Από την εισαγωγή του βιβλίου
Εάν ο ιστορικός της εποχής της Καινής Διαθήκης είχε κληθεί πριν από εξήντα χρόνια να περιγράψει το πεδίο της έρευνας στις αρχές του 21ου αιώνα, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί έστω το περίγραμμα των θεμάτων που απασχολούν τον σύγχρονο μελετητή. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι τον καιρό που έληγε μια μεγάλη περιπέτεια επιβίωσης για τον άνθρωπο (εκείνη του Β” Παγκοσμίου Πολέμου), τότε ακριβώς άρχιζε μια νέα πνευματική αναζήτηση στους χώρους της αρχαιολογίας, της θεολογίας και της ιστορίας των θρησκευτικών κινημάτων. Η εικόνα που είχαν λίγο πριν από τα μέσα του εικοστού αιώνα οι ιστορικοί και οι θεολόγοι για την Παλαιστίνη των χρόνων του Ιησού Χριστού έμοιαζε σχετικά ολοκληρωμένη. Βεβαίως, ερωτηματικά και ασάφειες υπήρχαν, όμως τα σταθερά σημεία ήταν τόσα, ώστε τα δευτερεύοντα στοιχεία στο περιβάλλον του Θεανθρώπου φαίνονταν κάποτε επαρκώς φωτισμένα ή άλλοτε πως τίποτε περισσότερο δεν θα μπορούσε (ή θα άξιζε) να προστεθεί σε αυτά. Ο ναός της Ιερουσαλήμ έχαιρε απαράμιλλου μεγαλείου και αναμφισβήτητης μοναδικότητας, οι ιερείς, οι τάσεις των Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων, ο κόσμος των αποκαλυπτικών, όλα έδειχναν να έχουν διερευνηθεί επαρκώς και τα εξαχθέντα συμπεράσματα ταίριαζαν με την ισχύουσα πρόταση. Ο δε Ιουδαϊσμός που περιέβαλλε στις διάφορες πτυχές του το θείο δράμα και τους πρωταγωνιστές του φαινόταν καλά γνωστός στον ερευνητή. Ύστερα ήλθε η ανακάλυψη των χειρογράφων στο Nag Hammadi (1945) και στο Qumran (1947) και ένας καινούργιος κύκλος ερευνών ξεκίνησε. Καθώς η ακτίνα αυτού του κύκλου διαρκώς διευρυνόταν, έφτασε να αγγίζει τελικά και πεδία μελέτης που αρχικά έμοιαζαν να βρίσκονται εκτός αυτής.
Κατ’ αρχήν, σοβαρά προσεβλήθη η εικόνα του ενός σχετικώς ομογενούς Ιουδαϊσμού. Εσφαλμένως η Ραββινική ή “Νομική” τάση ταυτίστηκε στο παρελθόν από τους ερευνητές με το σύνολο του Ιουδαϊσμού, παραμερίζοντας ή υποβαθμίζοντας άλλες σημαντικές ροπές, τάσεις ή κινήματα, τα οποία διέθεταν -έστω και για λίγο χρόνο- μεγάλη δυναμική και επιρροή στο θρησκειοϊστορικό τους περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, οι μελετητές του πρώιμου και του μέσου Ιουδαϊσμού αγνοούσαν σε σημαντικό βαθμό τη μελέτη των αποκαλυπτικών και των άλλων μη-ραββινικών κειμένων, αρνούμενοι κατ’ αυτό τον τρόπο και τη διαπίστωση επιρροής (άμεσης ή έμμεσης) των πρώτων πάνω στα δεύτερα. Βεβαίως, ύστερα από την ανακάλυψη των χειρογράφων της Νεκράς Θαλάσσης το κλίμα έχει μεταβληθεί θεαματικά. Ενώ έως τότε πιστευόταν ότι κυριαρχούσε ο “νομικός” Ιουδαϊσμός, άλλες πτυχές του άρχισαν τώρα να μονοπωλούν το ενδιαφέρον των μελετητών. Επί παραδείγματι, αν και η Κοινότητα του Κουμράν φαίνεται ότι είχε ιερατικό χαρακτήρα και ίσως Σαδδωκική προέλευση, ούτε ναό διέθετε ούτε περιοριζόταν στη Μωσαϊκή Τορά. Ακόμη, το αρκετά αρχαιότερο αυτής λεγόμενο “κίνημα Ενώχ” αμφισβητούσε ευθέως τον επίσημο Ιουδαϊσμό του ναού καθώς και τις πρακτικές και τα ιερά του κείμενα. Επιπροσθέτως, το πιθανώς συνδεόμενο με το κίνημα αυτό φαινόμενο των Εσσαίων καλεί πλέον σε επανεξέταση των συμπερασμάτων του παρελθόντος.
Κατ’ αρχήν, σοβαρά προσεβλήθη η εικόνα του ενός σχετικώς ομογενούς Ιουδαϊσμού. Εσφαλμένως η Ραββινική ή “Νομική” τάση ταυτίστηκε στο παρελθόν από τους ερευνητές με το σύνολο του Ιουδαϊσμού, παραμερίζοντας ή υποβαθμίζοντας άλλες σημαντικές ροπές, τάσεις ή κινήματα, τα οποία διέθεταν -έστω και για λίγο χρόνο- μεγάλη δυναμική και επιρροή στο θρησκειοϊστορικό τους περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, οι μελετητές του πρώιμου και του μέσου Ιουδαϊσμού αγνοούσαν σε σημαντικό βαθμό τη μελέτη των αποκαλυπτικών και των άλλων μη-ραββινικών κειμένων, αρνούμενοι κατ’ αυτό τον τρόπο και τη διαπίστωση επιρροής (άμεσης ή έμμεσης) των πρώτων πάνω στα δεύτερα. Βεβαίως, ύστερα από την ανακάλυψη των χειρογράφων της Νεκράς Θαλάσσης το κλίμα έχει μεταβληθεί θεαματικά. Ενώ έως τότε πιστευόταν ότι κυριαρχούσε ο “νομικός” Ιουδαϊσμός, άλλες πτυχές του άρχισαν τώρα να μονοπωλούν το ενδιαφέρον των μελετητών. Επί παραδείγματι, αν και η Κοινότητα του Κουμράν φαίνεται ότι είχε ιερατικό χαρακτήρα και ίσως Σαδδωκική προέλευση, ούτε ναό διέθετε ούτε περιοριζόταν στη Μωσαϊκή Τορά. Ακόμη, το αρκετά αρχαιότερο αυτής λεγόμενο “κίνημα Ενώχ” αμφισβητούσε ευθέως τον επίσημο Ιουδαϊσμό του ναού καθώς και τις πρακτικές και τα ιερά του κείμενα. Επιπροσθέτως, το πιθανώς συνδεόμενο με το κίνημα αυτό φαινόμενο των Εσσαίων καλεί πλέον σε επανεξέταση των συμπερασμάτων του παρελθόντος.
Για περισσότερα στο: ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου