιάζαμε, ο καθένας από την πλευρά του, τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία του επιστημονικού κλάδου που υπηρετεί. Τελικά, ανακαλύψαμε, ότι υπάρχει κάποια έννοια-κλειδί, μέσω της οποίας οι δύο επιστημονικές περιοχές μπορούν να συγκλίνουν μεταξύ τους, οικοδομώντας έτσι τα θεμέλια μιας γόνιμης συνεργασίας. Πρόκειται για την έννοια της Ταξινομίας. Η έννοια αυτή αποτελεί για κάθε επιστήμονα ένα πολύ αξιόλογο εχέγγυο, μέσω του οποίου έχει τη δυνατότητα να κατηγοριοποιεί και να εντάσσει σε ομάδες τα φαινόμενα που εξετάζει. Στην επιστήμη της Διδακτικής οι ταξινομίες συνδέονται με πολλά θέματα, όπως π.χ. με τα επιμέρους επίπεδα διδακτικών στόχων, ή, επίσης, με τα επίπεδα μάθησης. Στην Ανάλυση Δεδομένων, η ομαδοποίηση, ο συσχετισμός ιδιοτήτων, η ταξινόμηση, καθώς και η ερμηνεία τους, μέσω των γεωμετρικών απεικονίσεων, αποτελούν το κατεξοχήν επιστητό της έρευνας. Κατόπιν ανταλλαγής σκέψεων και προτάσεων, συνθέσαμε από κοινού μια πρωτότυπη μεθοδολογία διδακτικής ανάλυσης, την οποίαν και ονομάσαμε «Γεωμετρική Διδακτική Ανάλυση» (Geometric Didactic Analysis – Ge.Di.An.).

Το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Τάξης Γυμνασίου, και συγκεκριμένα στο βιβλίο του μαθητή. Το εν λόγω βιβλίο έχει τον τίτλο «Θρησκευτικά Α΄ Γυμνασίου. Παλαιά Διαθήκη. Η προϊστορία του Χριστιανισμού», και αποτελεί συγγραφικό πόνημα των Ο. Γκριζοπούλου και της Π. Καζλάρη.

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι ο σκοπός της επιστημονικής αυτής μελέτης είναι να αναλύσει, όχι το περιεχόμενο που κομίζει ένα σχολικό εγχειρίδιο, αλλά τη διδακτική του διάσταση. Με άλλα λόγια, το προσεγγίζει όχι ως φορέα ιδεολογικών προσανατολισμών, αλλά ως μέσο που διευκολύνει τη μάθηση.

Με την ανά χείρας μελέτη, πιστεύουμε ότι προσφέρουμε τόσο στον χώρο της έρευνας των σχολικών εγχειριδίων, όσο και σ’ εκείνον της Διδακτικής του Μαθήματος των Θρησκευτικών, μία διαφορετική, «πολυδιάστατη θέαση» ορισμένων παραγόντων που συμμετέχουν στο οικοδόμημα της διδακτικής διαδικασίας. Βέβαια, το ερώτημα, εάν το εγχείρημα αυτό πραγματώνει τις αναμενόμενες προσδοκίες, είναι κάτι, που επαφίεται, σαφώς, στην κρίση του αναγνώστη και μάλιστα του ειδικού επιστήμονα στον χώρο αυτό.

Δείτε τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ του βιβλίου.

Πηγή: ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Στυλιανός Τσομπανίδης, ‘Υπέρ της οικουμένης’. Μελέτες για την Οικουμενική Κίνηση και την αποστολή της Εκκλησίας στο σημερινό κόσμο, εκδόσεις Ostracon, Θεσσαλονίκη 2014

Περιεχόμενα 9

Πρόλογος 13

Συντμήσεις 17

Α. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και θεολογία στην εποχή της Οικουμένης: Πραγματικότητες και προοπτικές

1. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Μια «κοινωνία» αμοιβαίου εμπλουτισμού στο δρόμο των αναζητήσεων 21

2. Η Β΄ Βατικανή Σύνοδος: Το οικουμενικό άνοιγμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας 177

3. Η Μεταρρύθμιση: Οι εκφραστές της και η σχέση της προς την Ορθόδοξη Εκκλησία 219

4. Αρχές της ιεραποστολής των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και η πρόσληψη τους από τη σύγχρονη Οικουμενική Κίνηση 263

5. Η αβεβαιότητα του οικουμενικού οράματος και οι ορθόδοξες σχέσεις 285

6. Κοινωνική ή πνευματική και εκκλησιαστική διάσταση της Οικουμενικής Κίνησης; Η σημασία της υπέρβασης μιας παλιάς έντασης ενόψει των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης 309

7. Η ευθύνη της Εκκλησίας και της θεολογίας ενώπιον της «μεταμοντέρνας» προβληματικής στην Οικουμενική Κίνηση 325

Β. Εκκλησίες και θρησκείες ενώπιον των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης

1. Οι Εκκλησίες σε αναζήτηση μιας «δίκαιης ειρήνης» σε εποχή παγκοσμιοποίησης 353

2. Η οικουμενική πορεία για μια «Εναλλακτική Παγκοσμιοποίηση στην Υπηρεσία του ανθρώπου και της Γης» (Alternative Globalization Addressing People and Earth = AGAPE) από Ορθόδοξη οπτική

3. Από την ελεημοσύνη στην καταπολέμηση των αιτιών της: Το χρέος της Εκκλησίας μπροστά στις προκλήσεις της οικονομικής παγκοσμιοποίησης 425

4. Παγκόσμια Οικονομία-Κλιματική Αλλαγή-Διαθρησκειακός Διάλογος: Η χριστιανική μαρτυρία στην εποχή της παγκοσμιοποίησης 437

5. Κοινωνικές και οικονομικές παράμετροι του διαθρησκειακού διαλόγου 463

Γ. Προς μια φιλό-ξενη θεολογία

1. Η θεολογία της Σαρκώσεως ως θεολογία της Φιλοξενίας. Προεκτάσεις της φιλό-ξενης θεολογίας του βιβλίου του Χρυσόστομου Σταμούλη: «Ώσπερ Ξένος και Αλήτης. Η Σάρκωση» 495

2. Εκκλησία και θεολογία έναντι του μεταναστευτικού ζητήματος. Από την ξενοφοβική και τη φιλανθρωπική στάση στην πρωτοβουλία της αλληλεγγύης για μια κοινωνία της ανθρωπιάς 511

Δ. Προς μια δυναμική Εκκλησιολογία – Οικουμενικές προσωπογραφίες

1. Ανιχνεύοντας την οικουμενική δυναμική της Ορθοδοξίας. Εκκλησία και Εκκλησίες στη σκέψη του Αμίλκα Αλιβιζάτου 533

2. Η δυναμική εκκλησιολογία του Νίκου Νησιώτη 569

3. Από το «Πρόσωπο» στην «Οικουμένη». Βασικές πτυχές της οικουμενικής θεολογίας του Νίκου Νησιώτη 589

4. «Η Εκκλησία ως διαρκής έξοδος». Η οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας κατά τον Νίκο Ματσούκα 611

Παράρτημα 627

1. Πατριαρχικὴ Ἐγκύκλιος 1920. «Πρὸς τὰς ἁπανταχοῦ Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ» 631

2. Ἡ Δήλωση τοῦ Τορόντο (1950). «Ἡ Ἐκκλησία, αἱ Ἐκκλησίαι καὶ τὸ Παγκόσμιον Συμβούλιον τῶν Ἐκκλησιῶν» 637

3. Γενικὴ Συνέλευση τοῦ Π.Σ.Ε. στὸ Νέο Δελχὶ (1961). «Ὀρθόδοξος Συμβολὴ εἰς τὸ Τμῆμα ἐπὶ τῆς Ἑνότητος». 647

4. Κείμενα-ἀποφάσεις τῆς Γ΄ Προσυνοδικὴς Πανορθόδοξης Διάσκεψης, Σαμπεζὺ 1986 651

4.1. Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον 651

4.2. Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καὶ Οἰκουμενικὴ Κίνησις 658

4.3 Ἡ συμβολὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης, τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀδελφοσύνης καὶ τῆς ἀγάπης μεταξὺ τῶν λαῶν, καὶ ἄρσιν τῶν φυλετικῶν καὶ λοιπῶν διακρίσεων 663

5. Ἀξιολογήσεις νεωτέρων δεδομένων εἰς τὰ σχέσεις Ὀρθοδοξίας καὶ Οἰκουμενικῆς Κινήσεως, Θεσσαλονίκη 1998 677

6. «Μήνυμα τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν», Φανάριον 2008 683

7. «Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος ἐπὶ τῇ Κυριακῇ τῆς Ὀρθοδοξίας», Φανάριον 2010 689

8. Σύναξις τῶν Προκαθημένων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, Φανάριον 2014 693

Πίνακας Ονομάτων 699

Για περισσότερα στο: ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Πρωτοπρεσβ. Νικηφόρος Καλαϊτζίδης, Το φιλανθρωπικό έργο της Ι. Μ. Νεαπόλεως & Σταυρουπόλεως και των ενοριών της

Η εισήγηση του Πρωτοπρεσβ. Νικηφόρου Καλαϊτζίδη, Προϊστάμενου Ιερού Ναού Αγ. Παντελεήμονα Αμπελοκήπων στο Επιμορφωτικό Σεμινάριο των διευθυντών και θεολόγων των καλλικρατικών δήμων Νεάπολης - Συκεών και Αμπελοκήπων - Μενεμένης στις 20.02.2015.

Αρχιμ. Αθηναγόρας Λουκατάρης, Ποιμαντική της Εκκλησίας στις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες

Η εισήγηση του Πανοσιολογιώτατου Αρχιμ. π. Αθηναγόρα Λουκατάρη, Εφημέριου του Ιερού Ναού Αγ. Νεκταρίου Δενδροποτάμου στο Επιμορφωτικό Σεμινάριο των διευθυντών και θεολόγων των καλλικρατικών δήμων Νεάπολης - Συκεών και Αμπελοκήπων - Μενεμένης στις 20.02.2015.

Ἀλέξανδρος Σμέμαν Μεγάλη Σαρακοστή, πορεία πρὸς τὸ Πάσχα

Πηγή: apantaortodoxias.blogspot.gr

Λόγος Κατηχητήριος ἐπὶ τῇ ἐνάρξει τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (2015)

ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΗΡΙΟΣ 

ΕΠΙ Τῌ ΕΝΑΡΞΕΙ 

ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ 

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ 

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ 

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ 

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ 

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, 

ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ 

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, 

ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ 

«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται• οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε» (στιχηρὸν ἰδιόμελον τοῦ Τριῳδίου, Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς). 

Ἀδελφοὶ καὶ Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, 

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἐγκεντρίζει ἡμᾶς εἰς τὸ σῶμα Του καὶ μᾶς καλεῖ νὰ γίνωμεν ἅγιοι «ὅτι ἐγώ», λέγει, «ἅγιός εἰμι» (Α΄ Πέτρ. α΄, 16). Ἐπιθυμεῖ ὁ Πλάστης μας νὰ ἔχωμεν κοινωνίαν μαζί Του καὶ νὰ γευθῶμεν τῆς χάριτός Του, νὰ μετάσχωμεν δηλαδὴ τῆς ἁγιότητός Του. Ἡ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸν εἶναι ζωὴ μετανοίας καὶ ἁγιότητος, ἡ δὲ ἀπομάκρυνσις ἐξ Αὐτοῦ, ἡ ἁμαρτία, ταυτίζεται ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴν «κακίαν τῆς καρδίας». 

Ἡ «ἁμαρτία οὐκ ἔστι τῆς φύσεως, ἀλλὰ τῆς κακῆς προαιρέσεως» (Θεοδωρήτου Κύρου, Διάλογος Α΄- Immutabilis, P.G. 83, 40D) ἢ τοῦ κακοῦ πνεύματος καὶ «οὐδεὶς πίστιν ἐπαγγελλόμενος ἁμαρτάνει», κατὰ τὸν Θεοφόρον Ἰγνάτιον. 

Ἡ ἁγιότης εἶναι ἰδιότης τοῦ Κυρίου, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ «προσφέρων καὶ προσφερόμενος καὶ προσδεχόμενος καὶ διαδιδόμενος». Ὁ κατὰ χάριν ἱερουργὸς τοῦ Μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας προσφέρει εἰς τοὺς πιστοὺς «τὰ ἅγια τοῖς ἁγίοις», Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ, καὶ λαμβάνει ἀμέσως παρὰ τοῦ πληρώματος τῶν Ὀρθοδόξων τὴν ἀπόκρισιν εἰς τὴν προσφορὰν ὅτι: «εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός», ὁ «ἐσθιόμενος καὶ μηδέποτε δαπανώμενος, ἀλλὰ τοὺς μετέχοντας ἁγιάζων». 

Εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἐπιτύχῃ τὸ «καθ᾿ ὁμοίωσιν» μὲ τὸν Θεόν, διὰ τὸ ὁποῖον ἐδημιουργήθη, τὴν ἁγιότητα δηλαδή, ἡ ἀποβλέπουσα ἀποκλειστικῶς καὶ μόνον εἰς τὴν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία «θεοπρεπῶς ἐδογμάτισε» μίαν περίοδον τοῦ ἔτους ὡς περίοδον ἰδιαιτέρας προσευχῆς καὶ δεήσεως πρὸς κατευνασμὸν τῶν παθῶν τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος. 

Ἡ περίοδος αὕτη εἶναι ἡ ἀρχομένη ἀπὸ τῆς αὔριον σωτήριος προετοιμασία διὰ τὸ «Πάσχα τὸ μέγα καὶ ἱερώτατον Χριστοῦ». Εἶναι ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τὴν ὁποίαν πρέπει νὰ βιώσωμεν «δέησιν προσάγοντες καὶ ἄφεσιν αἰτοῦντες», ὥστε νὰ γευθῶμεν ἀληθῶς τὸ Πάσχα «μετὰ πάντων τῶν Ἁγίων», γινόμενοι «ἅγιοι», διὰ τῆς ὁμολογίας ἐνώπιον Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων ὅτι εἴμεθα «σκεύη κεραμέως» συνθλιβόμενα ὑπὸ τοῦ πονηροῦ καθ᾿ ἡμέραν, «πίπτοντες καὶ ἀνιστάμενοι». Νὰ ὁμολογήσωμεν δηλαδὴ τὴν ἀνθρωπίνην ἀτέλειαν καὶ ἀδυναμίαν μας καὶ τὴν ἐνώπιον Θεοῦ μηδαμινότητά μας, μετανοοῦντες καὶ ἐπαναλαμβάνοντες ἐν ἑσπέρᾳ καὶ πρωὶ καὶ μεσημβρίᾳ καὶ ἐν παντὶ καιρῷ καὶ πάσῃ ὥρᾳ, καίτοι «ἅγιοι» διὰ τοῦ βαπτίσματος, ὅτι «εἷς Ἅγιος, εἷς Κύριος, Ἰησοῦς Χριστός, εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός». 

Καλοῦμεν, λοιπόν, πάντας τοὺς Ὀρθοδόξους πιστούς, κληρικούς, μοναχοὺς καὶ μοναχάς, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, νὰ μεταβάλωμεν τὴν ζωήν μας, πάντοτε μέν, ἰδιαιτέρως δὲ κατὰ τὴν περίοδον αὐτὴν τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, εἰς ἀγαπητικὴν πρὸς τὸν πλησίον προσπάθειαν προπαρασκευῆς διὰ τὴν μετοχὴν ἐκτυπώτερον ἀπὸ τοῦδε εἰς τὴν ἀνέσπερον Βασιλείαν τοῦ Κυρίου, τὸ «καινὸν Πάσχα». Προσκαλοῦμεν τοὺς πάντας εἰς ζωὴν ἁγιότητος καὶ πνευματικοῦ ἀγῶνος διὰ νὰ χαρισθῇ εἰς τὸν κόσμον καὶ εἰς ἡμᾶς ὡς «δόσις ἀγαθὴ» καὶ ὡς «δώρημα τέλειον» ἡ δυνατότης τῆς ὑπερβάσεως τῆς ἁμαρτίας, διότι «πᾶς ὁ γεγεννημένος ἐκ τοῦ Θεοῦ ἁμαρτίαν οὐ ποιεῖ [...] καὶ οὐ δύναται ἁμαρτάνειν, ὅτι ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται» (Α ́ Ἰωάν. γ΄, 9-10). 

Ἂς εἰσέλθωμεν, λοιπόν, μὲ ὅλην τὴν ψυχήν μας, μὴ σκυθρωπάζοντες, ἀλλὰ χαίροντες καὶ ἀγαλλόμενοι, εἰς τὸ πνευματικὸν τοῦτο στάδιον τῶν ἀρετῶν καὶ ἂς καθοπλισθῶμεν «ἀγάπης τὴν λαμπρότητα, προσευχῆς τὴν ἀστραπήν, ἁγνείας τὴν καθαρότητα, εὐανδρίας τὴν ἰσχύν», καὶ ἂς συνοδοιπορήσωμεν μὲ τὸν Κύριον, δεόμενοι Αὐτοῦ νὰ μὴ «παρίδῃ ἡμᾶς κινδυνεύοντας τὴν ἀπ᾿ Αὐτοῦ διάστασιν» (Δοξαστικὸν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως), ἀλλὰ νὰ μᾶς ἀξιώσῃ «ὅπως λαμπροφόροι προφθάσωμεν εἰς τὴν ἁγίαν καὶ τριήμερον Ἀνάστασιν, τὴν καταλάμπουσαν ἀφθαρσίαν τῷ κόσμῳ» (ποίημα Θεοδώρου, ἀκολουθία Δευτέρας Α΄ Ἑβδομάδος Νηστειῶν). 

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Χριστῷ, 

Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι ὡς περίοδος προετοιμασίας καὶ μετανοίας φωνὴ τῆς συνειδήσεώς μας, ἡ ὁποία, ἐσωτερικὴ καὶ ἀνέκφραστος, εἶναι προσωπικὴ κρίσις. Ὅταν μᾶς εὑρίσκῃ σφάλλοντας διαμαρτύρεται ἐντονώτατα, καθότι «οὐδὲν αὐτῆς βιαιότερον ἐν κόσμῳ», κατὰ τὸν βιωματικὸν κήρυκα τῆς μετανοίας Ἅγιον Ἀνδρέαν Κρήτης. Ὅθεν, πρέπει νὰ εἰρηνεύῃ μὲ τὴν συνείδησίν του ἕκαστος, διὰ τῆς μετανοίας, ὥστε «ἐν τῷ πυρὶ τῆς συνειδήσεως νὰ προσφέρωμεν μυστικὴν ὁλοκάρπωσιν», θυσιάζοντες τὰ πάθη μας καὶ προσφέροντες αὐτὰ θυσίαν ἀγάπης πρὸς τὸν συνάνθρωπον, ὅπως ὁ Κύριος ἑαυτὸν ὑπὲρ «τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας». Τότε μόνον θὰ ἀνατείλῃ καὶ δι᾿ ἡμᾶς ἐκ τοῦ τάφου ἡ συγγνώμη καὶ θὰ ζήσωμεν ὡς ἀνθρωπότης ἐν ἀλληλοσεβασμῷ καὶ ἀγάπῃ μακρὰν τῶν ὅσων βλέπομεν κατὰ τὰς ἡμέρας ταύτας φρικτῶν ἐγκλημάτων νὰ πλήττουν τὴν οἰκουμένην ἅπασαν. Εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦτον ἔχομεν συμμάχους καὶ πρεσβευτὰς πάντας τούς Ἁγίους καὶ μάλιστα τὴν Παναγίαν Μητέρα τοῦ Κυρίου μας, τὴν διὰ τῶν ἱκεσιῶν της ὡς ἄλλος λουτὴρ «ἐκπλύνουσαν συνείδησιν». 

Ὅθεν, προτρεπόμεθα καὶ παρακαλοῦμεν, ὡς πνευματικὸς Πατὴρ τῶν ἀνὰ τὴν οἰκουμένην Ὀρθοδόξων πιστῶν μας, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους, νὰ δράμωμεν μετὰ σπουδῆς εἰς τὸ ἀπὸ τῆς αὔριον ἀρχόμενον στάδιον τῶν ἀρετῶν, «μὴ ἄτοπα λογιζόμενοι, μὴ παράνομα πράττοντες», ἀλλὰ πορευόμενοι ἐν Χάριτι νὰ ἐκπλύνωμεν τὰς συνειδήσεις «γνώμῃ ἀγαθῇ» διὰ τῆς μετανοίας, ἔχοντες τὴν βεβαιότητα ὅτι οἱ οὐρανοὶ καὶ ἡ γῆ καὶ πάντα «τὰ ὁρατὰ καὶ ἀόρατα» θὰ καταυγασθοῦν ἐν τέλει ὑπὸ τοῦ φωτὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. 

Ἡμεῖς δέ, «πρὸ τῶν θυρῶν τοῦ Ναοῦ τοῦ Κυρίου» ἱστάμενοι, ἐὰν ἀξίως πολιτευθῶμεν, θὰ περιβληθῶμεν χιτῶνα φωτεινὸν μιμήσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ θὰ ἀξιωθῶμεν τοῦ «καινοῦ πόματος» ἐκ τῆς Πηγῆς τῆς ἀφθαρσίας, γευόμενοι τῆς χαρᾶς τοῦ ὀλβίου τάφου τοῦ Κυρίου καὶ συνωθούμενοι ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ «ἕως τῶν κεράτων τοῦ θυσιαστηρίου», ἐν τόπῳ ὅπου «τὰ φοβερὰ τελεσιουργεῖται». Γένοιτο. 

Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ,βιε´ 

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως 

διάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

Πηγή: ΦΩΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ

Συγχώρηση, νηστεία και πραγματικός πλουτισμός το τρίπτυχο της αυριανής ευαγγελικής περικοπής.

της Επικ. Καθηγήτριας Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Αικατερίνης Τσαλαμπούνη

Μτ 6,14-21 / Mt 6,14-21

Το αυριανό ευαγγελικό ανάγνωσμα προέρχεται από την γνωστή επί του Όρους Ομιλία του Ιησού στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο. Όσον αφορά στη μικροσυνάφειά της, η περικοπή εντάσσεται σε μία ευρύτερη ενότητα, όπου ο Ιησούς διδάσκει για την ελεημοσύνη (6,1-4), την προσευχή (6,5-15), τη νηστεία (6,16-18) και για τους πραγματικούς θησαυρούς (6,19-24). 

Η ίδια η περικοπή ουσιαστικά καλύπτει τρία βασικά θέματα: τη συγχώρηση, τη νηστεία και τον αληθινό πλουτισμό.

Η συγχώρηση του συνανθρώπου

Οι στ. 14-15 ουσιαστικά αποτελούν μέρος της σχετικής με την προσευχή ενότητας του 6ου κεφαλαίου και σχολιασμό του τελευταίου αιτήματος της Κυριακής προσευχής (καὶ ἄφες ἡμῖν...). Το κυριακό αυτό λόγιο, το οποίο ουσιαστικά επαναλαμβάνει το ίδιο ακριβώς θέμα μία φορά θετικά και μία αρνητικά, δεν παραδίδεται από τον Λκ στην παράλληλη περικοπή, ενώ μαρτυρείται στο Μκ 11,25-26 σε διαφορετική βέβαια συνάφεια. Ο Μτ το τοποθετεί εδώ, στο τέλος του 5ου αιτήματος της Κυριακής Προσευχής υπογραμμίζοντας τη σημασία της συγχώρησης. Το θέμα της συγχώρησης φαίνεται να απασχολεί τον ευαγγελιστή, γιατί το συναντούμε ξανά στο 18,21εξ. Πολύ πιθανό να αντικατοπτρίζει συζητήσεις και ζητήματα στο εσωτερικό της κοινότητας στην οποία απευθύνεται το κατά Ματθαίον. Το συγκεκριμένο λόγιο θα πρέπει να κατανοηθεί στο πλαίσιο της αρχής της αμοιβαιότητας στις ανθρώπινες σχέσεις και ευεργεσίες που κυριαρχεί στον αρχαίο κόσμο. Ουσιαστικά εδώ υπογραμμίζεται η άμεση σχέση μεταξύ της συγχώρησης των ανθρώπων προς τους συνανθρώπους τους με την άφεση που χαρίζει ο Θεός στους ανθρώπους (βλ. επίσης την πρόσληψη των στ. 13-15 στο Κολ 3,13). Στο κατά Ματθαίον η συγχώρηση αποτελεί χαρακτηριστικό των ανθρώπων της Βασιλείας. Η εντολή του Ιησού στους ταπεινούς και μικρούς της Βασιλείας του Θεού να συγχωρούν ουσιαστικά αντιστρέφει την κοινωνική πυραμίδα, αφού τους αναγνωρίζεται το δικαίωμα της άφεσης που είχαν οι βασιλείς στα βασίλεια εκείνης της εποχής. Όντας μέλη της Βασιλείας του Θεού η δική τους στάση συνδέεται άμεσα με εκείνη του Θεού την οποία μιμούνται.

Η νηστεία

Το δεύτερο θέμα της περικοπής είναι η νηστεία. Όπως και στα δύο προηγούμενα παραδείγματα του 6ου κεφαλαίου κι εδώ παρουσιάζεται ένα αρνητικό παράδειγμα προς αποφυγήν, το οποίο αντιπαραβάλλεται προς την συμπεριφορά που αρμόζει στα μέλη της Βασιλείας του Θεού. Εδώ το αρνητικό παράδειγμα είναι εκείνο των υποκριτών (όμοια όπως και στους στ. 2 και 5, βλ. όμως στον στ. 7, όπου είναι οι εθνικοί). Καθώς αργότερα στο ευαγγέλιο οι υποκριτές ταυτίζονται με τους Φαρισαίους (23,13 εξ.), είναι προφανές ότι εδώ ασκείται κριτική σε μία άνευ ουσίας απολυτοποίηση της νηστείας για την οποία μεταξύ άλλων ασκείται κριτική στα ευαγγέλια (βλ. την παραβολή του Τελώνη και Φαρισαίου). Η ειρωνεία της κριτικής του Ιησού εδώ προς την υποκριτική τήρηση της νηστείας φαίνεται κι από το λογοπαίγνιο με τα ρήματα "ἀφανίζουσιν" (εδώ με την έννοια ότι λερώνουν το πρόσωπο με στάκτες) και "φανῶσιν". Εδώ πρόκειται για την προσωπική νηστεία κι όχι εκείνη των μεγάλων ιουδαϊκών εορτών (βλ. επίσης Λκ 18,12· Διδαχή 8,1). Πρόκειται μάλιστα για τη μοναδική περίπτωση μέσα στην ΚΔ διδασκαλίας για τη νηστεία. Γενικά οι αναφορές σε αυτήν είναι λιγοστές μέσα στην ΚΔ και συνήθως αρνητικές (βλ., για παράδειγμα, την παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου) αν και υπάρχουν και κάποιες, λιγοστές βέβαια, θετικές αναφορές σε αυτήν (κυρίως στις Πράξεις 13,2-3· 14,23). Αργότερα στο Μτ 9,14-15 ο Ιησούς απαντά στο ερώτημα των μαθητών του Ιωάννη ότι οι μαθητές του δεν νηστεύουν, επειδή είναι περίοδος χαράς, αφού έχουν μαζί τους τον νυμφίο κι ότι η νηστεία θα έρθει όταν "ἀπαρθῇ ἀπ' αὐτῶν ὁ νυμφίος" (μία έμμεση αναφορά στην πρακτική της εποχής του ευαγγελίου;). Στο ίδιο πνεύμα εδώ ο Ιησούς τονίζει ότι τα μέλη της Βασιλείας του Θεού δεν θα πρέπει να θεωρούν τη νηστεία αφορμή πένθους και υπερβολικής θλίψης, αλλά θα πρέπει να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να μη φαίνεται ότι νηστεύουν. Ως παλαιοδιαθηκικό υπόβαθρο των συγκεκριμένων λόγων μπορεί να θεωρηθεί το Ησ 58,3-12, όπου γίνεται λόγος για το περιεχόμενο της αληθινής νηστείας. Και στο προφητικό κείμενο απαντούν τα θέματα της προσευχής, της ελεημοσύνης κι η πένθιμη συμπεριφορά και ενδυμασία δεν θεωρούνται ικανοποιητικά στοιχεία της αρεστής από τον Θεό νηστείας.

Ο πραγματικός πλουτισμός

Οι στ. 19-20 αποτελούν την πρώτη τις από τρεις μικρές ενότητες που έχουν ως θέμα τον πραγματικό πλούτο (οι άλλες δύο είναι οι στ. 22-23 και ο στ. 24) στη συνέχεια του κεφ. 6. Και τα τρία έχουν το παράλληλό τους στο Λκ (και στο ευαγγέλιο του Θωμά), όπου όμως δεν απαντούν μαζί. Αυτό βεβαιώνει την υπόθεση ότι ο Μτ συγκέντρωσε διάφορα ανεξάρτητα λόγια, τα οποία κατά τη γνωστή του κι από αλλού συνήθεια οργάνωσε σε μία ενότητα με ένα κοινό θέμα. Η διατύπωση μάλιστα στους στ. 19-21 παραπέμπει στην προφορική παράδοση (επανάληψη της ίδιας εντολής μία φορά αρνητικά και μια φορά θετικά με το ίδιο λεξιλόγιο και την ίδια διατύπωση). Αυτό που εδώ τονίζεται είναι ότι τα επίγεια αγαθά δεν έχουν ουσιαστικά αξία, αφού υπόκεινται στη φθορά ("σής" είναι ο σκόρος και η "βρῶσις" εδώ πρέπει να κατανοηθεί γενικά με την έννοια της φθοράς, βλ. και Ιακ 5,3 όπου η λ. "σητόβρωτα") κι η κτήση τους είναι αβέβαιη εξαιτίας των ληστών και των διαρρηκτών (μία καθημερινή πραγματικότητα στον ελληνορωμαϊκό κόσμο). Η ανοησία όσων επενδύουν σε επίγεια πλούτη παρουσιάζεται και στο Λκ στη γνωστή παραβολή του άφρονα πλουσίου. Αντίθετα τα μέλη της Βασιλείας παροτρύνονται να εξασφαλίσουν θησαυρούς ουράνιους, ένα θέμα συχνό στα ευαγγέλια αλλά και στη ραββινική γραμματεία. 

Η περικοπή κλείνει με ένα γνωμικό το οποίο επιστηρίζει τα όσα λέγονται πιο πριν για την ανάγκη πλουτισμού "ἐν οὐρανῷ". Η καρδιά εδώ, η οποία ακολουθεί τον θησαυρό της, ουσιαστικά κατά τη σημιτική αντίληψη δηλώνει ολόκληρο τον κόσμο των σκέψεων, συναισθημάτων και αποφάσεων του ανθρώπου. Το λόγιο, δηλ., στην πραγματικότητα εξηγεί οι μαθητές του Ιησού ως σημείο αναφοράς τους έχουν την ίδια την Βασιλεία του Θεού, σε αυτήν αποβλέπουν κι αυτή καθορίζει τη ζωή τους μέσα στον κόσμο.

Πηγή: Ιστολόγιο Βιβλικών Σπουδών

Η γνήσια πνευματικότητα. Kυριακή της Τυροφάγου

του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότιμου Καθηγητού Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα προέρχεται από την «Έπί του όρους ομιλία» του Χριστού- είναι η περικο­πή Ματθ. 6, 14-21 που ακολουθεί ευθύς μετά την Κυριακή Προσευχή. Έτσι, οι πρώτοι στίχοι της, που αποτελούν σχόλιο στο πέμπτο αίτημα της προσευχής: («Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών...»), είναι σε μετάφραση οι εξής: «Άν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρήσει κι εσάς ο ουράνιος Πατέ­ρας σας. Άν όμως δεν συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα παραπτώματά τους, ούτε ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τα δικά σας παραπτώματα».

Η εμπειρία της συγγνώμης, που προσφέρει ο Θεός στον άνθρωπο, δημιουργεί μέσα του την αυτονόητη υπο­χρέωση να φέρεται και αυτός με την ίδια επιείκεια στον συνάνθρωπό του. Όταν η προς τον Θεό σωστή τοποθέτη­ση του χριστιανού δεν αντανακλάται στις σωστές σχέσεις του με τον άλλον άνθρωπο, όταν δηλ. η θεία αγάπη που εκφράζεται σαν άφεση αμαρτιών δεν γεμίζει με ευγνωμο­σύνη τον άνθρωπο και δεν τον οδηγεί στην ίδια συγχωρητικότητα έναντι του αδελφού, τότε ή έχει εσφαλμένη περί Θεού αντίληψη ή η θρησκευτικότητά του είναι υποκριτι­κή. Στην περίπτωση αυτή το σφάλμα του συνίσταται στο ότι θεωρεί την προς τον Θεό σχέση του σαν κάτι ανεξάρτητο από την κοινωνία και τα καθήκοντά του μέσα σ’ αυτή, σαν κάτι ιδιαίτερο που δεν ρυθμίζει και δεν προσ­διορίζει τις άλλες εκδηλώσεις της ζωής του. Πολύ εύκολα όμως μπορεί αυτό να οδηγήσει στην υποκρισία- γιατί έτσι νομίζει κανείς ή μάλλον θέλει να νομίζει ότι βρίσκεται σε αρμονία με το θείο θέλημα, ενώ στην πραγματικότητα το περιφρονεί, εφόσον το εντοπίζει μόνο στις προσωπικές σχέ­σεις του με τον Θεό και δεν το επεκτείνει σ’ ολόκληρη τη ζωή του με τις πολλές εκδηλώσεις της μέσα στην κοινωνία των ανθρώπων.

Στο θέμα της υποκρισίας αναφέρονται και οι επόμε­νοι στίχοι του αναγνώσματος που είναι οι εξής: «Όταν νηστεύετε, να μη γίνεστε σκυθρωποί, όπως οι υποκριτές που παραμορφώνουν την όψη τους για να δείξουν στους άνθρώπους πως νηστεύουν. Σας διαβεβαιώνω πως έτσι έ­χουν κιόλας λάβει την ανταμοιβή τους. Εσύ, αντίθετα, όταν νηστεύεις, περιποιήσου τα μαλλιά σου και νίψε το πρόσωπό σου, για να μη φανεί στους ανθρώπους η νη­στεία σου, αλλά στον Πατέρα σου, που βλέπει τις κρυφές πράξεις· και ο Πατέρας σου, που βλέπει τις κρυφές πρά­ξεις, θα σου το ανταποδώσει φανερά» (16, 18).

Τά λόγια αυτά υπογραμμίζουν την ακόλουθη αλήθεια: Όταν η νηστεία από παιδαγωγικό μέσο πνευματικής προόδου του χριστιανοΰ γίνεται σκοπός της θρησκευτικής ζωής, ή όταν αποβλέπει στην ικανοποίηση της συνειδήσεως, ή αποβαίνει πιστοποιητικό για την καλή γνώμη των άλλων για μας, τότε πλέον δεν έχει καμμιά σχέση με τη γνήσια πνευματική ζωή· είναι τύπος χωρίς περιεχόμε­νο, είναι απαλλαγή από ορισμένες τροφές απλώς, χωρίς βαθύτερο πνευματικό νόημα. Γι’ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύοντας τη σχετική διδασκαλία της Κ. Διαθήκης τονίζουν επανειλημμένως ότι η αληθινή και ευάρεστη στον Θεό νηστεία δεν είναι η αποφυγή ορισμέ­νου είδους τροφών -που στην εποχή μας άλλωστε αποβλέπει και σε άλλες σωματικές σκοπιμότητες- αλλ’ η απαλλαγή από πάθη και φιλοδοξίες, από κακότητες και πονηριές, στα οποία είναι υπόδουλο το εγώ και με τα οποία αμύνεται ή και επιτίθεται έναντι των άλλων. Γιατί τελικά εκείνο που μολύνει τον άνθρωπο δεν είναι ό,τι μπαίνει μέσα στο στόμα του και χωνεύεται στο στομάχι αλλά ό,τι βγαίνει από το στόμα σαν έκφραση του περιεχο­μένου της καρδιάς του.Ο Ιησούς με άλλα λόγια προτρέπει, η φαινομενική κατάσταση του ανθρώπου να υπολείπεται της πραγματικότητας, γιατί το αντίθετο (το να φαίνεται ο άνθρωπος καλύτερος από ό,τι είναι) συνιστά υποκρισία.

Και το ανάγνωσμα τελειώνει μ’ ένα τρίτο θέμα: τη στροφή της προσοχής του ανθρώπου στη συγκέντρωση θησαυρών αιώνιων και άφθαρτων και όχι επίγειων που φθείρονται και κινδυνεύουν να κλαπούν, να υποτιμηθούν, να χαθούν: «Μη συγκεντρώνετε θησαυρούς πάνω στη γη, όπου τους αφανίζει ο σκόρος και η σκουριά, κι όπου οι κλέ­φτες κάνουν διαρρήξεις και τους κλέβουν. Αντίθετα, να συγκεντρώνετε θησαυρούς στον ουρανό, όπου δεν τους αφανίζουν ούτε ο σκόρος ούτε η σκουριά, κι όπου οι κλέφτες δεν κάνουν διαρρήξεις και δεν τους κλέβουν. Γιατί όπου είναι ο θησαυρός σας εκεί θα είναι και η καρδιά σας» (19- 21).

Βέβαια, τα λόγια αυτά ως προς τις χρησιμοποιούμενες εικόνες απηχούν συνθήκες ανασφάλειας της εποχής εκεί­νης, μένει όμως αναλλοίωτη από το πέρασμα των αιώνων η τελική παρατήρηση του Κυρίου ότι η καρδιά του αν­θρώπου προσκολλάται εκεί όπου βρίσκεται ο θησαυρός, είτε στη γη. και τότε παγιδεύεται μέσα στα άγχώδη οικο­νομικά προβλήματα των καιρών, είτε στον Θεό και τότε σκέπτεται τους μελλοντικούς θησαυρούς της βασιλείας του.

Ένα μήνυμα, λοιπόν, αληθινής και γνήσιας πνευματι­κότητας περιέχει το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα. Χα­ρακτηριστικά αυτής της πνευματικότητας είναι:

α) Η ε­πιείκεια και συγχωρητικότητα έναντι των συνανθρώπων μας σαν έκφραση ευγνωμοσύνης για την αγάπη του Θεού προς τον κόσμο,

β) Η αποφυγή της υποκριτικής προβο­λής των αρετών και εν προκειμένω της νηστείας, προς ψευδή ικανοποίηση της συνειδήσεως και προς εξασφάλι­ση της καλής γνώμης των άλλων για μας,

καί γ) η στροφή της καρδιάς μας προς τους μόνιμους και άφθαρτους θη­σαυρούς του ουρανού.

Πηγή: ΑΜΕΝ

Ευαγγέλιο της Κυριακής 22 Φεβρουαρίου 2015 (Κυριακή της Τυρινής)

Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα(Ματθ. στ´ 14-21)

Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσειτὰ παραπτώματα ὑμῶν.῞Οταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀ-φανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι· θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν.

Ἀπόδοση:

Εἶπε ὁ Κύριος· ἂν συγχωρήσετε τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὰ παραπτώματά τους, θὰ σᾶς συγχωρήσει κι ἐσᾶς ὁ οὐράνιος Πατέρας σας. ῍Αν ὅμως δὲν συγχωρήσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ παραπτώματά τους, οὔτε κι ὁ Πατέρας σας θὰ συγχωρήσει τὰ δικά σας παραπτώματα.

῞Οταν νηστεύετε, νὰ μὴ γίνεστε σκυθρωποί, ὅπως οἱ ὑποκριτές, ποὺ παραμορφώνουν τὴν ὄψη τους γιὰ νὰ δείξουν στοὺς ἀνθρώπους πὼς νηστεύουν. Σᾶς βεβαιώνω πὼς ἔτσι ἔχουν κιόλας λάβει τὴν ἀνταμοιβή τους. ᾿Εσύ, ἀντίθετα, ὅταν νηστεύεις, περιποιήσου τὰ μαλλιά σου καὶ νίψε τὸ πρόσωπό σου, γιὰ νὰ μὴ φανεῖ στοὺς ἀνθρώπους ἡ νηστεία σου, ἀλλὰ στὸν Πατέρα σου, ποὺ βλέπει τὶς κρυφὲς πράξεις· καὶ ὁ Πατέρας σου, ποὺ βλέπει τὶς κρυφὲς πράξεις, θὰ σοῦ τὸ ἀνταποδώσει φανερά.

Μὴ μαζεύετε θησαυροὺς πάνω στὴ γῆ, ὅπου τοὺς ἀφανίζει ὁ σκόρος καὶ ἡ σκουριά, κι ὅπου οἱ κλέφτες κάνουν διαρρήξεις καὶ τοὺς κλέβουν. ᾿Αντίθετα, νὰ μαζεύετε θησαυροὺς στὸν οὐρανό, ὅπου δὲν τοὺς ἀφανίζουν οὔτε ὁ σκόρος οὔτε ἡ σκουριά, κι ὅπου οἱ κλέφτες δὲν κάνουν διαρρήξεις καὶ δὲν τοὺς κλέβουν. Γιατὶ ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας ἐκεῖ θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά σας

Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία το επιμορφωτικό σεμινάριο Διευθυντών και Θεολόγων εκπαιδευτικών των σχολείων των Δήμων Νεάπολης - Συκεών και Αμπελοκήπων - Μενεμένης με θέμα: "Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας : η έμπρακτη κοινωνική αλληλεγγύη"

Στις 20 Φεβρουαρίου 2015 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στην Κατακόμβη του Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονα Αμπελοκήπων το επιμορφωτικό Σεμινάριο των Διευθυντών και Θεολόγων Εκπαιδευτικών των καλλικρατικών δήμων Νεάπολης - Συκεών και Αμπελοκήπων - Μενεμένης με θέμα «Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας: η έμπρακτη Αλληλεγγύη» που συνδιοργάνωσαν ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων κ. Πολύβιος Στράντζαλης και η Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων κ. Ευαγγελία Ψυχογυιού.

Το Σεμινάριο ξεκίνησε με το καλωσόρισμα του Πρωτοπρεσβ. Νικηφόρου Καλαϊτζίδη ο οποίος και απηύθυνε χαιρετισμό εκ μέρους του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα. Ακολούθησε ο

χαιρετισμός του Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας κ. Γεώργιου Καρατάσιου που αναγνώστηκε από τον Σχολικό Σύμβουλο Θεολόγων κ. Πολύβιο Στράντζαλη.  Τέλος ο Διευθυντής Δ.Ε. Δυτικής Θεσσαλονίκης κ. Παύλος Ματζιάρης  απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό και ευχήθηκε καλή επιτυχία στις εργασίες του εποιμορφωτικού σεμιναρίου. Το επιμορφωτικό σεμινάριο παρακολούθησαν 26 Θεολόγοι και 12 Διευθυντές των σχολείων των  δήμων Νεάπολης - Συκεών και Αμπελοκήπων - Μενεμένης.

Στο επιμορφωτικό σεμινάριο εισηγήσεις παρουσίασαν οι: 

Πέτρος Παναγιωτόπουλος, Δρ. Θεολογίας  «Εκκλησία και κοινωνική αλληλεγγύη».

Πρωτοπρεσβ.  Νικηφόρος Καλαϊτζίδης, Προϊστάμενος Ιερού Ναού Αγ. Παντελεήμονα Αμπελοκήπων με θέμα: «Το φιλανθρωπικό έργο της μητροπόλεως Νεαπόλεως Σταυρουπόλεως και των ενοριών της».

Αρχιμ. Αθηναγόρας Λουκατάρης, Εφημέριος Ιερού Ναού Αγ. Νεκταρίου Δενδροποτάμου με θέμα: «Ποιμαντική της Εκκλησίας στις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες».

Ευαγγελία Ψυχογυιού, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων με θέμα:  «Σκοπός και δράσεις του προγράμματος Κοινωνικό Σχολείο – Εκπαιδευτικός σχεδιασμός διδακτικών παρεμβάσεων»

Πολύβιος Στράντζαλης, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων με θέμα: «Ενδεικτικές διδακτικές παρεμβάσεις για την ανάδειξη του Κοινωνικού Έργου της Εκκλησίας ως έμπρακτη κοινωνική αλληλεγγύη»

Μετά το τέλος των εισηγήσεων ακολούθησε γόνιμη και εποικοδομητική συζήτηση. Οι εισηγήσεις των επιμορφωτικού σεμιναρίου θα αναρτηθούν σταδιακά στο ιστολόγιο.

1ο Μαθητικό Συνέδριο: «Η θεολογία διαλέγεται με τον σύγχρονο κόσμο» 28/02/2015-01/03/2015 στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η επιμορφωτική ημερίδα με θέμα την Ειδική Αγωγή

Στις 16 Φεβρουαρίου 2015 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η επιμορφωτική ημερίδα που διοργάνωσαν οι Σχολικοί Σύμβουλοι Πολύβιος Στράντζ.λης, Ευαγγελία Ψυχογυιού, Χρήστος Ρουμπίδης και Ιωάννης Αδαμόπουλος για τα σχολεία Γενικής  Παιδαγωγικής τους Ευθύνης. Την ημερίδα που φιλοξενήθηκε στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο παρακολούθησαν μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών εξαιτίας της πολύ ενδιαφέρουσας θεματολογίας.

Στην ημερίδα εισηγήσεις παρουσίασαν οι παρακάτω:

Η Α. Μουσιάδου, Υπάλληλος της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, Γραμματέας Π.Υ.Σ.Ε.Ε.Π. με θέμα: «Το θεσμικό πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Ειδική Αγωγή»

Η Α. Γκουβατζή, Αν. Προϊσταμένη Α΄ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Θεσσαλονίκης, και Ν. Απτεσλής, Αν. Προϊστάμενος Β΄ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Θεσσαλονίκης με θέμα: «Μαθητές με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο: Διαδικασία αξιολόγησης και υποστήριξης από τα ΚΕΔΔΥ»

Η Μ. Πατσίδου, Σχολική Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής με θέμα: «Διαχείριση μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες σε περιβάλλοντα συνεκπαίδευσης».

Η Κ. Πηλείδου, Σχολική Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής με θέμα: «Φοίτηση και εκπαίδευση εφήβων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία στη Δ/θμια Εκπαίδευση».

Η Β. Καραγιάννη, Φιλόλογος Ειδικής Αγωγής με θέμα: «Οικοπροσαρμοστική αξιολόγηση και συνεκπαίδευση».

Ο Χ. Ρουμπίδης, Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ10 με θέμα: «Η αξιολόγηση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις πανελλαδικές εξετάσεις».

Ο Ιω. Αδαμόπουλος, Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ13 με θέμα: «Σχολικός εκφοβισμός και μαθητές με ειδικές μαθησιακές ανάγκες».

Ο Π. Στράντζαλης, Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ01 με θέμα: «Οι δραστηριότητες της σχολικής ζωής ως παράγων ενίσχυσης του κινήτρου για μάθηση» και 

Η Ευ. Ψυχογυιού, Σχολική Σύμβουλος ΠΕ02 με θέμα: «Το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών συνήθους τάξης και τμημάτων ένταξης στη Δ/θμια Εκπαίδευση».

Μετά το τέλος των εισηγήσεων ακολούθησε γόνιμη και εποικοδομητική συζήτηση. Η Ημερίδα έληξε πολύ πιο αργότερα από την καθορισμένη ώρα εξαιτίας της πολύ ενδιαφέρουσας συζήτησης των εκπαιδευτικών με τους εισηγητές.

Η σύγχρονη αγιογραφία του Αγίου Όρους

Βασίλειος Χάδος, Αρχισυντάκτης Πολιτισμού Πεμπτουσίας

Ένας πολτισμός όταν αφορά αποκλειστικά το παρελθόν και δεν έχει να δώσει κάτι καινούργιο στο παρόν, είναι ένας νεκρός πολιτισμός. Ακόμη και μία πιστή αναπαραγωγή των πολιτισμικών αγαθών του παρελθόντος χωρίς την πρόσληψη του παρόντος και την ένταξή του στην αισθητική παράδοση είναι προβληματική. Παραπέμπει περισσότερο σε “ρετρό” και λιγότερο στην ανάδειξη της δυναμικής του πολιτισμού. Ωστόσο στο Άγιον Όρος σήμερα παράγεται πολιτισμός. Πολιτισμός που έχει ως στέρεη βάση υπερχιλιετή παράδοση, αλλά μπορεί και προσλαμβάνει και το παρόν και το αναδεικνύει μέσα από την πνευματική φιλοκαλική ατμόσφαιρα της ασκητικής βιοτής.

Στο παραπάνω πλαίσιο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η έκθεση αγιογραφίας με τίτλο: «Η τέχνη του Αγίου Όρους στο Τελλόγλειο, έργα σύγχρονων αγιογράφων και μοναχών». Πρόκειται για μια έκθεση που παρουσιάζουν από 13 Φεβρουαρίου έως 20 Απριλίου 2015, η Artionrate και το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου στους εκθεσιακούς χώρους του Τελλογλείου.

Αφορμή της διοργάνωσης της έκθεσης αποτέλεσε η παρουσία σπάνιων θρησκευτικών εικόνων του «λαϊκού» ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ στο πλαίσιο της μεγάλης έκθεσης του Τελλογλείου με τίτλο «Τιμή στον Tériade», όπου παρουσιάζεται η δραστηριότητα του συλλέκτη έργων τέχνης, τεχνοκριτικού και εκδότη Στρατή Ελευθεριάδη-Tériade.

Κατά τη διάρκεια της εκθέσεως οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν φορητές εικόνες και ξυλόγλυπτα τέμπλα που έρχονται από το αγιογραφικό εργαστήριο της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος. Ο μοναχός Λουκάς Ξενοφωντινός κατά τις ημέρες της εκθέσεως θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη, όπου και θα μιλήσει για τη βυζαντινή αγιογραφία.

Έργα τους επίσης παρουσιάζουν, απόφοιτοι της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας, ο άρχοντας αγιογράφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και διευθυντής του εργαστηρίου αγιογραφίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., Κωνσταντίνος Ξενόπουλος, ο αγιογράφος Γεώργιος Σιδηρόπουλος, και ο ιερέας Παναγιώτης Πεύκης, τρεις απόφοιτοι της Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας, καθηγητές αγιογραφίας, καθώς και αγιογράφοι μοναχοί.

Εικόνες έστειλαν και οι μοναχοί της Μικράς Αγίας Άννας οι οποίοι παραδοσιακά θεραπεύουν το διακόνημα της αγιογραφίας. Να σημειωθεί τέλος ότι οι εικόνες της έκθεσης δεν θα πωλούνται, καθώς αποτελούν μέρος του θρησκευτικού «θησαυρού» του Αγίου Όρους και μοναδικά έργα τέχνης των δημιουργών τους, οι οποίοι τα εκθέτουν για το κοινό.

Πηγή: ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ

Παραβολή της Τελικής Κρίσης Μτ 25,31-46 / Mt 25,31-46

της Επικ. Καθηγήτριας Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Αικατερίνης Τσαλαμπούνη

Η αυριανή ευαγγελική περικοπή από το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο προέρχεται από το ιδιαίτερο υλικό του Ματθαίου και ανήκει σε μία συνάφεια λόγων του Ιησού προς τους μαθητές λίγο πριν από το Πάθος. Στη μικροσυνάφειά της ανήκει σε μία σειρά λόγων και παραβολών που σχετίζονται με την ημέρα της Κρίσης. Εκεί ο Ιησούς κάνει λόγο για την αιφνίδια έλευσης αυτής της μέρας και προτρέπει σε εγρήγορση και σε αξιοποίηση του παρόντος έχοντας πάντοτε το βλέμμα στραμμένο προς αυτήν την ημέρα. Η αυριανή παραβολή της Τελικής Κρίσης αποτελεί την κατακλείδα αυτής της ενότητας και παρουσιάζει τα κριτήρια με τα οποία θα κρίνει ο Υιός του Ανθρώπου. 

Μερικές σύντομες παρατηρήσεις όσον αφορά στην αφήγηση της παραβολής:

α) Η περιγραφή της έλευσης του Υιού του Ανθρώπου και της Κρίσης θυμίζει ανάλογες εικόνες από την Παλαιά Διαθήκη και από διάφορα αποκαλυπτικά κείμενα του Ιουδαϊσμού. Κι εκεί ο Θεός συνοδευόμενος από τους αγγέλους του έρχεται να κρίνει τους λαούς που έχουν συναχθεί στο ουράνιο αυτό δικαστήριο. Εδώ τη θέση του Θεού την παίρνει ο Υιός του Ανθρώπου, που ήδη νωρίτερα στο κατά Ματθαίον είχε συνδεθεί με την κρίση (10,23· 13,40· 19,28). Φυσικά, όπως και στην υπόλοιπη συνοπτική παράδοση, ο Υιός του Ανθρώπου ταυτίζεται με τον Ιησού. Έτσι, λοιπόν, πλησιάζοντας στο τέλος του κατά Ματθαίον αποκαλύπτεται μία ακόμη ιδιότητα του Ιησού, του οποίου τη ζωή παρακολούθησαν οι αναγνώστες του ευαγγελίου μέσα στην αφήγηση του ευαγγελίου· αυτή του κριτή των λαών της γης. H εικόνα του ποιμένα, η οποία εδώ χρησιμοποιείται, απαντά συχνά στην ΠΔ για να περιγράψει τη σχέση του Θεού με το λαό του και με τα υπόλοιπα έθνη. Είναι επίσης γνωστή στους ακροατές του Ιησού κι ίσως αναφέρεται στη συνήθεια των ποιμένων να ξεχωρίζουν τα μικρά ζώα από τα υπόλοιπα αμνοερίφια, για να τα παραδώσουν σε σφαγή. Στα προφητικά βιβλία της ΠΔ η σφαγή συνδέεται με την τελική κρίση των αδίκων από τον Θεό. Προφανώς εδώ τα ερίφια δεν αντιστοιχούν στα κατσίκια (σε αντιπαραβολή προς τα πρόβατα), όπως συνήθως κατανοούνται στην ερμηνευτική παράδοση, αλλά πρόκειται για τα ζώα που προορίζονται για την σφαγή και συμβολίζουν τους αδίκους, οι οποίοι θα τεθούν στα αριστερά του Μεγάλου Κριτή. Στην αρχαία αντίληψη η αριστερή πλευρά ήταν πάντα η "κακή" πλευρά, ενώ η δεξιά δήλωνε την εύνοια και το καλό. Τα πρόβατα, επομένως, που θα τεθούν στα δεξιά αντιπροσωπεύουν τους δικαίους.

β) Οι δυο διάλογοι του Μεγάλου Κριτή με τις δύο ομάδες ανθρώπων χαρακτηρίζονται από συμμετρία. Και στις δύο περιπτώσεις ο Κριτής εκφέρει την κρίση του χωρίς προηγουμένως να καλέσει τους εναγόμενους σε απολογία. Τα κριτήρια που εφαρμόζονται είναι ακριβώς τα ίδια. Κι οι δύο πλευρές εκφράζουν την ίδια απορία σχετικά με το σκεπτικό της απόφασης. Τέλος, και στις δύο πλευρές δίνεται η ίδια απάντηση στο ερώτημά τους. Και στις δύο περιπτώσεις ο Υιός του Ανθρώπου παρουσιάζεται ως ο απόλυτος κύριος, ο αδέκαστος αλλά κι αντικειμενικός Κριτής. Η μόνη διαφορά στους δύο διαλόγους είναι η τελική απόφαση του Κριτή σε κάθε περίπτωση. Στην περίπτωση των ευλογημένων η ανταμοιβή είναι η Βασιλεία του Θεού, για την οποία ο Κριτής σημειώνει ότι ήταν ετοιμασμένη για αυτούς από καταβολής κόσμου. Αντίθετα, τους άδικους τους περιμένει το πυρ το αιώνιον, το οποίο όμως δεν ήταν προετοιμασμένο για αυτούς αλλά για τον διάβολο και τους αγγέλους του. Επομένως, η αρχική πρόθεση του Θεού είναι η είσοδος όλων των ανθρώπων στη Βασιλεία του - η οποία αποτελεί τον τελικό προορισμό όλων - κι ότι η αιώνια καταδίκη είναι η προσωπική επιλογή των αδίκων και με αυτήν ουσιαστικά συντάσσονται με τις δυνάμεις που αντιμάχονται το θέλημα του Θεού. 

γ) Ως μοναδικό κριτήριο ο Κριτής εφαρμόζει εκείνο της αγάπης προς τον ίδιο. Και στην έκπληξη τόσο των δικαίων και των αδίκων εξηγεί πως η κάθε πράξη αγάπης προς τους ελαχίστους, τους οποίους ονομάζει αδελφούς του ισοδυναμεί με πράξη αγάπης προς τον ίδιο. Ταυτίζει επομένως τον εαυτό του με τους ελαχίστους και τους αδύναμους αυτού του κόσμου. Αναφέρει μάλιστα παραδείγματα έμπρακτης εκδήλωσης αγάπης προς αυτούς. Πρόκειται για τρόπους γνωστούς στους Ιουδαίους ακροατές του Ιησού, αφού σε αυτούς αναφέρονται τόσο τα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης όσο κι εκείνα των ραββίνων. Το νέο στοιχείο εδώ είναι ότι ο τελικός αποδέκτης κάθε πράξης αγάπης είναι ο ίδιος ο Υιός του Ανθρώπου, ο οποίος έτσι ταυτίζεται με όλους τους ελαχίστους.

δ) Ποιοι ομως είναι αυτοί οι ελάχιστοι; Σε πολλά σημεία του κατά Ματθαίον ο Ιησούς αναφέρεται σε αυτούς (π.χ. 10,10-42). Από αυτά τα κείμενα προκύπτει ότι ως "ἐλάχιστοι" χαρακτηρίζονται πρώτιστα όλοι οι μαθητές του Ιησού που θα ευαγγελισθούν τη Βασιλεία του και για αυτό θα υποστούν στερήσεις, κακουχίες, διωγμούς ακόμη και θάνατο. Επομένως, τα έθνη θα κριθούν με τον τρόπο που θα υποδεχθούν αυτούς τους αγγελιοφόρους κι είτε θα δικαιωθούν είτε θα καταδικαστούν. Αυτή η ερμηνεία ταιριάζει στην ευρύτερη συνάφεια, η οποία, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι εκείνη της κρίσης κι όπου ο Ιησούς μιλώντας προφητικά για το τέλος του κόσμου έκανε επίσης λόγο για τους διωγμούς και τις κακουχίες που θα υποστούν οι δικοί του. 

ε) Στην πατερική, ωστόσο, πρόσληψη κι ερμηνεία της περικοπής, όταν πια το ευαγγέλιο είχε ήδη διαδοθεί στον κόσμο, οι ελάχιστοι κι οι μικροί του ευαγγελίου ταυτίστηκαν με όσους υποφέρουν από υλικές στερήσεις κι ασθένειες κι οι οποίοι περνούν δοκιμασίες. Αυτοί έχουν ανάγκη στήριξης υλικής και ηθικής. Ο Ιησούς ταυτίζεται μαζί τους, αφού κι εκείνος πείνασε και ταλαιπωρήθηκε, όπως οι ξένοι κι οι φτωχοί δεν είχε κατοικία (8,20) και στο τέλος γνώρισε την φυλακή, τα βασανιστήρια και τον θάνατο. Ταυτίζοντας, λοιπόν, ο Υιός του Ανθρώπου τον εαυτό του με όλους τους εμπερίστατους αδελφούς του υπενθυμίζει σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας τη δική του επίγεια ζωή και θέτει το πραγματικό κριτήριο της εν Χριστώ ζωής και συμμετοχής στη Βασιλεία του Θεού. Το εισιτήριο για τη Βασιλεία του Θεού δεν είναι τα πολλά πνευματικά χαρίσματα ή η εκπλήρωση των θρησκευτικών καθηκόντων αλλά η αγάπη προς τον πλησίον. Ο εμπερίστατος συνάνθρωπος, που ταυτίζεται με τον ίδιο τον Κύριο, γίνεται η απάντηση στην επιθυμία του κάθε χριστιανού να εισέλθει τη Βασιλεία του Θεού.

Πηγή: Ιστολόγιο Βιβλικών Σπουδών